Nýsköpun: „Megum ekki fórna störfum og verðmætum framtíðarinnar“ Rakel Sveinsdóttir skrifar 18. apríl 2020 12:00 Fyrirliggjandi aðgerðir stjórnvalda munu að óbreyttu ekki nýtast sprotafyrirtækjum segja Ásta S. Fjeldsted framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs og Ísak Einar Rúnarsson sérfræðingur á hagfræðisviði Viðskiptaráðs. Vísir/Vilhelm „Fyrirliggjandi aðgerðir stjórnvalda munu að óbreyttu ekki nýtast sprotafyrirtækjum og annarri nýsköpunarstarfsemi þar sem uppsett skilyrði eru ekki sniðin að slíkum fyrirtækjum og mögulegum aðstæðum þeirra,“ segir Ásta S. Fjeldsted framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs. Í sama streng tekur Ísak Einar Rúnarsson, sérfræðingur á hagfræðisviði Viðskiptaráðs, sem segir eðlilegt að fyrsti efnahagspakki stjórnvalda hafi fyrst og fremst beinst að þroskuðum fyrirtækjum sem nú berjast í bökkum. „En stjórnvöld verða þó einnig að horfa til framtíðar og frekar fyrr en síðar. Takmörkuð framlög í rannsókna- og tækniþróunarsjóði duga ekki til,“ segir Ísak. Að mati Viðskiptaráðs þarf ríkisstjórnin að leggja fram aðgerðir í næsta pakka, sem styðja fjármögnun sprotafyrirtækja. „Því það sem hangir á spýtunni er störf og hagsæld framtíðarinnar,“ segir Ásta. Ísak segir kórónuveiruna ekki aðeins smitast á milli manna, heldur einnig á milli atvinnugreina. „Ferðaþjónustufyrirtæki og fyrirtækjum sem er beinlínis bannað að starfa eru fyrstu viðkomustaðir sýkingarinnar, en svo breiðir smitið úr sér,“ segir Ísak og bætir við „Fyrirtæki sem selja aðföng til ferðaþjónustu, til dæmis fisk til veitingastaða, lenda í vandræðum því markaðurinn þurrkast að miklu leyti upp og þegar fólk er ekki á ferli kaupir það lítið annað en nauðsynjavörur og stafræna afþreyingu.“ Þá segja Ísak og Ásta ótta, óvissu og höft bera smitið frá einni atvinnugrein til annarrar og nýsköpunar- og sprotastarfsemi sé þar ekki undanskilin. Þau séu jafnvel enn viðkvæmari þar sem verkefni á nýsköpunarstigi hafa ekki enn sannað gildi sitt og því meiri hætta á að þau ýtist út á jaðarinn. „Við megum ekki fórna störfum og verðmætum framtíðarinnar,“ segir Ásta og bendir á að vegna kórónuveirunnar séu að minnsta kosti tvenns konar aðstæður sem geta komið upp og valdið því að lífvænlegir sprotar visna upp og deyja drottni sínum. „Í fyrsta lagi geta ný sprotafyrirtæki sem enn eru að hanna eða þróa hugmynd að nýrri vöru eða þjónustu lent í því að öll fjármögnun þurrkast upp þar sem fjárfestar halda að sér höndum vegna þróunar efnahagsmála í ljósi COVID faraldursins. Undir slíkum kringumstæðum getur hugmynd sem hefði orðið arðbær til lengri tíma og notið stuðnings fjárfesta runnið út í sandinn. Í annan stað er um að ræða fyrirtæki sem hafa byrjað sölu- og markaðsstarf og tekjur byrjaðar að skila sér, án þess þó að þær nái upp í kostnað. Fyrirtæki í slíkri stöðu reiða sig yfirleitt á afar hraðan vöxt til þess að koma rekstrinum yfir núllið og verða arðbær. Þangað til þau ná þeim tímapunkti ganga þau jafnan á fjármagn sem vísisfjárfestar hafa sett inn í félagið. Aðstæður í samfélaginu eru þannig nú að tekjur margra fyrirtækja á þessum stað í lífsferlinum hætta að vaxa tímabundið á meðan veiran gengur yfir. Á sama tíma er erfiðara að nálgast fjármagn enda samkomubann í gildi og landið nánast lokað,“ segir Ásta. Ísak bendir einnig á að sprotastarfsemi geti eðli málsins samkvæmt ekki staðið undir eins mörgum störfum í dag og rótgróin fyrirtæki. „Aftur á móti standa vonir til þess að sum þeirra geti skapað mörg störf og mikil verðmæti þegar fram líða stundir og orðið undirstaðan í hagsæld til framtíðar,“ segir Ísak. Að þeirra mati yrði það afskaplega sorglegt ef veirufaraldur myndi valda miklu bakslagi í nýsköpunarumhverfinu þar sem vel hefur gengið undanfarin ár að byggja upp þroska. Grípa þarf til aðgerða Að mati Viðskiptaráðs er mikilvægt að gripið sé til afdráttarlausra aðgerða til þess að verja nýsköpun og sprotastarfsemi á Íslandi. Mestu skipti að aðgerðirnar tryggi nauðsynlegt súrefni til að komast í gegnum núverandi ástand. Þær aðgerðir sem Viðskiptaráð leggur til eru: »Í fyrsta lagi að rýmka fyrir á endurgreiðslum vegna rannsókna og þróunar. »Í öðru lagi að aðlaga núverandi úrræði stjórnvalda þannig að fyrirtæki í sprotafasa geti haft aðgang að hlutabótum og skattfrestunum. »Í þriðja lagi að auðvelda fjármögnun sprotafyrirtækja í sameiginlegu átaki vísissjóða og stjórnvalda. »Í fjórða lagi að gera það raunhæft fyrir fyrirtæki að greiða laun með valréttum og/eða hlutabréfum í samkomulagi við starfsfólk sitt. Með aðgerðum sem þessum telur ráðið að hægt sé að koma í veg fyrir að nýsköpun verði eitt fórnarlamba kórónuveirunnar. „Og það yrði svo sannarlega aðdáunarverður árangur,“ segir Ásta. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Nýsköpun Mest lesið Skuldar félagi Einars 44 milljónir og gæti misst 295 milljóna hús Viðskipti innlent Fegurð er glæpur kom út í mínus Viðskipti innlent „Alls konar fólk heyrt í mér um alls konar hluti“ Viðskipti innlent Þetta kostar skyndibiti á Íslandi Neytendur Atvinnumissir: „Ég kunni nú ekki við að spyrja Jón beint“ Atvinnulíf Stórfyrirtæki hyggja á uppbyggingu á Hólmsheiði Viðskipti innlent Segir engar breytingar hafa verið gerðar á uppskrift SS pylsna Neytendur Bæta við níunda áfangastað sínum á Spáni Viðskipti innlent Þrjár verslanir í Múlunum sektaðar eftir rassíu Neytendastofu Neytendur Nýtt trend: Engir yfirmenn á vinnustaðnum Atvinnulíf Fleiri fréttir Atvinnumissir: „Ég kunni nú ekki við að spyrja Jón beint“ Nýtt trend: Engir yfirmenn á vinnustaðnum Fótboltastelpan um starfsframann: „Að sækja sér tækifærin sjálfur“ „Fyrir mann sem er skrifblindur og lesblindur er þetta ekkert auðvelt“ „Ég verð auðveldlega meyr en segi engum frá því“ Draumar rætast: „Konur þurfa ekki alltaf að vera á skrilljón“ Draumar rætast: „Lengi skammaðist ég mín ...“ Biskupinn á hlaupum með Bubba Morthens og Sísí með Grýlunum Tvöfalt líf Ara: „Í fyrra túraði ég í sex vikur“ Klara á Kanarí: „Fólk kom með ferðatöskur af saltfiski og seldi“ Eiginkonan kvartar undan fíflagangi á morgnana Að ná til baka tilfinningunni: Það er gaman í vinnunni Á mannamáli: „Ég er bara einhver „nobody,“ við erum ekki með nein gögn“ Góð ráð til að hvetja starfsfólk til dáða fyrir síðustu spretti ársins Að yfirstíga eitthvað rosalega vandræðalegt atvik Litlu fyrirtækin: Upplifa sjálfbærni sem aukavinnu og vesen Google leiðin: Fjögur atvinnuviðtöl yfirdrifið nóg Ný tækifæri: Til dæmis skór úr endurunnu sjávarplasti Að lifa af hræðilega þynnku í vinnunni Sjá meira
„Fyrirliggjandi aðgerðir stjórnvalda munu að óbreyttu ekki nýtast sprotafyrirtækjum og annarri nýsköpunarstarfsemi þar sem uppsett skilyrði eru ekki sniðin að slíkum fyrirtækjum og mögulegum aðstæðum þeirra,“ segir Ásta S. Fjeldsted framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs. Í sama streng tekur Ísak Einar Rúnarsson, sérfræðingur á hagfræðisviði Viðskiptaráðs, sem segir eðlilegt að fyrsti efnahagspakki stjórnvalda hafi fyrst og fremst beinst að þroskuðum fyrirtækjum sem nú berjast í bökkum. „En stjórnvöld verða þó einnig að horfa til framtíðar og frekar fyrr en síðar. Takmörkuð framlög í rannsókna- og tækniþróunarsjóði duga ekki til,“ segir Ísak. Að mati Viðskiptaráðs þarf ríkisstjórnin að leggja fram aðgerðir í næsta pakka, sem styðja fjármögnun sprotafyrirtækja. „Því það sem hangir á spýtunni er störf og hagsæld framtíðarinnar,“ segir Ásta. Ísak segir kórónuveiruna ekki aðeins smitast á milli manna, heldur einnig á milli atvinnugreina. „Ferðaþjónustufyrirtæki og fyrirtækjum sem er beinlínis bannað að starfa eru fyrstu viðkomustaðir sýkingarinnar, en svo breiðir smitið úr sér,“ segir Ísak og bætir við „Fyrirtæki sem selja aðföng til ferðaþjónustu, til dæmis fisk til veitingastaða, lenda í vandræðum því markaðurinn þurrkast að miklu leyti upp og þegar fólk er ekki á ferli kaupir það lítið annað en nauðsynjavörur og stafræna afþreyingu.“ Þá segja Ísak og Ásta ótta, óvissu og höft bera smitið frá einni atvinnugrein til annarrar og nýsköpunar- og sprotastarfsemi sé þar ekki undanskilin. Þau séu jafnvel enn viðkvæmari þar sem verkefni á nýsköpunarstigi hafa ekki enn sannað gildi sitt og því meiri hætta á að þau ýtist út á jaðarinn. „Við megum ekki fórna störfum og verðmætum framtíðarinnar,“ segir Ásta og bendir á að vegna kórónuveirunnar séu að minnsta kosti tvenns konar aðstæður sem geta komið upp og valdið því að lífvænlegir sprotar visna upp og deyja drottni sínum. „Í fyrsta lagi geta ný sprotafyrirtæki sem enn eru að hanna eða þróa hugmynd að nýrri vöru eða þjónustu lent í því að öll fjármögnun þurrkast upp þar sem fjárfestar halda að sér höndum vegna þróunar efnahagsmála í ljósi COVID faraldursins. Undir slíkum kringumstæðum getur hugmynd sem hefði orðið arðbær til lengri tíma og notið stuðnings fjárfesta runnið út í sandinn. Í annan stað er um að ræða fyrirtæki sem hafa byrjað sölu- og markaðsstarf og tekjur byrjaðar að skila sér, án þess þó að þær nái upp í kostnað. Fyrirtæki í slíkri stöðu reiða sig yfirleitt á afar hraðan vöxt til þess að koma rekstrinum yfir núllið og verða arðbær. Þangað til þau ná þeim tímapunkti ganga þau jafnan á fjármagn sem vísisfjárfestar hafa sett inn í félagið. Aðstæður í samfélaginu eru þannig nú að tekjur margra fyrirtækja á þessum stað í lífsferlinum hætta að vaxa tímabundið á meðan veiran gengur yfir. Á sama tíma er erfiðara að nálgast fjármagn enda samkomubann í gildi og landið nánast lokað,“ segir Ásta. Ísak bendir einnig á að sprotastarfsemi geti eðli málsins samkvæmt ekki staðið undir eins mörgum störfum í dag og rótgróin fyrirtæki. „Aftur á móti standa vonir til þess að sum þeirra geti skapað mörg störf og mikil verðmæti þegar fram líða stundir og orðið undirstaðan í hagsæld til framtíðar,“ segir Ísak. Að þeirra mati yrði það afskaplega sorglegt ef veirufaraldur myndi valda miklu bakslagi í nýsköpunarumhverfinu þar sem vel hefur gengið undanfarin ár að byggja upp þroska. Grípa þarf til aðgerða Að mati Viðskiptaráðs er mikilvægt að gripið sé til afdráttarlausra aðgerða til þess að verja nýsköpun og sprotastarfsemi á Íslandi. Mestu skipti að aðgerðirnar tryggi nauðsynlegt súrefni til að komast í gegnum núverandi ástand. Þær aðgerðir sem Viðskiptaráð leggur til eru: »Í fyrsta lagi að rýmka fyrir á endurgreiðslum vegna rannsókna og þróunar. »Í öðru lagi að aðlaga núverandi úrræði stjórnvalda þannig að fyrirtæki í sprotafasa geti haft aðgang að hlutabótum og skattfrestunum. »Í þriðja lagi að auðvelda fjármögnun sprotafyrirtækja í sameiginlegu átaki vísissjóða og stjórnvalda. »Í fjórða lagi að gera það raunhæft fyrir fyrirtæki að greiða laun með valréttum og/eða hlutabréfum í samkomulagi við starfsfólk sitt. Með aðgerðum sem þessum telur ráðið að hægt sé að koma í veg fyrir að nýsköpun verði eitt fórnarlamba kórónuveirunnar. „Og það yrði svo sannarlega aðdáunarverður árangur,“ segir Ásta.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Nýsköpun Mest lesið Skuldar félagi Einars 44 milljónir og gæti misst 295 milljóna hús Viðskipti innlent Fegurð er glæpur kom út í mínus Viðskipti innlent „Alls konar fólk heyrt í mér um alls konar hluti“ Viðskipti innlent Þetta kostar skyndibiti á Íslandi Neytendur Atvinnumissir: „Ég kunni nú ekki við að spyrja Jón beint“ Atvinnulíf Stórfyrirtæki hyggja á uppbyggingu á Hólmsheiði Viðskipti innlent Segir engar breytingar hafa verið gerðar á uppskrift SS pylsna Neytendur Bæta við níunda áfangastað sínum á Spáni Viðskipti innlent Þrjár verslanir í Múlunum sektaðar eftir rassíu Neytendastofu Neytendur Nýtt trend: Engir yfirmenn á vinnustaðnum Atvinnulíf Fleiri fréttir Atvinnumissir: „Ég kunni nú ekki við að spyrja Jón beint“ Nýtt trend: Engir yfirmenn á vinnustaðnum Fótboltastelpan um starfsframann: „Að sækja sér tækifærin sjálfur“ „Fyrir mann sem er skrifblindur og lesblindur er þetta ekkert auðvelt“ „Ég verð auðveldlega meyr en segi engum frá því“ Draumar rætast: „Konur þurfa ekki alltaf að vera á skrilljón“ Draumar rætast: „Lengi skammaðist ég mín ...“ Biskupinn á hlaupum með Bubba Morthens og Sísí með Grýlunum Tvöfalt líf Ara: „Í fyrra túraði ég í sex vikur“ Klara á Kanarí: „Fólk kom með ferðatöskur af saltfiski og seldi“ Eiginkonan kvartar undan fíflagangi á morgnana Að ná til baka tilfinningunni: Það er gaman í vinnunni Á mannamáli: „Ég er bara einhver „nobody,“ við erum ekki með nein gögn“ Góð ráð til að hvetja starfsfólk til dáða fyrir síðustu spretti ársins Að yfirstíga eitthvað rosalega vandræðalegt atvik Litlu fyrirtækin: Upplifa sjálfbærni sem aukavinnu og vesen Google leiðin: Fjögur atvinnuviðtöl yfirdrifið nóg Ný tækifæri: Til dæmis skór úr endurunnu sjávarplasti Að lifa af hræðilega þynnku í vinnunni Sjá meira