Þögnin sem mótar umræðuna Snorri Ásmundsson skrifar 18. september 2025 09:01 Í nýjum tölvuleik má sjá geimskip ætla að gleypa Eiffelturninn. Myndlíkingin kann að virðast fjarstæðukennd, en hún dregur fram spurningu sem á einnig við í alþjóðlegum stjórnmálum: hverjir hafa vald til að gleypa tákn, raddir og jafnvel umræðu í heilu samfélögunum? Bann við gagnrýni Ísrael hefur um áratugaskeið verið gagnrýnt fyrir hernaðaraðgerðir sínar á herteknu svæðunum. Sameinuðu þjóðirnar hafa ítrekað varpað fram ásökunum um möguleg brot á alþjóðalögum, meðal annars í skýrslu mannréttindaráðs SÞ árið 2022, þar sem fram kemur að „kerfisbundin mismunun og ofbeldi gegn Palestínumönnum gæti talist stríðsglæpir samkvæmt alþjóðalögum.“ Samt er gagnrýni á Ísrael flókin. Margar ríkisstjórnir og fjölmiðlar eru hikandi við að taka undir ásakanirnar, enda óttast þeir að vera stimplaðir sem and-gyðinglegir. Þessi tvíþætta staða, ásakanir annars vegar, þögn hins vegar hefur orðið áberandi í alþjóðlegri umræðu. Tengslanet og áhrif Benjamin Netanyahu, forsætisráðherra Ísraels, hefur í áraraðir verið að byggja upp sterkt net alþjóðlegra tengsla. Í skýrslu Transparency International er bent á að spilling í stjórnmálum Ísraels sé viðvarandi vandamál. Þá hafa bandarískir fjölmiðlar á borð við The New York Times og Haaretz fjallað um hvernig stjórnvöld í Ísrael hafa fjárfest í öflugum almannatengslaherferðum erlendis til að verja ímynd sína. Í bandarískri umræðu hafði til dæmis íhaldsmaðurinn Charlie Kirk nefnt að hann hafi orðið fyrir þrýstingi vegna afstöðu sinnar til Ísraels. Þó að frásögn hans sé umdeild, þá varpar hún ljósi á þá staðreynd að bandalagið milli Bandaríkjanna og Ísraels er pólitískt og fjárhagslega rótgróið, og óþægileg gagnrýni getur haft afleiðingar. Ísland og alþjóðlegur þrýstingur Þótt Ísland sé lítið land í þessu samhengi er það ekki undanskilið áhrifum alþjóðlegra hagsmuna. Ísland hefur til að mynda stutt við aðgerðir Evrópusambandsins gegn ólöglegum landtökum Ísraels á Vesturbakkanum. Samt má spyrja: hvernig birtist þessi þrýstingur hér á landi? Eru íslenskir fjölmiðlar og áhrifavaldar frjálsir til að fjalla um málefni Ísraels á sama hátt og önnur alþjóðleg deilumál?Áhugavert er að á sama tíma og Ísland hefur formlega lýst yfir stuðningi við rétt Palestínumanna, þá er gagnrýni á Ísrael innanlands oft varfærin og takmörkuð. Það gæti verið vegna þess að umræðan er flókin, en einnig vegna þess að óbeinn þrýstingur eða ótti við að missa stöðu og tengsl hefur áhrif. Hvað er í húfi? Ef fjölmiðlar, stjórnmálamenn og áhrifafólk velja þögn eða afneitun fremur en að taka þátt í opinni umræðu, þá er hætt við að þögnin verði stefna í sjálfu sér. Þá er það ekki lengur spurning um hvort rétt sé að gagnrýna Ísrael eða ekki heldur hvort samfélögin sjálf séu í stakk búin til að standa vörð um tjáningarfrelsi og sjálfstæða umræðu. Geimskip tölvuleiksins sem gleypir Eiffelturninn er táknmynd. Spurningin er ekki aðeins hvað tapast, heldur hverjir stjórna því sem við megum sjá, heyra og segja. Höfundur er myndlistarmaður og áhugamaður um alþjóðastjórnmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Snorri Ásmundsson Mest lesið Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson Skoðun Skoðun Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Sjá meira
Í nýjum tölvuleik má sjá geimskip ætla að gleypa Eiffelturninn. Myndlíkingin kann að virðast fjarstæðukennd, en hún dregur fram spurningu sem á einnig við í alþjóðlegum stjórnmálum: hverjir hafa vald til að gleypa tákn, raddir og jafnvel umræðu í heilu samfélögunum? Bann við gagnrýni Ísrael hefur um áratugaskeið verið gagnrýnt fyrir hernaðaraðgerðir sínar á herteknu svæðunum. Sameinuðu þjóðirnar hafa ítrekað varpað fram ásökunum um möguleg brot á alþjóðalögum, meðal annars í skýrslu mannréttindaráðs SÞ árið 2022, þar sem fram kemur að „kerfisbundin mismunun og ofbeldi gegn Palestínumönnum gæti talist stríðsglæpir samkvæmt alþjóðalögum.“ Samt er gagnrýni á Ísrael flókin. Margar ríkisstjórnir og fjölmiðlar eru hikandi við að taka undir ásakanirnar, enda óttast þeir að vera stimplaðir sem and-gyðinglegir. Þessi tvíþætta staða, ásakanir annars vegar, þögn hins vegar hefur orðið áberandi í alþjóðlegri umræðu. Tengslanet og áhrif Benjamin Netanyahu, forsætisráðherra Ísraels, hefur í áraraðir verið að byggja upp sterkt net alþjóðlegra tengsla. Í skýrslu Transparency International er bent á að spilling í stjórnmálum Ísraels sé viðvarandi vandamál. Þá hafa bandarískir fjölmiðlar á borð við The New York Times og Haaretz fjallað um hvernig stjórnvöld í Ísrael hafa fjárfest í öflugum almannatengslaherferðum erlendis til að verja ímynd sína. Í bandarískri umræðu hafði til dæmis íhaldsmaðurinn Charlie Kirk nefnt að hann hafi orðið fyrir þrýstingi vegna afstöðu sinnar til Ísraels. Þó að frásögn hans sé umdeild, þá varpar hún ljósi á þá staðreynd að bandalagið milli Bandaríkjanna og Ísraels er pólitískt og fjárhagslega rótgróið, og óþægileg gagnrýni getur haft afleiðingar. Ísland og alþjóðlegur þrýstingur Þótt Ísland sé lítið land í þessu samhengi er það ekki undanskilið áhrifum alþjóðlegra hagsmuna. Ísland hefur til að mynda stutt við aðgerðir Evrópusambandsins gegn ólöglegum landtökum Ísraels á Vesturbakkanum. Samt má spyrja: hvernig birtist þessi þrýstingur hér á landi? Eru íslenskir fjölmiðlar og áhrifavaldar frjálsir til að fjalla um málefni Ísraels á sama hátt og önnur alþjóðleg deilumál?Áhugavert er að á sama tíma og Ísland hefur formlega lýst yfir stuðningi við rétt Palestínumanna, þá er gagnrýni á Ísrael innanlands oft varfærin og takmörkuð. Það gæti verið vegna þess að umræðan er flókin, en einnig vegna þess að óbeinn þrýstingur eða ótti við að missa stöðu og tengsl hefur áhrif. Hvað er í húfi? Ef fjölmiðlar, stjórnmálamenn og áhrifafólk velja þögn eða afneitun fremur en að taka þátt í opinni umræðu, þá er hætt við að þögnin verði stefna í sjálfu sér. Þá er það ekki lengur spurning um hvort rétt sé að gagnrýna Ísrael eða ekki heldur hvort samfélögin sjálf séu í stakk búin til að standa vörð um tjáningarfrelsi og sjálfstæða umræðu. Geimskip tölvuleiksins sem gleypir Eiffelturninn er táknmynd. Spurningin er ekki aðeins hvað tapast, heldur hverjir stjórna því sem við megum sjá, heyra og segja. Höfundur er myndlistarmaður og áhugamaður um alþjóðastjórnmál.
Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun