Joey, Chandler og klámið Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir skrifar 4. desember 2020 08:00 Munið þið eftir Friends þættinum The One With The Free Porn? Fyrir ykkur sem ekki voruð ´90s unglingar eins og ég skal ég rifja upp söguþráðinn í örstuttu máli. Samleigjendurnir Joey og Chandler, menn á þrítugsaldri í New York, átta sig á því að þeir hafa óvart náð útsendingu sjónvarpsstöðvar sem sýnir klám allan sólarhringinn. Vá ókeypis klám! Af ótta við að glata þessum nýfengnu lífsgæðum þora þeir ekki fyrir sitt litla líf að skipta um stöð eða slökkva á sjónvarpinu svo klámið gengur viðstöðulaust í stofunni þeirra dögum saman. Það er tvennt í þessu sem mér finnst áhugavert. Í fyrsta lagi er ekki sett spurningamerki við að það sé fullkomlega eðlilegt að þeir vilji horfa á klám og í öðru lagi að þessir ungu menn árið 1998 höfðu ekkert aðgengi að fríu klámi. Í dag hefur önnur þessara staðreynda breyst en hin ekki. Klám er enn alveg normal fyrir alla unga menn til að horfa á en stóra breytingin er sú að nú er klám aðgengilegt allan sólarhringinn og ókeypis í litla tækinu sem fylgir þér út um allt. Þetta aukna aðgengi á ekki bara við um hálfþrítuga menn heldur hafa öll börn og unglingar sama aðgang séu tækin sem þau komast í ekki sérstaklega varin með öryggissíum. Þetta sést líka í könnunum sem eru gerðar meðal unglinga. Hér á Íslandi segist um helmingur stráka í 8.-10. bekk horfa á klám einu sinni í viku eða oftar. Þannig hafa þessir unglingspiltar margir hverjir horft á ótal klukkustundir af klámi áður en þeir stunda kynlíf í fyrsta sinn. Ég hélt fyrirlestur í grunnskóla fyrir nokkru síðan þar sem kennari þakkaði mér sérstaklega fyrir að tala um klám af því strákarnir í 9. bekk væru endalaust talandi um klámið á göngum skólans. Það hafði enginn annar gripið þessa umræðu með unglingunum. Við skuldum unglingum þessa lands að fræða þau um það sem þau vilja vita um kynlíf – því klám er í besta falli léleg kynfræðsla. En í versta falli – og oftar en ekki – er klám beinlínis skaðlegt. Það skaðar viðhorf ungmenna til kynlífs, nándar og samþykkis. Það elur á ranghugmyndum um hvernig líkamar líta út og hvernig samskipti í kynlífi fara fram. Það setur óraunhæfar kröfur á þau sjálf um frammistöðu og athafnir í kynlífi. Ekki nóg með þetta þá er kynlífi og ofbeldi óhikað spyrt saman í klámi – en ýmsar rannsóknir gefa til kynna að mikill meirihluti klámsena á stóru klámveitunum innihaldi ofbeldi gegn konum. Þessi eitraða blanda væntinga og krafna getur ekki verið gott veganesti út kynlífssambönd með öðru fólki. Það þarf sterkt mótvægi með fræðslu um mörk, samþykki, samskipti og valdamun. Stór hluti strákanna er að horfa á klám í hverri viku – fræðslan getur því ekki verið einu sinni á ári. Þetta verður vera gert af fólki í þeirra nærumhverfi – foreldrum, kennurum og frístundastarfsfólki. Á sama tíma þurfum við að skapa samfélag sem hættir að normalísera og upphefja það sem eðlilegan hluta karlmennsku að horfa á klám. Við getum aldrei sagt að við búum í jafnréttissamfélagi þegar stór hluti karlmanna horfir sér til nautnar á efni sem er uppfullt af ofbeldi gegn konum. Hér á Stígamótum greinum við vel áhrif klámsins í sögum þeirra ungu brotaþola sem hingað leita – það er oft eins og verið sé að lýsa einu af þessum fjölmörgu niðurlægjandi og ofbeldisfullu klámmyndböndum af netinu. Ef við viljum koma í veg fyrir frekari þróun í þessa hátt tökum við höndum saman um að fræða ungmenni og breyta viðhorfum samfélags sem þorir ekki að snerta á kláminu. Höfundur er talskona Stígamóta. Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir Mest lesið Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Sjá meira
Munið þið eftir Friends þættinum The One With The Free Porn? Fyrir ykkur sem ekki voruð ´90s unglingar eins og ég skal ég rifja upp söguþráðinn í örstuttu máli. Samleigjendurnir Joey og Chandler, menn á þrítugsaldri í New York, átta sig á því að þeir hafa óvart náð útsendingu sjónvarpsstöðvar sem sýnir klám allan sólarhringinn. Vá ókeypis klám! Af ótta við að glata þessum nýfengnu lífsgæðum þora þeir ekki fyrir sitt litla líf að skipta um stöð eða slökkva á sjónvarpinu svo klámið gengur viðstöðulaust í stofunni þeirra dögum saman. Það er tvennt í þessu sem mér finnst áhugavert. Í fyrsta lagi er ekki sett spurningamerki við að það sé fullkomlega eðlilegt að þeir vilji horfa á klám og í öðru lagi að þessir ungu menn árið 1998 höfðu ekkert aðgengi að fríu klámi. Í dag hefur önnur þessara staðreynda breyst en hin ekki. Klám er enn alveg normal fyrir alla unga menn til að horfa á en stóra breytingin er sú að nú er klám aðgengilegt allan sólarhringinn og ókeypis í litla tækinu sem fylgir þér út um allt. Þetta aukna aðgengi á ekki bara við um hálfþrítuga menn heldur hafa öll börn og unglingar sama aðgang séu tækin sem þau komast í ekki sérstaklega varin með öryggissíum. Þetta sést líka í könnunum sem eru gerðar meðal unglinga. Hér á Íslandi segist um helmingur stráka í 8.-10. bekk horfa á klám einu sinni í viku eða oftar. Þannig hafa þessir unglingspiltar margir hverjir horft á ótal klukkustundir af klámi áður en þeir stunda kynlíf í fyrsta sinn. Ég hélt fyrirlestur í grunnskóla fyrir nokkru síðan þar sem kennari þakkaði mér sérstaklega fyrir að tala um klám af því strákarnir í 9. bekk væru endalaust talandi um klámið á göngum skólans. Það hafði enginn annar gripið þessa umræðu með unglingunum. Við skuldum unglingum þessa lands að fræða þau um það sem þau vilja vita um kynlíf – því klám er í besta falli léleg kynfræðsla. En í versta falli – og oftar en ekki – er klám beinlínis skaðlegt. Það skaðar viðhorf ungmenna til kynlífs, nándar og samþykkis. Það elur á ranghugmyndum um hvernig líkamar líta út og hvernig samskipti í kynlífi fara fram. Það setur óraunhæfar kröfur á þau sjálf um frammistöðu og athafnir í kynlífi. Ekki nóg með þetta þá er kynlífi og ofbeldi óhikað spyrt saman í klámi – en ýmsar rannsóknir gefa til kynna að mikill meirihluti klámsena á stóru klámveitunum innihaldi ofbeldi gegn konum. Þessi eitraða blanda væntinga og krafna getur ekki verið gott veganesti út kynlífssambönd með öðru fólki. Það þarf sterkt mótvægi með fræðslu um mörk, samþykki, samskipti og valdamun. Stór hluti strákanna er að horfa á klám í hverri viku – fræðslan getur því ekki verið einu sinni á ári. Þetta verður vera gert af fólki í þeirra nærumhverfi – foreldrum, kennurum og frístundastarfsfólki. Á sama tíma þurfum við að skapa samfélag sem hættir að normalísera og upphefja það sem eðlilegan hluta karlmennsku að horfa á klám. Við getum aldrei sagt að við búum í jafnréttissamfélagi þegar stór hluti karlmanna horfir sér til nautnar á efni sem er uppfullt af ofbeldi gegn konum. Hér á Stígamótum greinum við vel áhrif klámsins í sögum þeirra ungu brotaþola sem hingað leita – það er oft eins og verið sé að lýsa einu af þessum fjölmörgu niðurlægjandi og ofbeldisfullu klámmyndböndum af netinu. Ef við viljum koma í veg fyrir frekari þróun í þessa hátt tökum við höndum saman um að fræða ungmenni og breyta viðhorfum samfélags sem þorir ekki að snerta á kláminu. Höfundur er talskona Stígamóta. Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum.
Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum.
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun