Öll börn eiga rétt á öryggi Bryndís Haraldsdóttir skrifar 20. mars 2025 14:31 Undanfarnar vikur hafa verið fluttar hræðilegar og sorglegar fréttir af ofbeldi meðal barna þar sem hæst hefur borið á málefnum tiltekins grunnskóla og hverfi borgarinnar. Rétt er að rifja upp að eitt af aðalmarkmiðum laga um grunnskóla, sem og reglugerðar þar um, er að tryggja öryggi barna, bæði í skólum og nærumhverfi þeirra. Segir m.a. að nemendur eigi að geti notið bernsku sinnar í skólastarfi, notið hæfileika sinna og vera öruggir í öllu starfi á vegum skólans. Þá skuli skólasamfélagið kappkosta við að stuðla að og viðhalda góðum starfsanda og jákvæðum skólabrag þar sem öryggi, vellíðan og heilbrigði eru höfð að leiðarljósi. Því miður virðist þetta ekki vera sá raunveruleiki sem öll börn búa við í dag. Skýrt er kveðið á um rétt foreldra og skóla til að óska eftir aðstoð sérstaks fagráðs sem starfar á ábyrgð mennta- og barnamálaráðuneytisins ef ekki tekst að finna viðunandi lausnir á vanda innan skólans eða sveitarfélagsins þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðkomu skólaþjónustu. Í vikunni beindi ég því þeirri spurningu til mennta- og barnamálaráðherra hvort ráðherrann hafi beitt sér í umræddu máli og hvort fagráð ráðuneytisins hafi haft aðkomu að málinu. Í svari ráðherrans kom fram að aðkoma ráðuneytisins hefði jú verið einhver. Málið væri hins vegar „gríðarlega flókið“ og „erfitt að eiga við“. Benti ráðherra jafnframt á að grunnskólar væru á ábyrgð sveitarfélaga. Ráðherra viðurkenndi að vissulega væru „stór vandamál í gangi“ en ekki væri einungis um vandamál skólans að ræða heldur samfélagsins alls, skólinn væri „bara hitamælir á samfélagið“. Kallað hafi verið eftir úrræðum í langan tíma en úrræðin hafi ekki verið mörg, því miður. Loks sagði ráðherra „… við verðum að horfa á þessi mál í heild og þarna eru, eins og ég segi, bara miklir erfiðleikar sem erfitt er að grípa inn í og börn, líka þau sem brjóta af sér, eiga sín réttindi.“ Rétt er að rekstur grunnskóla er á ábyrgð sveitarfélaga og ábyrgð sveitarfélaga á börnum á grunnskólaaldri er mikil. Sú staðreynd fríar ráðherra málaflokksins hins vegar ekki ábyrgð. Ráðherra ber að sjá til þess að markmið laga séu uppfyllt, honum ber að sjá til þess að úrræði séu nýtt. Komi hins vegar í ljós að skortur sé á úrræðum er það á ábyrgð ráðherra að færa fram slík úrræði. Af umræðu undanfarinna vikna má einmitt draga þá ályktun að skólasamfélagið telur sig ekki geta beitt sér af fullum þunga í þessum málum og telji úrræði skorta. Það er þó frumskylda þeirra að tryggja öryggi bara í skólum, óbreytt staða er því óviðunandi. Samkvæmt lögum um grunnskóla, og reglugerðar þar um, er heimilt að víkja nemanda um stundarsakir úr skóla ef nemandi virðir enn ekki skólareglur og ítrekuð brot hans á skólareglum eru alvarleg. Enn fremur er heimilt að víkja nemanda ótímabundið úr skóla ef allt um þrýtur og brot nemanda eru mjög alvarleg, svo sem ef hann veldur öðrum skaða eða eignatjóni. Ég beindi því næst þeirri spurningu til ráðherra hvort hann teldi heimildir skólayfirvalda í ofbeldismálum ekki duga og hvernig ráðherrann sæi þá fyrir sér að bæta stöðuna tryggja að börn séu ekki þolendur ofbeldis innan grunnskóla. Óhætt er að segja að svör ráðherra við þeirri spurningu minni hafi verið með öllu óásættanleg. Ráðherran teldi börn vissulega eiga rétt á því að verða ekki fyrir ofbeldi í skólum en á móti kæmi að skólaskylda sé við lýði hér á landi. Tryggja þyrfti viðunandi úrræði sem tæki við börnum sem vikið væri úr skóla. Ekki væri um auðugan garð að gresja í þeim efnum. Undirrituð tekur heilshugar undir með ráðherra, úrræðin þurfa að vera til staðar. Þegar úrræðin eru ekki til staðar þarf aftur á móti að gangast við ábyrgð og bregðast við. Í svari sínu er ráðherra líklega að vísa til vandræðagangs og skort á úrræðum utan heimilis fyrir börn með fjölþættan vanda. Undirrituð veit að ríkisstjórnin er að vinna í þeim málum í samræmi við skýrslu sem unnin var í tíð fyrrverandi ráðherra og í samstarfi við sveitarfélögin. Það er rétt að mikill skortur er að heimilum og meðferðarúrræðum fyrir börn með fjölþættan vanda. Það fríar þó hvorki ráðherra né sveitarfélög af þeirri ábyrgð að tryggja öryggi barna í skólum. Það eru til úrræði sem hefur verið beitt af öðrum skólum, úrræði sem felast í því að fjarlægja þann sem beitir ofbeldið. Þolandinn á aldrei að þurfa að flýja. Ráðherra á og þarf að leiða breytingar og tryggja öryggi barna í skólum landsins. Það er tímabært að ráðherra leiði umræðuna um að efla úrræði í grunnskólum og tryggja að öll börn fái öruggt umhverfi til náms. Undirrituð mun styðja heilshugar við slíkar tillögur ráðherranns. Því saman þurfum við að verja réttindi og velferð barna í íslensku samfélagsins. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Haraldsdóttir Ofbeldi barna Vopnaburður barna og ungmenna Mest lesið Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Undanfarnar vikur hafa verið fluttar hræðilegar og sorglegar fréttir af ofbeldi meðal barna þar sem hæst hefur borið á málefnum tiltekins grunnskóla og hverfi borgarinnar. Rétt er að rifja upp að eitt af aðalmarkmiðum laga um grunnskóla, sem og reglugerðar þar um, er að tryggja öryggi barna, bæði í skólum og nærumhverfi þeirra. Segir m.a. að nemendur eigi að geti notið bernsku sinnar í skólastarfi, notið hæfileika sinna og vera öruggir í öllu starfi á vegum skólans. Þá skuli skólasamfélagið kappkosta við að stuðla að og viðhalda góðum starfsanda og jákvæðum skólabrag þar sem öryggi, vellíðan og heilbrigði eru höfð að leiðarljósi. Því miður virðist þetta ekki vera sá raunveruleiki sem öll börn búa við í dag. Skýrt er kveðið á um rétt foreldra og skóla til að óska eftir aðstoð sérstaks fagráðs sem starfar á ábyrgð mennta- og barnamálaráðuneytisins ef ekki tekst að finna viðunandi lausnir á vanda innan skólans eða sveitarfélagsins þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðkomu skólaþjónustu. Í vikunni beindi ég því þeirri spurningu til mennta- og barnamálaráðherra hvort ráðherrann hafi beitt sér í umræddu máli og hvort fagráð ráðuneytisins hafi haft aðkomu að málinu. Í svari ráðherrans kom fram að aðkoma ráðuneytisins hefði jú verið einhver. Málið væri hins vegar „gríðarlega flókið“ og „erfitt að eiga við“. Benti ráðherra jafnframt á að grunnskólar væru á ábyrgð sveitarfélaga. Ráðherra viðurkenndi að vissulega væru „stór vandamál í gangi“ en ekki væri einungis um vandamál skólans að ræða heldur samfélagsins alls, skólinn væri „bara hitamælir á samfélagið“. Kallað hafi verið eftir úrræðum í langan tíma en úrræðin hafi ekki verið mörg, því miður. Loks sagði ráðherra „… við verðum að horfa á þessi mál í heild og þarna eru, eins og ég segi, bara miklir erfiðleikar sem erfitt er að grípa inn í og börn, líka þau sem brjóta af sér, eiga sín réttindi.“ Rétt er að rekstur grunnskóla er á ábyrgð sveitarfélaga og ábyrgð sveitarfélaga á börnum á grunnskólaaldri er mikil. Sú staðreynd fríar ráðherra málaflokksins hins vegar ekki ábyrgð. Ráðherra ber að sjá til þess að markmið laga séu uppfyllt, honum ber að sjá til þess að úrræði séu nýtt. Komi hins vegar í ljós að skortur sé á úrræðum er það á ábyrgð ráðherra að færa fram slík úrræði. Af umræðu undanfarinna vikna má einmitt draga þá ályktun að skólasamfélagið telur sig ekki geta beitt sér af fullum þunga í þessum málum og telji úrræði skorta. Það er þó frumskylda þeirra að tryggja öryggi bara í skólum, óbreytt staða er því óviðunandi. Samkvæmt lögum um grunnskóla, og reglugerðar þar um, er heimilt að víkja nemanda um stundarsakir úr skóla ef nemandi virðir enn ekki skólareglur og ítrekuð brot hans á skólareglum eru alvarleg. Enn fremur er heimilt að víkja nemanda ótímabundið úr skóla ef allt um þrýtur og brot nemanda eru mjög alvarleg, svo sem ef hann veldur öðrum skaða eða eignatjóni. Ég beindi því næst þeirri spurningu til ráðherra hvort hann teldi heimildir skólayfirvalda í ofbeldismálum ekki duga og hvernig ráðherrann sæi þá fyrir sér að bæta stöðuna tryggja að börn séu ekki þolendur ofbeldis innan grunnskóla. Óhætt er að segja að svör ráðherra við þeirri spurningu minni hafi verið með öllu óásættanleg. Ráðherran teldi börn vissulega eiga rétt á því að verða ekki fyrir ofbeldi í skólum en á móti kæmi að skólaskylda sé við lýði hér á landi. Tryggja þyrfti viðunandi úrræði sem tæki við börnum sem vikið væri úr skóla. Ekki væri um auðugan garð að gresja í þeim efnum. Undirrituð tekur heilshugar undir með ráðherra, úrræðin þurfa að vera til staðar. Þegar úrræðin eru ekki til staðar þarf aftur á móti að gangast við ábyrgð og bregðast við. Í svari sínu er ráðherra líklega að vísa til vandræðagangs og skort á úrræðum utan heimilis fyrir börn með fjölþættan vanda. Undirrituð veit að ríkisstjórnin er að vinna í þeim málum í samræmi við skýrslu sem unnin var í tíð fyrrverandi ráðherra og í samstarfi við sveitarfélögin. Það er rétt að mikill skortur er að heimilum og meðferðarúrræðum fyrir börn með fjölþættan vanda. Það fríar þó hvorki ráðherra né sveitarfélög af þeirri ábyrgð að tryggja öryggi barna í skólum. Það eru til úrræði sem hefur verið beitt af öðrum skólum, úrræði sem felast í því að fjarlægja þann sem beitir ofbeldið. Þolandinn á aldrei að þurfa að flýja. Ráðherra á og þarf að leiða breytingar og tryggja öryggi barna í skólum landsins. Það er tímabært að ráðherra leiði umræðuna um að efla úrræði í grunnskólum og tryggja að öll börn fái öruggt umhverfi til náms. Undirrituð mun styðja heilshugar við slíkar tillögur ráðherranns. Því saman þurfum við að verja réttindi og velferð barna í íslensku samfélagsins. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun