Við þurfum menntun sem hentar 21. öldinni Ísak Rúnarsson skrifar 19. apríl 2012 06:00 Á löngum skóladögum undanfarin ár hef ég hugleitt hvað ég sé eiginlega að gera í skóla. Ég hef íhugað að hætta; íslenskutímar eru andlausir, samt hef ég gaman af bókmenntum; raungreinatímar eru vélrænir, samt finnst mér gaman að vita meira um verkan hluta í heiminum; erlend tungumál staglið uppmálað, samt finnst mér fátt skemmtilegra en að tala við útlendinga. Ég er heldur ekki sá eini sem líður svona því rannsóknir sýna að árið 2010 fannst um 30% drengja og 17% stúlkna leiðinlegt í skólanum. Ég tel að það hafi minna með nemendurna að gera en skólakerfið. Til þess að menntun geti skilað þeim árangri sem til er ætlast verður að mínu mati að beita nýrri aðferða- og hugmyndafræði. Virkni, sköpun og ábyrgð Ég trúi því að menntun eigi fyrst og fremst að stuðla að sterkri sjálfsmynd einstaklingsins, því að með sterkri sjálfsmynd fylgja bestu eiginleikar mannskepnunnar, s.s. ábyrgðartilfinning, siðgæði, frumleiki, sjálfstæð hugsun, sköpun, heiðarleiki, hugsjónir, auðmýkt, sjálfstraust, gjafmildi, sjálfsþekking og eldmóður. Með þessum kostum er þekking, leikni og hæfni ekki langt undan. Hvernig er best að gera þessa hugsjón að veruleika? Hvaða aðferðafræði á að beita? Þeirri sem þú telur að gagnist barninu þínu best. Brýnt er að breyta bæði námsefni og kennsluháttum. Í fyrsta lagi þarf að virkja nemendur, skipta út fyrirlestrum og tala við nemendur í stað þess að tala til þeirra. Það þarf að koma upp öflugu hópvinnukerfi sem og umræðutímum þar sem einblínt er á upplifun og reynslu nemenda af því efni sem til umfjöllunar er hverju sinni. Nemendur þurfa að vera þátttakendur í lærdómsferlinu en ekki áhorfendur. Þessi aðferð er í samræmi við þróun í menntakerfum heimsins en nokkrir af virtustu háskólum Bandaríkjanna, MIT, Harvard, USC o.fl., hafa tekið hana upp. Í öðru lagi þarf að efla sköpunarþáttinn. Þá er ég ekki aðeins að tala um sköpun í listum heldur í víðara samhengi því sköpun er í raun sá eiginleiki að geta hugsað út fyrir rammann. Þó að sköpun sé einn af grunnþáttum menntunar samkvæmt núverandi aðalnámskrá virðist hafa gleymst að stimpla inn tvo fyrstu stafina því oftar er einblínt á öpun í stað sköpunar. Sumir hafa jafnvel gengið svo langt að segja að menntakerfið í núverandi mynd hamli sköpunarkraftinum. Meðal þeirra er einn virtasti menntamálafrömuður heims, Sir Ken Robinson. Í núverandi kerfi þarf nemandinn ekki að sýna neina sjálfstæða hugsun sem heitið getur en það er þó grundvöllurinn fyrir því að verða virkur þátttakandi í lýðræðissamfélagi eins og okkar. Í þriðja lagi þarf að breyta öllu okkar viðhorfi til ábyrgðar og frelsis. Í menntakerfinu er yfirleitt ekki fjallað um annað en skyldur, kröfur, boð og bönn. Hins vegar er mjög mikilvægt fyrir þroska einstaklings að venjast því að hafa frelsi en afla sér samhliða reynslu af ábyrgðinni sem þarf til þess að höndla frelsið. Gott dæmi um það finnst mér vera mætingarskylda sem ég tel vænlegra að fella niður í núverandi formi í litlum skrefum frá og með 6.-7. bekk. Í því sambandi mætti hugsa sér að setja fyrir hópverkefni og krakkarnir sjálfir byggju til sína verkáætlun fyrir vikuna. Þeim yrði gefið frelsið til þess að skipuleggja sig, en kennarar og foreldrar hefðu eftirlit með því. Nemendur yrðu að mæta þegar þeir segðust ætla að mæta og vinna verkefnin sem þeir segðust ætla að vinna. Með árunum lærðu þeir að taka æ meiri ábyrgð á eigin námi og þegar í menntaskóla kæmi fengju þeir að velja sér áfanga og mætingarskylda yrði engin. Þetta myndi stórefla skilning ungs fólks á samspili ábyrgðar og frelsis. Óraunverulegt? Er þessi hugsjón í samræmi við raunveruleikann? gæti einhver spurt. Tengingin við raunveruleikann er einmitt mikilvægust af öllu vegna þess að námsefnið þarf að tengjast því sem er að gerast í samfélaginu. Það má bjóða fram alla heimsins vitneskju en ef hún tengist ekki veruleika viðtakandans, hefur hann ekki áhuga á henni og það er eitt helsta vandamál menntakerfisins í dag. Það er ekki í núinu, það er veruleikafirrt. Þegar iðnbyltingin gekk í garð á 18. öld og til stóð að bylta menntakerfinu svo að allir fengju grunnmenntun voru margar gagnrýnisraddir sem sögðu það óraunhæft, aldrei yrði hægt að kenna öllum, fátæka fólkið væri of heimskt. Þær efasemdaraddir voru kveðnar niður og nú hafa allir rétt á menntun, en í grundvallaratriðum hefur lítil sem engin framþróun orðið síðan þá og núna þurfum við að taka næsta stökk því annars er hætt við að ungt fólk missi smám saman áhugann á menntakerfi sem á rætur að rekja til iðnbyltingarinnar og tók mið af allt öðruvísi samfélagi. Síðan eru liðin 250 ár og nú er komið nóg, tíma hvers nemanda er sólundað í a.m.k. tíu ár. Enn átakanlegra er að sumu af því mikilvægasta sem við eigum hefur verið misþyrmt: fróðleiksfýsninni, sköpunarkraftinum og jafnvel framkvæmdagleðinni. Ég á mér þann draum að nýtt menntakerfi verði að veruleika, fyrir mig, þig og komandi kynslóðir. En allir þurfa að leggjast á eitt til þess að ná því fram. Við þurfum að láta vita af því að núverandi menntakerfi sé meingallað og ekki mönnum bjóðandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ísak Rúnarsson Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Á löngum skóladögum undanfarin ár hef ég hugleitt hvað ég sé eiginlega að gera í skóla. Ég hef íhugað að hætta; íslenskutímar eru andlausir, samt hef ég gaman af bókmenntum; raungreinatímar eru vélrænir, samt finnst mér gaman að vita meira um verkan hluta í heiminum; erlend tungumál staglið uppmálað, samt finnst mér fátt skemmtilegra en að tala við útlendinga. Ég er heldur ekki sá eini sem líður svona því rannsóknir sýna að árið 2010 fannst um 30% drengja og 17% stúlkna leiðinlegt í skólanum. Ég tel að það hafi minna með nemendurna að gera en skólakerfið. Til þess að menntun geti skilað þeim árangri sem til er ætlast verður að mínu mati að beita nýrri aðferða- og hugmyndafræði. Virkni, sköpun og ábyrgð Ég trúi því að menntun eigi fyrst og fremst að stuðla að sterkri sjálfsmynd einstaklingsins, því að með sterkri sjálfsmynd fylgja bestu eiginleikar mannskepnunnar, s.s. ábyrgðartilfinning, siðgæði, frumleiki, sjálfstæð hugsun, sköpun, heiðarleiki, hugsjónir, auðmýkt, sjálfstraust, gjafmildi, sjálfsþekking og eldmóður. Með þessum kostum er þekking, leikni og hæfni ekki langt undan. Hvernig er best að gera þessa hugsjón að veruleika? Hvaða aðferðafræði á að beita? Þeirri sem þú telur að gagnist barninu þínu best. Brýnt er að breyta bæði námsefni og kennsluháttum. Í fyrsta lagi þarf að virkja nemendur, skipta út fyrirlestrum og tala við nemendur í stað þess að tala til þeirra. Það þarf að koma upp öflugu hópvinnukerfi sem og umræðutímum þar sem einblínt er á upplifun og reynslu nemenda af því efni sem til umfjöllunar er hverju sinni. Nemendur þurfa að vera þátttakendur í lærdómsferlinu en ekki áhorfendur. Þessi aðferð er í samræmi við þróun í menntakerfum heimsins en nokkrir af virtustu háskólum Bandaríkjanna, MIT, Harvard, USC o.fl., hafa tekið hana upp. Í öðru lagi þarf að efla sköpunarþáttinn. Þá er ég ekki aðeins að tala um sköpun í listum heldur í víðara samhengi því sköpun er í raun sá eiginleiki að geta hugsað út fyrir rammann. Þó að sköpun sé einn af grunnþáttum menntunar samkvæmt núverandi aðalnámskrá virðist hafa gleymst að stimpla inn tvo fyrstu stafina því oftar er einblínt á öpun í stað sköpunar. Sumir hafa jafnvel gengið svo langt að segja að menntakerfið í núverandi mynd hamli sköpunarkraftinum. Meðal þeirra er einn virtasti menntamálafrömuður heims, Sir Ken Robinson. Í núverandi kerfi þarf nemandinn ekki að sýna neina sjálfstæða hugsun sem heitið getur en það er þó grundvöllurinn fyrir því að verða virkur þátttakandi í lýðræðissamfélagi eins og okkar. Í þriðja lagi þarf að breyta öllu okkar viðhorfi til ábyrgðar og frelsis. Í menntakerfinu er yfirleitt ekki fjallað um annað en skyldur, kröfur, boð og bönn. Hins vegar er mjög mikilvægt fyrir þroska einstaklings að venjast því að hafa frelsi en afla sér samhliða reynslu af ábyrgðinni sem þarf til þess að höndla frelsið. Gott dæmi um það finnst mér vera mætingarskylda sem ég tel vænlegra að fella niður í núverandi formi í litlum skrefum frá og með 6.-7. bekk. Í því sambandi mætti hugsa sér að setja fyrir hópverkefni og krakkarnir sjálfir byggju til sína verkáætlun fyrir vikuna. Þeim yrði gefið frelsið til þess að skipuleggja sig, en kennarar og foreldrar hefðu eftirlit með því. Nemendur yrðu að mæta þegar þeir segðust ætla að mæta og vinna verkefnin sem þeir segðust ætla að vinna. Með árunum lærðu þeir að taka æ meiri ábyrgð á eigin námi og þegar í menntaskóla kæmi fengju þeir að velja sér áfanga og mætingarskylda yrði engin. Þetta myndi stórefla skilning ungs fólks á samspili ábyrgðar og frelsis. Óraunverulegt? Er þessi hugsjón í samræmi við raunveruleikann? gæti einhver spurt. Tengingin við raunveruleikann er einmitt mikilvægust af öllu vegna þess að námsefnið þarf að tengjast því sem er að gerast í samfélaginu. Það má bjóða fram alla heimsins vitneskju en ef hún tengist ekki veruleika viðtakandans, hefur hann ekki áhuga á henni og það er eitt helsta vandamál menntakerfisins í dag. Það er ekki í núinu, það er veruleikafirrt. Þegar iðnbyltingin gekk í garð á 18. öld og til stóð að bylta menntakerfinu svo að allir fengju grunnmenntun voru margar gagnrýnisraddir sem sögðu það óraunhæft, aldrei yrði hægt að kenna öllum, fátæka fólkið væri of heimskt. Þær efasemdaraddir voru kveðnar niður og nú hafa allir rétt á menntun, en í grundvallaratriðum hefur lítil sem engin framþróun orðið síðan þá og núna þurfum við að taka næsta stökk því annars er hætt við að ungt fólk missi smám saman áhugann á menntakerfi sem á rætur að rekja til iðnbyltingarinnar og tók mið af allt öðruvísi samfélagi. Síðan eru liðin 250 ár og nú er komið nóg, tíma hvers nemanda er sólundað í a.m.k. tíu ár. Enn átakanlegra er að sumu af því mikilvægasta sem við eigum hefur verið misþyrmt: fróðleiksfýsninni, sköpunarkraftinum og jafnvel framkvæmdagleðinni. Ég á mér þann draum að nýtt menntakerfi verði að veruleika, fyrir mig, þig og komandi kynslóðir. En allir þurfa að leggjast á eitt til þess að ná því fram. Við þurfum að láta vita af því að núverandi menntakerfi sé meingallað og ekki mönnum bjóðandi.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun