Ósýnilegir karlar Sara Stef. Hildardóttir skrifar 16. júlí 2021 13:30 Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Mest lesið Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór Að búa til aðalsmenn Kolbrún Baldursdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021).
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun