Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar 16. apríl 2025 18:30 Tilvitnunin í fyrirsögn er úr ræðu Karls Gauta Hjaltasonar þingmanns, sem hann flutti þann 18. mars sl. á Alþingi þegar frumvarp Diljár Mistar Einarsdóttur um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna og stjórnsýslu jafnréttismála var til umræðu. Í frumvarpinu er m.a. verið að breyta því að jafnlaunavottun verði skyldubundin í að vera valkvæð. Í ræðu sinni sagði Karl Gauti jafnframt: „Hverjir gætu hugsanlega verið á móti þessu máli og hafa hagsmuni af því? Það er fyrst og fremst ráðgjafafyrirtæki og eftirlitsstofnanir og sérfræðingar sem fá tekjur af úttektum og skýrslugerð. Fyrirtæki og starfsfólk fá hins vegar takmarkaðan ávinning á meðan þau sitja uppi með kostnað og skrifræði.“ Sigríður Á. Andersen sagði við sama tilefni: „ Það verður svo sem ekki annað sagt en að þetta hafi verið atvinnuskapandi, jafnlaunavottunin, fyrir suma. Fyrir ráðgjafarfyrirtæki sem eru auðvitað komin núna á, ég ætla ekki að segja spenann, …, en það er augljóst að einhver fyrirtæki eru kannski orðin háð þessu lögbundna opinbera inngripi sem jafnlaunavottunin er. Og þótt þetta sé atvinnuskapandi, eins og ég nefni, þá ætla ég að leyfa mér að fullyrða að þetta er ekki verðmætaskapandi. Það eru engin verðmæti sem fást fyrir þennan pening sem fyrirtækin eru að eyða til að uppfylla löggjöf um jafnlaunavottun.“ Og lokatilvitnun í þessar umræður er í ræðu Guðlaugs Þórs Þórðarsonar þar sem hann er að svara Sigmari Guðmundssyni, sem virðist vera mjög upptekinn af því að Sjálfstæðisflokkurinn var í ríkisstjórn þegar þetta gæluverkefni Viðreisnar var lögbundið: „Þetta er séríslensk þvæla. Og hver eru rök Viðreisnar fyrir að viðhalda þessu? Jú, við vorum í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Bíddu, ha? Já, við verðum að halda þessu áfram. Af hverju? Af því að við vorum í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Hafið þið lesið atkvæðaskýringarnar? Bíddu, og hvað? Á ég að segja það við atvinnurekandann sem segir við mig: Fyrirgefðu, það er búið að sýna að þetta skilar engu. Þetta kostar ógeðslega mikið, þetta er svakaleg vinna. Við erum með eftirlitsstofnun á bakinu. Við erum að reyna að búa til verðmæti, við erum að þjónusta viðskiptavini okkar, en við erum með eftirlitsmenn á bakinu. Þið settuð þetta á, af hverju fer þetta ekki af? Ja, hv. þingmenn virðast vera að segja að þetta sé út af því að Sjálfstæðisflokkurinn var í ríkisstjórn þegar þetta var samþykkt. Ég er alveg sannfærður um að þá segja atvinnurekendur: Já, að sjálfsögðu, ekkert mál. Auðvitað verðum við áfram með þessa séríslensku ruglreglubyrði, af því að þetta eru svo sterk rök fyrir því.“ Ástæða þess að ég sting niður fingrum á lyklaborð og vitna í þessar þingræður er tölvupóstur sem ég sendi í morgun, 16. apríl, á starfsmann eins af vottunaraðilunum sem græða á skyldunni til jafnlaunavottunar. Þar virðist ég í niðurlagi póstsins hafa haft Viðreisn fyrir rangri sök. Því með því að skoða ræður Sigmars þann 18. mars sl. er ekki annað að sjá en að hann sé sammála öðrum sem tóku til máls um að það þurfi að lagfæra lögin og sníða af þeim vankanta. Og ef ég skyldi orð hans rétt þá er Viðreisn því sammála að jafnlaunavottun eigi ekki að vera lögbundin skylda, þótt honum sé mikið í mun að spyrða Sjálfstæðisflokkinn við þessi ólög, væntanlega til að gera þann flokk samsekan um setningu þeirra. Enda baðst Guðlaugur Þór afsökunar á þátttöku Sjálfstæðisflokksins við að setja lögin með þessum orðum: „En jú, við gerðum þennan stjórnarsáttmála, það er bara þannig. Ég vil bara að biðjast afsökunar á því að hafa verið í ríkisstjórn, ekki hvað annað varðar en alla vega hvað þennan þátt varðar og biðst bara opinberlega afsökunar á því að hafa komið þessu íslenska rugli á.“ Orðaskipti mín við starfsmann vottunaraðilans má rekja til síðasta sumars eftir að fyrirtækið sem ég starfa hjá gerði samning við viðkomandi vottunaraðila um að gera jafnlaunvottun hjá fyrirtækinu. Í samningnum var kveðið á um að fram ætti að fara svokölluð „millivottun“ árin tvö sem líða á milli jafnlaunavottunar og endurnýjunar hennar. Hvor millivottun fyrir sig var verðlögð á rúmlega þrjúhundruðþúsund og er þá ekki talinn með kostnaður fyrirtækisins við vinnu eigin starfsmanna. Ég gerði athugasemd við þessa millivottun og vildi sleppa við hana og þann kostnað sem fylgir. Það vildi vottunaraðilinn ekki samþykkja og benti á Jafnréttisstofu. Mál þróuðust þannig að umboðsmaður Alþingis tók málið til skoðunar, sbr. https://www.umbodsmadur.is/alit-og-bref/mal/nr/10381/skoda/mal/ Niðurstaða umboðsmanns Alþingis var sú að hann lauk máli sínu á grundvelli svara frá forsætisráðuneytinu sem boðaði ráðagerð um að hefja endurskoðun á vottunarferlinu, m.a. að því er lýtur að árlegum milliúttektum og því hvort hægt sé að undanskilja kröfu um millúttektir skv. staðlinum ISO 17021. Um þessa niðurstöðu var vottunaraðilinn upplýstur. Og í síðustu viku barst erindi frá vottunaraðilanum um að nú vildi hann tímasetja millivottun á næstu vikum. Því boði var hafnað og hófust þá nokkur tölvupóstsamskipti um málið og í morgun var staða málsins, eins og hún horfir við fyrirtækinu, útskýrð fyrir vottunaraðilanum með þessum hætti: „… Síðast þegar þú ráðlagðir mér að hafa sambandi við Jafnréttisstofu gerði ég það. Þar var bent á forsætisráðuneytið og ég snéri mér þangað. Fyrsta svar þaðan var afar loðið og ófullnægjandi þannig að ég snéri mér til umboðsmanns Alþingis. Forsætisráðuneytið svaraði honum með skilmerkilegri hætti en mér. Í því svari kom fram að eina lagaskilyrðið sem væri fyrir hendi um jafnlaunvottun kvæði á um að jafnlaunakerfi þyrfti að uppfylla kröfur staðalsins ÍST 85:2012 til að hljóta vottun og að þessa vottun þurfi að endurnýja á þriggja ára fresti. Þið eruð búin að votta að jafnlaunakerfi okkar uppfyllir kröfur staðalsins ÍST 85:2012 og skv. lögunum eigum við að láta endurnýja þá vottun árið 2027. Í svari forsætisráðuneytisins til umboðsmanns Alþingis kom einnig fram að með vísun í staðalinn ISO 17021 í reglugerð nr. 1030/2017, sem snýr að aðkomu vottunaraðila – ykkar, hafi ekki verið stefnt að því að leggja auknar kröfur á fyrirtæki og stofnanir enda þurfi íþyngjandi ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrri heimild í lögum. Staðan er sú að það er ekki heimild í lögum, eins og þau nú eru, til að íþyngja fyrirtækjum með því að skylda þau til að láta fara fram millivottun með tilheyrandi kostnaði. Sú skrýtna staða er hins vegar uppi að sú krafa er gerð á vottunaraðila skv. staðlinum ISO 17021, sem vísað er til í reglugerð nr. 1030/2017, að vottunaraðilar framkvæmi þessa millivottun. Þetta tvennt stangast á. En nú er ég búinn að fara þá leið sem þú bentir mér á og fá fram þá niðurstöðu að okkur beri ekki að láta þessa millivottun fara fram. Það er því komið að ykkur að fá úr því leyst hvernig dómsmálaráðuneytið vill leysa úr þessu fyrir ykkur og með ykkur. En auðvitað blasir við hvernig pólitíkin mun vilja leysa úr málinu – ekki síst þar sem höfundar lagaskyldunnar, Viðreisn, sitja nú í ríkisstjórn. Þeir munu einfaldlega bæta þessari skyldu við í lögin. En á meðan það hefur ekki verið gert þætti mér vænt um að fá að vera í friði fyrir ykkur.“ Eftir að ég upplýsti um þennan póst innandyra var mér bent á að málið hefði verið á dagskrá Alþingis þann 18. mars sl., en af því hafði ég misst. Ég hvet þingheim til dáða með að afnema þessa lagskyldu sem allra fyrst þannig að þessari vitleysu fari að ljúka. Og fer með hljóða bæn um að engum detti til hugar að lögbinda millvottanir. Höfundur er lögmaður VHE ehf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Gunnar Ármannsson Kjaramál Mest lesið Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson Skoðun Halldór 21.06.2025 Halldór Skoðun Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Sjá meira
Tilvitnunin í fyrirsögn er úr ræðu Karls Gauta Hjaltasonar þingmanns, sem hann flutti þann 18. mars sl. á Alþingi þegar frumvarp Diljár Mistar Einarsdóttur um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna og stjórnsýslu jafnréttismála var til umræðu. Í frumvarpinu er m.a. verið að breyta því að jafnlaunavottun verði skyldubundin í að vera valkvæð. Í ræðu sinni sagði Karl Gauti jafnframt: „Hverjir gætu hugsanlega verið á móti þessu máli og hafa hagsmuni af því? Það er fyrst og fremst ráðgjafafyrirtæki og eftirlitsstofnanir og sérfræðingar sem fá tekjur af úttektum og skýrslugerð. Fyrirtæki og starfsfólk fá hins vegar takmarkaðan ávinning á meðan þau sitja uppi með kostnað og skrifræði.“ Sigríður Á. Andersen sagði við sama tilefni: „ Það verður svo sem ekki annað sagt en að þetta hafi verið atvinnuskapandi, jafnlaunavottunin, fyrir suma. Fyrir ráðgjafarfyrirtæki sem eru auðvitað komin núna á, ég ætla ekki að segja spenann, …, en það er augljóst að einhver fyrirtæki eru kannski orðin háð þessu lögbundna opinbera inngripi sem jafnlaunavottunin er. Og þótt þetta sé atvinnuskapandi, eins og ég nefni, þá ætla ég að leyfa mér að fullyrða að þetta er ekki verðmætaskapandi. Það eru engin verðmæti sem fást fyrir þennan pening sem fyrirtækin eru að eyða til að uppfylla löggjöf um jafnlaunavottun.“ Og lokatilvitnun í þessar umræður er í ræðu Guðlaugs Þórs Þórðarsonar þar sem hann er að svara Sigmari Guðmundssyni, sem virðist vera mjög upptekinn af því að Sjálfstæðisflokkurinn var í ríkisstjórn þegar þetta gæluverkefni Viðreisnar var lögbundið: „Þetta er séríslensk þvæla. Og hver eru rök Viðreisnar fyrir að viðhalda þessu? Jú, við vorum í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Bíddu, ha? Já, við verðum að halda þessu áfram. Af hverju? Af því að við vorum í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Hafið þið lesið atkvæðaskýringarnar? Bíddu, og hvað? Á ég að segja það við atvinnurekandann sem segir við mig: Fyrirgefðu, það er búið að sýna að þetta skilar engu. Þetta kostar ógeðslega mikið, þetta er svakaleg vinna. Við erum með eftirlitsstofnun á bakinu. Við erum að reyna að búa til verðmæti, við erum að þjónusta viðskiptavini okkar, en við erum með eftirlitsmenn á bakinu. Þið settuð þetta á, af hverju fer þetta ekki af? Ja, hv. þingmenn virðast vera að segja að þetta sé út af því að Sjálfstæðisflokkurinn var í ríkisstjórn þegar þetta var samþykkt. Ég er alveg sannfærður um að þá segja atvinnurekendur: Já, að sjálfsögðu, ekkert mál. Auðvitað verðum við áfram með þessa séríslensku ruglreglubyrði, af því að þetta eru svo sterk rök fyrir því.“ Ástæða þess að ég sting niður fingrum á lyklaborð og vitna í þessar þingræður er tölvupóstur sem ég sendi í morgun, 16. apríl, á starfsmann eins af vottunaraðilunum sem græða á skyldunni til jafnlaunavottunar. Þar virðist ég í niðurlagi póstsins hafa haft Viðreisn fyrir rangri sök. Því með því að skoða ræður Sigmars þann 18. mars sl. er ekki annað að sjá en að hann sé sammála öðrum sem tóku til máls um að það þurfi að lagfæra lögin og sníða af þeim vankanta. Og ef ég skyldi orð hans rétt þá er Viðreisn því sammála að jafnlaunavottun eigi ekki að vera lögbundin skylda, þótt honum sé mikið í mun að spyrða Sjálfstæðisflokkinn við þessi ólög, væntanlega til að gera þann flokk samsekan um setningu þeirra. Enda baðst Guðlaugur Þór afsökunar á þátttöku Sjálfstæðisflokksins við að setja lögin með þessum orðum: „En jú, við gerðum þennan stjórnarsáttmála, það er bara þannig. Ég vil bara að biðjast afsökunar á því að hafa verið í ríkisstjórn, ekki hvað annað varðar en alla vega hvað þennan þátt varðar og biðst bara opinberlega afsökunar á því að hafa komið þessu íslenska rugli á.“ Orðaskipti mín við starfsmann vottunaraðilans má rekja til síðasta sumars eftir að fyrirtækið sem ég starfa hjá gerði samning við viðkomandi vottunaraðila um að gera jafnlaunvottun hjá fyrirtækinu. Í samningnum var kveðið á um að fram ætti að fara svokölluð „millivottun“ árin tvö sem líða á milli jafnlaunavottunar og endurnýjunar hennar. Hvor millivottun fyrir sig var verðlögð á rúmlega þrjúhundruðþúsund og er þá ekki talinn með kostnaður fyrirtækisins við vinnu eigin starfsmanna. Ég gerði athugasemd við þessa millivottun og vildi sleppa við hana og þann kostnað sem fylgir. Það vildi vottunaraðilinn ekki samþykkja og benti á Jafnréttisstofu. Mál þróuðust þannig að umboðsmaður Alþingis tók málið til skoðunar, sbr. https://www.umbodsmadur.is/alit-og-bref/mal/nr/10381/skoda/mal/ Niðurstaða umboðsmanns Alþingis var sú að hann lauk máli sínu á grundvelli svara frá forsætisráðuneytinu sem boðaði ráðagerð um að hefja endurskoðun á vottunarferlinu, m.a. að því er lýtur að árlegum milliúttektum og því hvort hægt sé að undanskilja kröfu um millúttektir skv. staðlinum ISO 17021. Um þessa niðurstöðu var vottunaraðilinn upplýstur. Og í síðustu viku barst erindi frá vottunaraðilanum um að nú vildi hann tímasetja millivottun á næstu vikum. Því boði var hafnað og hófust þá nokkur tölvupóstsamskipti um málið og í morgun var staða málsins, eins og hún horfir við fyrirtækinu, útskýrð fyrir vottunaraðilanum með þessum hætti: „… Síðast þegar þú ráðlagðir mér að hafa sambandi við Jafnréttisstofu gerði ég það. Þar var bent á forsætisráðuneytið og ég snéri mér þangað. Fyrsta svar þaðan var afar loðið og ófullnægjandi þannig að ég snéri mér til umboðsmanns Alþingis. Forsætisráðuneytið svaraði honum með skilmerkilegri hætti en mér. Í því svari kom fram að eina lagaskilyrðið sem væri fyrir hendi um jafnlaunvottun kvæði á um að jafnlaunakerfi þyrfti að uppfylla kröfur staðalsins ÍST 85:2012 til að hljóta vottun og að þessa vottun þurfi að endurnýja á þriggja ára fresti. Þið eruð búin að votta að jafnlaunakerfi okkar uppfyllir kröfur staðalsins ÍST 85:2012 og skv. lögunum eigum við að láta endurnýja þá vottun árið 2027. Í svari forsætisráðuneytisins til umboðsmanns Alþingis kom einnig fram að með vísun í staðalinn ISO 17021 í reglugerð nr. 1030/2017, sem snýr að aðkomu vottunaraðila – ykkar, hafi ekki verið stefnt að því að leggja auknar kröfur á fyrirtæki og stofnanir enda þurfi íþyngjandi ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrri heimild í lögum. Staðan er sú að það er ekki heimild í lögum, eins og þau nú eru, til að íþyngja fyrirtækjum með því að skylda þau til að láta fara fram millivottun með tilheyrandi kostnaði. Sú skrýtna staða er hins vegar uppi að sú krafa er gerð á vottunaraðila skv. staðlinum ISO 17021, sem vísað er til í reglugerð nr. 1030/2017, að vottunaraðilar framkvæmi þessa millivottun. Þetta tvennt stangast á. En nú er ég búinn að fara þá leið sem þú bentir mér á og fá fram þá niðurstöðu að okkur beri ekki að láta þessa millivottun fara fram. Það er því komið að ykkur að fá úr því leyst hvernig dómsmálaráðuneytið vill leysa úr þessu fyrir ykkur og með ykkur. En auðvitað blasir við hvernig pólitíkin mun vilja leysa úr málinu – ekki síst þar sem höfundar lagaskyldunnar, Viðreisn, sitja nú í ríkisstjórn. Þeir munu einfaldlega bæta þessari skyldu við í lögin. En á meðan það hefur ekki verið gert þætti mér vænt um að fá að vera í friði fyrir ykkur.“ Eftir að ég upplýsti um þennan póst innandyra var mér bent á að málið hefði verið á dagskrá Alþingis þann 18. mars sl., en af því hafði ég misst. Ég hvet þingheim til dáða með að afnema þessa lagskyldu sem allra fyrst þannig að þessari vitleysu fari að ljúka. Og fer með hljóða bæn um að engum detti til hugar að lögbinda millvottanir. Höfundur er lögmaður VHE ehf.
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar