Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar 26. apríl 2025 07:02 Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Schram Andlát Frans páfa Páfagarður Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun