Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar 29. apríl 2025 10:31 Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vladimír Pútín Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Sjá meira
Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun