Geðheilbrigðisþjónusta er lífsspursmál Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 15. apríl 2021 07:30 Mér þykir vænt um stjórnmál. Ánægjan felst meðal annars í samstarfi við gott fólk í öllum flokkum. Sjá hugsjónir og hluti raungerast sem barist hefur verið fyrir. En ekki síður vegna samtalsins við alls konar einstaklinga þvert yfir samfélagið um margvíslegar langanir, óskir, þarfir. Hin mikilvæga tenging við raunveruleika fólks. Stundum líður mér þó eins og að stjórnmálin gætu verið skilvirkari og betur stillt inn á þarfir einstaklinganna sjálfra og samfélagsins. Þegar að lýðræðislega verkefnið okkar er mjög skýrt – að láta hlutina ganga upp, fyrir fólkið og fyrirtækin í landinu. Að sátt sé um leikreglurnar og tækifærin tryggð. Mig langar að taka eitt dæmi. Um árabil hefur ákallið um bætt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu verið hávært. Enda löngu orðið tímabært að líta á geðheilbrigði sem jafn mikilvægan þátt í lýðheilsu þjóðar eins og líkamlegt heilbrigði. Árið 2018 lagði ég fram frumvarp sem átti í mínum huga að svara þessu kalli. Frumvarpið gekk út á að niðurgreiða ætti sálfræðiþjónustu á sálfræðistofum líkt og tíðkast í mörgum öðrum geirum heilbrigðiskerfisins. Með því væri hægt að tryggja valfrelsi, létta á biðlistum og gera fólki kleift að leita sér hjálpar, án þess að það kosti hundruð þúsunda. Klínískar meðferðir virka – og því ætti það að liggja í augum uppi hversu góð fjárfesting það er af hálfu stjórnvalda að fjárfesta í líðan og virkni þjóðar. Skilaboðin voru skýr Fulltrúar úr öllum flokkum á Alþingi voru sammála um að málið væri gott og tímabært. Og voru meðflutningsmenn á málinu. Í umræðum um málið kepptust þingmenn við að lýsa skoðun sinni og yfir mikilvægi málsins. Frumvarpið dagaði samt sem áður uppi í nefnd í tvígang. Í júní í fyrra tókst okkur að koma því í gegnum nefndarstarfið, með herkjum. Var frumvarpið síðan samþykkt einróma á Alþingi. Einróma. Í því fólst ákveðin fegurð og framsýni í senn. Allir þingmenn vildu að sálfræðiþjónusta og önnur klínísk meðferðarúrræði yrðu aðgengilegri og niðurgreidd. Í meirihluta og minnihluta. Frekar skýr skilaboð um vilja löggjafans ekki satt?Fáeinum mánuðum síðar var svo komið að því að afgreiða fjárlög ársins 2021. Við höfðum þrýst verulega á að nægilegt fjármagn yrði tryggt í málaflokkinn svo að hægt væri að hefjast handa strax að tryggja þjónustuna. En fljótlega fór að renna upp fyrir okkur að ríkisstjórnin hafði lítinn áhuga á því að setja fjármagn í málið. Ráðherrar bentu hver á annan og vörðust fimlega öllum fyrirspurnum um málið. Þegar þrýstingurinn var orðinn pólitískt óþægilegur eyrnamerkti heilbrigðisráðherra brotabrot af þeirri upphæð sem nauðsynleg var málinu til að þagga niður í umræðunni. Ef ekki núna – hvenær? Ég hef fengið fjölda fyrirspurna um afdrif málsins. Hvers vegna ríkisstjórnin samþykkti að lögfesta þjónustuna en neitar að greiða fyrir hana, hvers vegna þetta sé ekki enn farið af stað. Ég hef því miður ekki mörg svör. Enda sit ég í minnihluta og málið úr mínum höndum. En eitt er víst. Að meira en heilt ár af samkomutakmörkunum, ótta, álagi, óvissu, erfiðleikum á vinnumarkaði, brostnum vonum og glötuðum tækifærum hefur afleiðingar. Ekki aðeins fjárhagslega, heldur einnig andlega og félagslega. Það er í raun skylda stjórnvalda að tryggja að tryggt öryggisnet sé til staðar til að grípa þá einstaklinga sem þurfa hjálp. Um allan heim aukast áhyggjur af því að andleg líðan fólks fari verulega versnandi á COVID- tímum. Meðal annars þess vegna er mikilvægt að sýna fyrirhyggju og tryggja greiðan aðgang að sálfræðiþjónustu. Ungir og tekjulágir einstaklingar eru í sérstökum áhættuhópi. Væri ekki tilvalið að tryggja fjármögnun málsins og greiða þannig fyrir aðgengi fólks að mikilvægum úrræðum, einmitt á þessum tímum? Það getur reynst afar dýrkeypt fyrir samfélagið okkar að gera ekki neitt. Því miður duga þau góðu úrræði sem boðið er upp á heilsugæslunum og Landspítalanum skammt. Og svo er auðvitað líka ójafnt skipt eftir landshlutum. Biðlistar hrannast upp og eftirspurnin eftir þjónustunni er gríðarleg. Líkt og biðlistar séu að verða helsta einkennismerki þessarar ríkisstjórnar. Skortur á aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu er lífshættulegur. Það segir tölfræðin okkur og reynslan. En þannig þarf það ekki að vera. Þjóðin á betra skilið en ríkisstjórn sem þorði ekki pólitískt að hafna góðu frumvarpi í þingsal. En ætlar sér svo ekki að klára málið. Enda ekki „þeirra mál“. Frekar var pólitískur sýndarveruleiki settur upp, fáum til framdráttar. Allra síst þeim fjölda einstaklinga sem nú bíða eftir að úrræðið verði virkjað til þess að geta leitað sér hjálpar. Viðreisn mun halda áfram að þrýsta á fjármögnun málsins og halda því á lofti. Þangað til það tekst. Því get ég lofað. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Skoðun: Kosningar 2021 Geðheilbrigði Viðreisn Alþingi Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Magnús og hálfsannleikurinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Magnús og hálfsannleikurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Sjá meira
Mér þykir vænt um stjórnmál. Ánægjan felst meðal annars í samstarfi við gott fólk í öllum flokkum. Sjá hugsjónir og hluti raungerast sem barist hefur verið fyrir. En ekki síður vegna samtalsins við alls konar einstaklinga þvert yfir samfélagið um margvíslegar langanir, óskir, þarfir. Hin mikilvæga tenging við raunveruleika fólks. Stundum líður mér þó eins og að stjórnmálin gætu verið skilvirkari og betur stillt inn á þarfir einstaklinganna sjálfra og samfélagsins. Þegar að lýðræðislega verkefnið okkar er mjög skýrt – að láta hlutina ganga upp, fyrir fólkið og fyrirtækin í landinu. Að sátt sé um leikreglurnar og tækifærin tryggð. Mig langar að taka eitt dæmi. Um árabil hefur ákallið um bætt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu verið hávært. Enda löngu orðið tímabært að líta á geðheilbrigði sem jafn mikilvægan þátt í lýðheilsu þjóðar eins og líkamlegt heilbrigði. Árið 2018 lagði ég fram frumvarp sem átti í mínum huga að svara þessu kalli. Frumvarpið gekk út á að niðurgreiða ætti sálfræðiþjónustu á sálfræðistofum líkt og tíðkast í mörgum öðrum geirum heilbrigðiskerfisins. Með því væri hægt að tryggja valfrelsi, létta á biðlistum og gera fólki kleift að leita sér hjálpar, án þess að það kosti hundruð þúsunda. Klínískar meðferðir virka – og því ætti það að liggja í augum uppi hversu góð fjárfesting það er af hálfu stjórnvalda að fjárfesta í líðan og virkni þjóðar. Skilaboðin voru skýr Fulltrúar úr öllum flokkum á Alþingi voru sammála um að málið væri gott og tímabært. Og voru meðflutningsmenn á málinu. Í umræðum um málið kepptust þingmenn við að lýsa skoðun sinni og yfir mikilvægi málsins. Frumvarpið dagaði samt sem áður uppi í nefnd í tvígang. Í júní í fyrra tókst okkur að koma því í gegnum nefndarstarfið, með herkjum. Var frumvarpið síðan samþykkt einróma á Alþingi. Einróma. Í því fólst ákveðin fegurð og framsýni í senn. Allir þingmenn vildu að sálfræðiþjónusta og önnur klínísk meðferðarúrræði yrðu aðgengilegri og niðurgreidd. Í meirihluta og minnihluta. Frekar skýr skilaboð um vilja löggjafans ekki satt?Fáeinum mánuðum síðar var svo komið að því að afgreiða fjárlög ársins 2021. Við höfðum þrýst verulega á að nægilegt fjármagn yrði tryggt í málaflokkinn svo að hægt væri að hefjast handa strax að tryggja þjónustuna. En fljótlega fór að renna upp fyrir okkur að ríkisstjórnin hafði lítinn áhuga á því að setja fjármagn í málið. Ráðherrar bentu hver á annan og vörðust fimlega öllum fyrirspurnum um málið. Þegar þrýstingurinn var orðinn pólitískt óþægilegur eyrnamerkti heilbrigðisráðherra brotabrot af þeirri upphæð sem nauðsynleg var málinu til að þagga niður í umræðunni. Ef ekki núna – hvenær? Ég hef fengið fjölda fyrirspurna um afdrif málsins. Hvers vegna ríkisstjórnin samþykkti að lögfesta þjónustuna en neitar að greiða fyrir hana, hvers vegna þetta sé ekki enn farið af stað. Ég hef því miður ekki mörg svör. Enda sit ég í minnihluta og málið úr mínum höndum. En eitt er víst. Að meira en heilt ár af samkomutakmörkunum, ótta, álagi, óvissu, erfiðleikum á vinnumarkaði, brostnum vonum og glötuðum tækifærum hefur afleiðingar. Ekki aðeins fjárhagslega, heldur einnig andlega og félagslega. Það er í raun skylda stjórnvalda að tryggja að tryggt öryggisnet sé til staðar til að grípa þá einstaklinga sem þurfa hjálp. Um allan heim aukast áhyggjur af því að andleg líðan fólks fari verulega versnandi á COVID- tímum. Meðal annars þess vegna er mikilvægt að sýna fyrirhyggju og tryggja greiðan aðgang að sálfræðiþjónustu. Ungir og tekjulágir einstaklingar eru í sérstökum áhættuhópi. Væri ekki tilvalið að tryggja fjármögnun málsins og greiða þannig fyrir aðgengi fólks að mikilvægum úrræðum, einmitt á þessum tímum? Það getur reynst afar dýrkeypt fyrir samfélagið okkar að gera ekki neitt. Því miður duga þau góðu úrræði sem boðið er upp á heilsugæslunum og Landspítalanum skammt. Og svo er auðvitað líka ójafnt skipt eftir landshlutum. Biðlistar hrannast upp og eftirspurnin eftir þjónustunni er gríðarleg. Líkt og biðlistar séu að verða helsta einkennismerki þessarar ríkisstjórnar. Skortur á aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu er lífshættulegur. Það segir tölfræðin okkur og reynslan. En þannig þarf það ekki að vera. Þjóðin á betra skilið en ríkisstjórn sem þorði ekki pólitískt að hafna góðu frumvarpi í þingsal. En ætlar sér svo ekki að klára málið. Enda ekki „þeirra mál“. Frekar var pólitískur sýndarveruleiki settur upp, fáum til framdráttar. Allra síst þeim fjölda einstaklinga sem nú bíða eftir að úrræðið verði virkjað til þess að geta leitað sér hjálpar. Viðreisn mun halda áfram að þrýsta á fjármögnun málsins og halda því á lofti. Þangað til það tekst. Því get ég lofað. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun