Sandkassasiðferði Ívar Halldórsson skrifar 29. ágúst 2016 08:00 Þjóðin bíður nú eflaust eftir næstu uppfærslu „Nýrasistalistans“ sem Sandkassinn birtir með einkennilegri reisn. Mannorð hvers skyldu þeir ákveða að sverta næst? Kannski einhvers sem ég þekki. Opinberar aftökur í fjölmiðlum – og sumum virðist því miður skemmt. Að kalla fólk útlendingahatara og nýrasista opinberlega í fjölmiðlum fylgir gríðarleg siðferðisleg ábyrgð. Ef ekki er hægt að fylgja slíkum fullyrðingum eftir með óvéfengjanlegum sönnunum sem fólk getur almennt fallist þokulaust á, er sá sem tekur sér slík stór orð í munn, fallinn í sömu gryfju og hann gróf öðrum. Engin persóna getur með réttu skipað sjálfa eins manns ákæruvald, kviðdóm og dómara yfir annari persónu vegna einhverra meintra brota. Slíkur yfirgangur hefur jafnan verið litinn hornauga í siðmenntuðu samfélagi eins og okkar til þessa. Sandkassinn, undir stjórn Gunnars Waage, hefur nú veitt sjálfum sér bessaleyfi til að draga Íslendinga í dilka út frá skoðunum þeirra. Þetta kom nú aftur berlega í ljós í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni. Án þess að spyrja kóng eða prest - né okkur hin álits þá virðist Gunnar hafa ákveðið að skoðun miðilsins á umdeildum innflytjendamálum og nýrri löggjöf, sé hin rétta skoðun og aðrar þá einfaldlega rangar. Sandkassinn ógnar því almenningi með óbeinum hætti, þ.e. þeim sem ekki hafa enn viðrað skoðanir sínar opinberlega - hann hótar að sandsverta nafn þeirra sem að mati miðilsins láta í ljós skoðanir sem ekki falla í Sandkassa-kramið. Sandkassinn virðist hafa brugðið á það ráð að beita skoðanakúgun til að kæfa þá málefnalegu umræðu sem þarf að eiga sér stað á meðal okkar. Ritstjórinn gengur þá augljóslega í þversögn við sjálfan sig þegar hann segist umfaðma skoðanafrelsi. „Nýrasistalistinn“ getur því varla talist siðferðislegt eða málefnalegt framtak. Opinber sátt hefur engan veginn skapast um þá skrýtnu aðferðafræði sem býr að baki ákærum þessa sjálfskipaða dómsvalds, sem hefur nú tekið sér í fang að flekka mannorð ýmissa grunlausra Íslendinga. Þegar Gunnar var beðinn í þættinum um að færa góð rök fyrir nýrasistanafnbótinni sem Gústafi Níelssyni hafði verið veitt af miðlinum, virtist hann ekki eiga auðvelt með það enda engin óyggjandi sönnunargögn á reiðum höndum. Réttur var settur. Sem sjálfskipaður dómari ákvað hann að taka ekki málsvörn hins meinta nýrasista gilda, og barði hann sýndarhamrinum ákaft í borðið þegar honum líkaði ekki málsvörn sakborningsins. Kæfði hann andsvör hans í sífellu. Það var á tímum eins og mótrök væru ekki velkomin. Sem ákæruvaldið og eini lögfræðingurinn í þessum súrrealíska réttarsal fannst mér dansinn sem hann steig þarna fremur vandræðalegur og klunnalegur. Enda leið ekki á löngu áður en hann tróð sjálfum sér um tær og missti stjórn á skapi sínu og freistaði þess að klóra í bakkann með háværum upphrópunum og ófagmannlegum frammíköllum. „Sandkassinn“ gæti mörgum reyndar þótt broslega viðeigandi og lýsandi nafn fyrir hegðun þeirra sem úr honum kasta sandi í þá sem neita að láta þvinga sig til að vera sammála skoðunum þeirra. Að hafa áhyggjur af þróun mála í hvað mynd sem þau kunna að vera, sem og að hafa áhyggjur af framtíðinni er endurspeglar okkar mannlega eðli. En ekki hafa þó allir áhyggjur af sömu hlutunum. Áhyggjur byggja gjarnan á reynslu og er reynsla okkar misjöfn. Einu sinni var ég hræddur við myrkrið. Foreldrar mínir gerðu þó aldrei lítið úr myrkfælni minni þótt hún væri kannski ekki á rökum reist. Þau vissu þó hver ástæðan var fyrir myrkfælninni og var hræðsla við myrkrið skiljanleg í ljósi óhuggulegrar upplifunar í æsku minni. Ég hafði persónulega ástæðu til að óttast skelfilegar verur sem foreldrar mínir vissu að voru ekki til. Þeir báru sem betur fer virðingu fyrir ótta mínum og gerðu allt sem hægt var til að tryggja að mér liði vel á heimilinu þegar skyggja tók. Þeir tóku tillit til hræðslu minnar og báru virðingu fyrir mér án þess að gera lítið úr mér og setja mig á lista yfir huglaus börn. Takk pabbi og mamma. Sandkassafólkið hræðist kannski ekki neitt, og er það í góðu lagi. En ég veit að það eru margir sem hræðast þá stefnu sem mörkuð hefur verið í innflytjendamálum í Evrópu og meintar afleiðingar hennar. Það eru margir Evrópubúar sem hafa upplifað persónulegar martraðir sem rekja má til aukins straums innflytjenda sem aðhyllast Íslam í sinni ströngustu mynd. Það getur enginn skynsamur maður leyft sér að fullyrða að upplifun fjölda evrópskra borgara sé sprottin út frá kynþáttahatri og ofskynjunum. Óttinn er raunverulegur. Vandinn er raunverulegur. Það má deila um hver besta lausnin er í innflytjendamálum, en deilan þarf að snúast um málefnið – ekki hvort persónur séu af einhverjum skapheitum mönnum stimplaðir útlendingahatarar, rasistar, múslimafóbar eða fávitar. Sandkassinn hefur gert umræðuna persónulega og kyndir þannig einmitt undir hatur – ekki þó á útlendingum, heldur hatur á okkar eigin innfæddu Íslendingum. Það eru ekki bara innlendir, hvítir borgarar sem óttast aukin innflutning á útlendingum. Ég þekki indælan múslima hér í borg sem ekki er sammála skoðunum Sandkassamanna. Hann óttast að með of slakri innflytjendalöggjöf hættum við á að hleypa öfgamönnum inn í okkar frjálsa land eins og dæmi er um í nágrannalöndum okkar. Er þá þessi innflutti múslimi rasisti og útlendingahatari ? Músliminn og útlendingurinn sjálfur?! Sandkassafólkið þyrfti að átta sig sem snarasts á því að ótti þarf ekki endilega að vera bundinn húðlit eða trúarafstöðu. Þótt að Gunnar sé ekki sammála skoðunum Gústafs hvað innflytjendamál og múslima varðar, mætti hann taka yfirvegun viðmælanda síns og kurteisi sér til fyrirmyndar. Æsingur og agaleysi rennir tæplega traustum stoðum undir málflutning; hvers eðlis sem hann kann að vera - góður eða slæmur. Báðir hafa rétt á sínum skoðunum, en hvorugur hefur rétt á að gera umræðuna persónulega og beita niðurlægjandi aðferðum til að upphefja málstað sinn. Því miður hefur Sandkassinn valið að vega að persónum til að upphefja sínar skoðanir. Sannir föðurlandsvinir (og þá er ég ekki að tala um þá sem elska síðar nærbrækur) þurfa alls ekki að vera sammála um hverjar hinar raunverulegu ógnir við frelsi okkar eru, hvort sem um efnahagslegar, heilbrigðislegar eða trúarlegar ógnir er að ræða. En þeir þurfa hins vegar að vera sammála um að virða skoðanir, ótta og tilfinningar samlanda sinna. Þeir mega ekki leyfa sér að hindra málefnalegar umræður með ógnunum eða yfirgangi. Það fellur endanlega í hlut þeirra sem stýra landinu að taka upplýstar ákvarðanir, meðal annars út frá opinni, gagnrýnni og jafnframt málefnalegri umræðu. Þessari umræðu á öll þjóðin að geta tekið þátt í án þess að eiga á hættu að fá yfir sig aur og skít frá skoðanahópum, eins og þessum sem hér um ræðir. Með málefnalegri umræðu og góðri gagnrýni eru auknar líkur á því að fólk geti verið meira sammála um þær ákvarðanir sem upplýst stjórnvöldin taka.Er ekki kominn tími til að fara úr pollagöllunum, stíga úr sandkassanum og taka meðvitaða ákvörðun um að bera virðingu fyrir hvort öðru óháð skoðunum okkar, og tækla mikilvæg málefni á faglegan og siðmenntaðan hátt? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ívar Halldórsson Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Sjá meira
Þjóðin bíður nú eflaust eftir næstu uppfærslu „Nýrasistalistans“ sem Sandkassinn birtir með einkennilegri reisn. Mannorð hvers skyldu þeir ákveða að sverta næst? Kannski einhvers sem ég þekki. Opinberar aftökur í fjölmiðlum – og sumum virðist því miður skemmt. Að kalla fólk útlendingahatara og nýrasista opinberlega í fjölmiðlum fylgir gríðarleg siðferðisleg ábyrgð. Ef ekki er hægt að fylgja slíkum fullyrðingum eftir með óvéfengjanlegum sönnunum sem fólk getur almennt fallist þokulaust á, er sá sem tekur sér slík stór orð í munn, fallinn í sömu gryfju og hann gróf öðrum. Engin persóna getur með réttu skipað sjálfa eins manns ákæruvald, kviðdóm og dómara yfir annari persónu vegna einhverra meintra brota. Slíkur yfirgangur hefur jafnan verið litinn hornauga í siðmenntuðu samfélagi eins og okkar til þessa. Sandkassinn, undir stjórn Gunnars Waage, hefur nú veitt sjálfum sér bessaleyfi til að draga Íslendinga í dilka út frá skoðunum þeirra. Þetta kom nú aftur berlega í ljós í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni. Án þess að spyrja kóng eða prest - né okkur hin álits þá virðist Gunnar hafa ákveðið að skoðun miðilsins á umdeildum innflytjendamálum og nýrri löggjöf, sé hin rétta skoðun og aðrar þá einfaldlega rangar. Sandkassinn ógnar því almenningi með óbeinum hætti, þ.e. þeim sem ekki hafa enn viðrað skoðanir sínar opinberlega - hann hótar að sandsverta nafn þeirra sem að mati miðilsins láta í ljós skoðanir sem ekki falla í Sandkassa-kramið. Sandkassinn virðist hafa brugðið á það ráð að beita skoðanakúgun til að kæfa þá málefnalegu umræðu sem þarf að eiga sér stað á meðal okkar. Ritstjórinn gengur þá augljóslega í þversögn við sjálfan sig þegar hann segist umfaðma skoðanafrelsi. „Nýrasistalistinn“ getur því varla talist siðferðislegt eða málefnalegt framtak. Opinber sátt hefur engan veginn skapast um þá skrýtnu aðferðafræði sem býr að baki ákærum þessa sjálfskipaða dómsvalds, sem hefur nú tekið sér í fang að flekka mannorð ýmissa grunlausra Íslendinga. Þegar Gunnar var beðinn í þættinum um að færa góð rök fyrir nýrasistanafnbótinni sem Gústafi Níelssyni hafði verið veitt af miðlinum, virtist hann ekki eiga auðvelt með það enda engin óyggjandi sönnunargögn á reiðum höndum. Réttur var settur. Sem sjálfskipaður dómari ákvað hann að taka ekki málsvörn hins meinta nýrasista gilda, og barði hann sýndarhamrinum ákaft í borðið þegar honum líkaði ekki málsvörn sakborningsins. Kæfði hann andsvör hans í sífellu. Það var á tímum eins og mótrök væru ekki velkomin. Sem ákæruvaldið og eini lögfræðingurinn í þessum súrrealíska réttarsal fannst mér dansinn sem hann steig þarna fremur vandræðalegur og klunnalegur. Enda leið ekki á löngu áður en hann tróð sjálfum sér um tær og missti stjórn á skapi sínu og freistaði þess að klóra í bakkann með háværum upphrópunum og ófagmannlegum frammíköllum. „Sandkassinn“ gæti mörgum reyndar þótt broslega viðeigandi og lýsandi nafn fyrir hegðun þeirra sem úr honum kasta sandi í þá sem neita að láta þvinga sig til að vera sammála skoðunum þeirra. Að hafa áhyggjur af þróun mála í hvað mynd sem þau kunna að vera, sem og að hafa áhyggjur af framtíðinni er endurspeglar okkar mannlega eðli. En ekki hafa þó allir áhyggjur af sömu hlutunum. Áhyggjur byggja gjarnan á reynslu og er reynsla okkar misjöfn. Einu sinni var ég hræddur við myrkrið. Foreldrar mínir gerðu þó aldrei lítið úr myrkfælni minni þótt hún væri kannski ekki á rökum reist. Þau vissu þó hver ástæðan var fyrir myrkfælninni og var hræðsla við myrkrið skiljanleg í ljósi óhuggulegrar upplifunar í æsku minni. Ég hafði persónulega ástæðu til að óttast skelfilegar verur sem foreldrar mínir vissu að voru ekki til. Þeir báru sem betur fer virðingu fyrir ótta mínum og gerðu allt sem hægt var til að tryggja að mér liði vel á heimilinu þegar skyggja tók. Þeir tóku tillit til hræðslu minnar og báru virðingu fyrir mér án þess að gera lítið úr mér og setja mig á lista yfir huglaus börn. Takk pabbi og mamma. Sandkassafólkið hræðist kannski ekki neitt, og er það í góðu lagi. En ég veit að það eru margir sem hræðast þá stefnu sem mörkuð hefur verið í innflytjendamálum í Evrópu og meintar afleiðingar hennar. Það eru margir Evrópubúar sem hafa upplifað persónulegar martraðir sem rekja má til aukins straums innflytjenda sem aðhyllast Íslam í sinni ströngustu mynd. Það getur enginn skynsamur maður leyft sér að fullyrða að upplifun fjölda evrópskra borgara sé sprottin út frá kynþáttahatri og ofskynjunum. Óttinn er raunverulegur. Vandinn er raunverulegur. Það má deila um hver besta lausnin er í innflytjendamálum, en deilan þarf að snúast um málefnið – ekki hvort persónur séu af einhverjum skapheitum mönnum stimplaðir útlendingahatarar, rasistar, múslimafóbar eða fávitar. Sandkassinn hefur gert umræðuna persónulega og kyndir þannig einmitt undir hatur – ekki þó á útlendingum, heldur hatur á okkar eigin innfæddu Íslendingum. Það eru ekki bara innlendir, hvítir borgarar sem óttast aukin innflutning á útlendingum. Ég þekki indælan múslima hér í borg sem ekki er sammála skoðunum Sandkassamanna. Hann óttast að með of slakri innflytjendalöggjöf hættum við á að hleypa öfgamönnum inn í okkar frjálsa land eins og dæmi er um í nágrannalöndum okkar. Er þá þessi innflutti múslimi rasisti og útlendingahatari ? Músliminn og útlendingurinn sjálfur?! Sandkassafólkið þyrfti að átta sig sem snarasts á því að ótti þarf ekki endilega að vera bundinn húðlit eða trúarafstöðu. Þótt að Gunnar sé ekki sammála skoðunum Gústafs hvað innflytjendamál og múslima varðar, mætti hann taka yfirvegun viðmælanda síns og kurteisi sér til fyrirmyndar. Æsingur og agaleysi rennir tæplega traustum stoðum undir málflutning; hvers eðlis sem hann kann að vera - góður eða slæmur. Báðir hafa rétt á sínum skoðunum, en hvorugur hefur rétt á að gera umræðuna persónulega og beita niðurlægjandi aðferðum til að upphefja málstað sinn. Því miður hefur Sandkassinn valið að vega að persónum til að upphefja sínar skoðanir. Sannir föðurlandsvinir (og þá er ég ekki að tala um þá sem elska síðar nærbrækur) þurfa alls ekki að vera sammála um hverjar hinar raunverulegu ógnir við frelsi okkar eru, hvort sem um efnahagslegar, heilbrigðislegar eða trúarlegar ógnir er að ræða. En þeir þurfa hins vegar að vera sammála um að virða skoðanir, ótta og tilfinningar samlanda sinna. Þeir mega ekki leyfa sér að hindra málefnalegar umræður með ógnunum eða yfirgangi. Það fellur endanlega í hlut þeirra sem stýra landinu að taka upplýstar ákvarðanir, meðal annars út frá opinni, gagnrýnni og jafnframt málefnalegri umræðu. Þessari umræðu á öll þjóðin að geta tekið þátt í án þess að eiga á hættu að fá yfir sig aur og skít frá skoðanahópum, eins og þessum sem hér um ræðir. Með málefnalegri umræðu og góðri gagnrýni eru auknar líkur á því að fólk geti verið meira sammála um þær ákvarðanir sem upplýst stjórnvöldin taka.Er ekki kominn tími til að fara úr pollagöllunum, stíga úr sandkassanum og taka meðvitaða ákvörðun um að bera virðingu fyrir hvort öðru óháð skoðunum okkar, og tækla mikilvæg málefni á faglegan og siðmenntaðan hátt?
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun