Ósýnilegir karlar Sara Stef. Hildardóttir skrifar 16. júlí 2021 13:30 Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Mest lesið Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Skoðun Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Sjá meira
Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021).
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun