Ekki bankarnir, heldur krónan, olli hruninu Ole Anton Bieltvedt skrifar 11. október 2018 07:00 Skv. Gallup-könnun, sem var framkvæmd á vegum Já-Íslands á dögunum, eru 46% landsmanna fylgjandi því, að hér verði tekin upp evra, en 36% á móti. 18% munu ekki hafa tekið afstöðu. Ef afstaða þeirra einna, sem tóku afstöðu, er reiknuð, eru 56% landmanna fylgjandi upptöku evru, en 44% á móti. Smám saman hafa menn verið að átta sig á því, hvílíkur bölvaldur krónan hefur verið fyrir fjölskyldur og fyrirtæki landsins, vegna óstöðugleika hennar og sveiflna og þeirrar óvissu og oft gífurlegu áfalla, sem hún hefur leitt yfir landsmenn. Okurvextir þeir og það greiðsluálag, sem þeir hafa valdið skuldurum landsins, er þá ótalið. Fer vel á því, að staðreyndirnar í kringum krónuna séu greindar og settar fram nú í tilefni af því, að 10 ár eru liðin frá hruni, en það er með ólíkindum, að fáir eða engir skuli hafa fjallað um það, að það var einmitt íslenzka krónan, örmyntin, sem kom okkur í hrunið og eyðilagði líf og efnahagslega stöðu verulegs hluta þjóðarinnar; einstaklinga, fjölskyldna og fyrirtækja. Ef hér hefði verið evra 2008, ekki króna, og við í ESB, hefði aldrei komið til hins skelfilega hruns, sem gekk yfir og skemmdi menn og málefni í slíkum mæli, að eyðileggingarinnar gætir enn, ekki sízt í tilfinningalífi og þar með velferð landsmanna. Hundruðum eða þúsundum fjölskyldna er enn haldið í gíslingu bankanna vegna taps og skulda úr hruninu, sem aldrei var unnt að greiða. Þessi meðferð fórnarlamba hrunsins er stjórnvöldum og bönkum, nú 10 árum seinna, til háborinnar skammar. Það er verið að rifja upp ýmislegt, sem á að hafa leitt til hrunsins, og virðast menn aðallega leita skýringa á hruninu í örtvaxandi bankakerfi þess tíma og mistökum innan þess. Undirritaður hafnar þessari greiningu. Stóru bankarnir virðast allir hafa staðið vel, og nutu trausts endurskoðenda og alþjóðlegra eftirlits- og matsaðila fram á síðustu stundu. Ef bankarnir hér hefðu fengið sama bakstuðning og liðsinni ríkisvalds og björgunarsjóðs ESB og Evrópska seðlabankans og bankar allra evru- og ESB-þjóða fengu, má ætla, að þeir hefðu staðið af sér storma hinnar alþjóðlegu fjármálakreppu, og, að megnið af þeim verðmætum, sem í bönkunum var, hefði varðveitzt og haldizt í höndum landsmanna. Almenningur og fyrirtæki hefðu heldur ekki orðið fyrir neinni skuldabreytingu eða hækkun á skuldum sínum. Með evru hefðu allar eignir og skuldir fólks og fyrirtækja haldizt óbreyttar. Mistökin, sem leiddu til hrunsins, voru, frá bæjardyrum undirritaðs, að þeir menn, sem fóru með stjórn landsins áratuginn fyrir hrun, báru ekki gæfu til eða höfðu ekki vitsmuni eða skilning til að sjá, hversu háskalegt það var, að okkar litla þjóð skyldi byggja efnahag sinn, afkomu og efnalegt öryggi á örmynt, sem enga burði hafði eða gat haft. Á HÍ-vefsíðu Gylfa Magnússonar, dósents í hagfræði, má sjá, að frá 1935 til 2001 fór vísitala neyzluverðs úr 100 í 20.451 stig, sem jafngildir því, að verðgildi krónunnar var komið niður í 0,005% í lok þessa tímabils, miðað við stöðu hennar í upphafi þess. 0,005%! Önnur hlið á málinu er, að það, sem hægt var að kaupa fyrir 1 kr. 1914, þurfti 390 kr. til að greiða 2001. Hvernig gátu ráðherrar og alþingismenn aldamótaáranna horft upp á þessa þróun, látið eins og ekkert væri og ekkert aðhafst!? Voru menn blindir, skynlausir eða réði það vald, sem krónunni fylgdi – möguleikar til stórfelldra efnahagslegra tilfærslna milli hagsmunahópa í þjóðfélaginu – för? Sumir hafa reynt að kalla eigin gjaldmiðil, krónuna, mikilvægan þátt sjálfstæðis okkar. Ef slíkri útfærslu er beitt, liggur beinast við að tala um sjálfstæði til sjálfseyðileggingar. Á hrunárinu hækkaði erlend mynt um helming í krónum. Húsbyggjendur eða húskaupendur, sem fjármögnuðu hús sín með gengistryggðum lánum eða lánum í erlendri mynt, lentu í því, að skuldir þeirra tvöfölduðust á 12-18 mánuðum. Slík þróun, utan valda- eða áhrifasviðs skuldara, er ekki bara efnahagslega skemmandi, heldur mannskemmandi, ef ekki manndrepandi. Skilur verulegur hluti landsmanna, jafnvel 44%, þetta virkilega ekki enn? Í öllu falli er það mikið gleðiefni, að greinilegur meirihluti þjóðarinnar skilur loks, hvað klukkan slær með krónuna, og er tilbúinn til að fara í alvörugjaldmiðil, reyndar þann styrkasta í heimi, sameiningartákn Evrópu, evruna. Sex aðrar þjóðir hafa tekið upp evru án ESB-aðildar; Kósóvó, Svartfjallaland, Vatíkanið, Mónakó, San Marínó og Andorra. Við gætum byrjað þar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Ole Anton Bieltvedt Skoðun Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Skv. Gallup-könnun, sem var framkvæmd á vegum Já-Íslands á dögunum, eru 46% landsmanna fylgjandi því, að hér verði tekin upp evra, en 36% á móti. 18% munu ekki hafa tekið afstöðu. Ef afstaða þeirra einna, sem tóku afstöðu, er reiknuð, eru 56% landmanna fylgjandi upptöku evru, en 44% á móti. Smám saman hafa menn verið að átta sig á því, hvílíkur bölvaldur krónan hefur verið fyrir fjölskyldur og fyrirtæki landsins, vegna óstöðugleika hennar og sveiflna og þeirrar óvissu og oft gífurlegu áfalla, sem hún hefur leitt yfir landsmenn. Okurvextir þeir og það greiðsluálag, sem þeir hafa valdið skuldurum landsins, er þá ótalið. Fer vel á því, að staðreyndirnar í kringum krónuna séu greindar og settar fram nú í tilefni af því, að 10 ár eru liðin frá hruni, en það er með ólíkindum, að fáir eða engir skuli hafa fjallað um það, að það var einmitt íslenzka krónan, örmyntin, sem kom okkur í hrunið og eyðilagði líf og efnahagslega stöðu verulegs hluta þjóðarinnar; einstaklinga, fjölskyldna og fyrirtækja. Ef hér hefði verið evra 2008, ekki króna, og við í ESB, hefði aldrei komið til hins skelfilega hruns, sem gekk yfir og skemmdi menn og málefni í slíkum mæli, að eyðileggingarinnar gætir enn, ekki sízt í tilfinningalífi og þar með velferð landsmanna. Hundruðum eða þúsundum fjölskyldna er enn haldið í gíslingu bankanna vegna taps og skulda úr hruninu, sem aldrei var unnt að greiða. Þessi meðferð fórnarlamba hrunsins er stjórnvöldum og bönkum, nú 10 árum seinna, til háborinnar skammar. Það er verið að rifja upp ýmislegt, sem á að hafa leitt til hrunsins, og virðast menn aðallega leita skýringa á hruninu í örtvaxandi bankakerfi þess tíma og mistökum innan þess. Undirritaður hafnar þessari greiningu. Stóru bankarnir virðast allir hafa staðið vel, og nutu trausts endurskoðenda og alþjóðlegra eftirlits- og matsaðila fram á síðustu stundu. Ef bankarnir hér hefðu fengið sama bakstuðning og liðsinni ríkisvalds og björgunarsjóðs ESB og Evrópska seðlabankans og bankar allra evru- og ESB-þjóða fengu, má ætla, að þeir hefðu staðið af sér storma hinnar alþjóðlegu fjármálakreppu, og, að megnið af þeim verðmætum, sem í bönkunum var, hefði varðveitzt og haldizt í höndum landsmanna. Almenningur og fyrirtæki hefðu heldur ekki orðið fyrir neinni skuldabreytingu eða hækkun á skuldum sínum. Með evru hefðu allar eignir og skuldir fólks og fyrirtækja haldizt óbreyttar. Mistökin, sem leiddu til hrunsins, voru, frá bæjardyrum undirritaðs, að þeir menn, sem fóru með stjórn landsins áratuginn fyrir hrun, báru ekki gæfu til eða höfðu ekki vitsmuni eða skilning til að sjá, hversu háskalegt það var, að okkar litla þjóð skyldi byggja efnahag sinn, afkomu og efnalegt öryggi á örmynt, sem enga burði hafði eða gat haft. Á HÍ-vefsíðu Gylfa Magnússonar, dósents í hagfræði, má sjá, að frá 1935 til 2001 fór vísitala neyzluverðs úr 100 í 20.451 stig, sem jafngildir því, að verðgildi krónunnar var komið niður í 0,005% í lok þessa tímabils, miðað við stöðu hennar í upphafi þess. 0,005%! Önnur hlið á málinu er, að það, sem hægt var að kaupa fyrir 1 kr. 1914, þurfti 390 kr. til að greiða 2001. Hvernig gátu ráðherrar og alþingismenn aldamótaáranna horft upp á þessa þróun, látið eins og ekkert væri og ekkert aðhafst!? Voru menn blindir, skynlausir eða réði það vald, sem krónunni fylgdi – möguleikar til stórfelldra efnahagslegra tilfærslna milli hagsmunahópa í þjóðfélaginu – för? Sumir hafa reynt að kalla eigin gjaldmiðil, krónuna, mikilvægan þátt sjálfstæðis okkar. Ef slíkri útfærslu er beitt, liggur beinast við að tala um sjálfstæði til sjálfseyðileggingar. Á hrunárinu hækkaði erlend mynt um helming í krónum. Húsbyggjendur eða húskaupendur, sem fjármögnuðu hús sín með gengistryggðum lánum eða lánum í erlendri mynt, lentu í því, að skuldir þeirra tvöfölduðust á 12-18 mánuðum. Slík þróun, utan valda- eða áhrifasviðs skuldara, er ekki bara efnahagslega skemmandi, heldur mannskemmandi, ef ekki manndrepandi. Skilur verulegur hluti landsmanna, jafnvel 44%, þetta virkilega ekki enn? Í öllu falli er það mikið gleðiefni, að greinilegur meirihluti þjóðarinnar skilur loks, hvað klukkan slær með krónuna, og er tilbúinn til að fara í alvörugjaldmiðil, reyndar þann styrkasta í heimi, sameiningartákn Evrópu, evruna. Sex aðrar þjóðir hafa tekið upp evru án ESB-aðildar; Kósóvó, Svartfjallaland, Vatíkanið, Mónakó, San Marínó og Andorra. Við gætum byrjað þar.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun