Hlutverk og sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi Guðbjörg Elísa Hafsteinsdóttir skrifar 4. mars 2025 16:00 Í ljósi stríðsins í Úkraínu og ákvörðunar ríkisstjórnar Íslands um að fjármagna vopnakaup henni til stuðnings er mikilvægt að skoða mögulegar afleiðingar slíkrar stefnu. Jafnframt vaknar spurningin: Er sjálfsmynd okkar Íslendinga ekki lengur sú að vera hlutlaus friðflytjandi þjóð á alþjóðavísu, eins og hún hefur verið í aldanna rás? Hætta á að draga Ísland inn í alþjóðleg átök Með því að styðja beint við hernaðarlegar aðgerðir í Úkraínu er Ísland að auka þátttöku sína í alþjóðlegum átökum. Fjármögnun á vopnum getur haft í för með sér að Ísland verði talið beinn aðili að stríðinu og gæti þar með orðið skotmark, líkt og aðrar þjóðir sem veita slíkan stuðning. Þetta vekur spurningar um öryggi landsins og hvort við séum ómeðvitað að færa okkur nær hættusvæði í alþjóðapólitíkinni. Erum við að taka skref sem geta haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir frið og stöðugleika í okkar eigin samfélagi? Fjárhagslegar afleiðingar fyrir innviði Íslands Það að veita fjármagn til hernaðar í öðru ríki getur einnig haft áhrif á forgangsröðun innanlands. Þegar ríkissjóður ráðstafar fjármunum í slíkan stuðning, skapast hætta á að minna fé renni til grunnþjónustu eins og heilbrigðiskerfisins, menntunar og félagslegrar aðstoðar. Við sjáum þegar merki um þetta, þar sem mikilvægum stofnunum og hjálparsamtökum hefur verið skertur stuðningur eða þau jafnvel lögð niður vegna fjárskorts. Þessi þróun hefur þegar valdið óánægju meðal almennings, og umræðan um forgangsröðun stjórnvalda í fjármálum verður sífellt háværari. Spurningar um þjóðarsjálfsmynd og hlutverk Íslands Þessi stefnubreyting vekur áleitnar spurningar um sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi. Er þetta í alvöru sú staða sem við viljum vera í? Erum við orðin að þjóð sem tekur virkan þátt í stríðsátökum? Hingað til höfum við einkum verið þekkt fyrir friðarstefnu, mannúðaraðstoð og diplómatíska milligöngu. Við höfum verið aðilar að NATO, en það hefur hingað til verið á forsendum varnarbandalags, frekar en beinnar þátttöku í hernaði. Nú vaknar spurningin hvort þessi grundvallarafstaða sé að breytast. Mikilvægi opinnar umræðu og lýðræðislegrar ákvarðanatöku Að því sögðu er brýnt að þjóðin fái að taka þátt í umræðu um stefnu sína í alþjóðamálum og hvernig hún vill móta framtíð sína. Slíkar ákvarðanir hafa víðtækar afleiðingar og því ætti að tryggja að öllum sjónarmiðum sé varpað fram. Ætti jafnvel að bera slíka stefnubreytingu undir þjóðaratkvæðagreiðslu? Þegar Ísland tekur ákvarðanir sem breyta sjálfsmynd þess og stöðu í heiminum, ætti almenningur að fá að hafa rödd í því ferli. Höfundur er söngkona, lagahöfundur og stjórnmálafræðinemi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Innrás Rússa í Úkraínu Öryggis- og varnarmál NATO Mest lesið Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Sjá meira
Í ljósi stríðsins í Úkraínu og ákvörðunar ríkisstjórnar Íslands um að fjármagna vopnakaup henni til stuðnings er mikilvægt að skoða mögulegar afleiðingar slíkrar stefnu. Jafnframt vaknar spurningin: Er sjálfsmynd okkar Íslendinga ekki lengur sú að vera hlutlaus friðflytjandi þjóð á alþjóðavísu, eins og hún hefur verið í aldanna rás? Hætta á að draga Ísland inn í alþjóðleg átök Með því að styðja beint við hernaðarlegar aðgerðir í Úkraínu er Ísland að auka þátttöku sína í alþjóðlegum átökum. Fjármögnun á vopnum getur haft í för með sér að Ísland verði talið beinn aðili að stríðinu og gæti þar með orðið skotmark, líkt og aðrar þjóðir sem veita slíkan stuðning. Þetta vekur spurningar um öryggi landsins og hvort við séum ómeðvitað að færa okkur nær hættusvæði í alþjóðapólitíkinni. Erum við að taka skref sem geta haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir frið og stöðugleika í okkar eigin samfélagi? Fjárhagslegar afleiðingar fyrir innviði Íslands Það að veita fjármagn til hernaðar í öðru ríki getur einnig haft áhrif á forgangsröðun innanlands. Þegar ríkissjóður ráðstafar fjármunum í slíkan stuðning, skapast hætta á að minna fé renni til grunnþjónustu eins og heilbrigðiskerfisins, menntunar og félagslegrar aðstoðar. Við sjáum þegar merki um þetta, þar sem mikilvægum stofnunum og hjálparsamtökum hefur verið skertur stuðningur eða þau jafnvel lögð niður vegna fjárskorts. Þessi þróun hefur þegar valdið óánægju meðal almennings, og umræðan um forgangsröðun stjórnvalda í fjármálum verður sífellt háværari. Spurningar um þjóðarsjálfsmynd og hlutverk Íslands Þessi stefnubreyting vekur áleitnar spurningar um sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi. Er þetta í alvöru sú staða sem við viljum vera í? Erum við orðin að þjóð sem tekur virkan þátt í stríðsátökum? Hingað til höfum við einkum verið þekkt fyrir friðarstefnu, mannúðaraðstoð og diplómatíska milligöngu. Við höfum verið aðilar að NATO, en það hefur hingað til verið á forsendum varnarbandalags, frekar en beinnar þátttöku í hernaði. Nú vaknar spurningin hvort þessi grundvallarafstaða sé að breytast. Mikilvægi opinnar umræðu og lýðræðislegrar ákvarðanatöku Að því sögðu er brýnt að þjóðin fái að taka þátt í umræðu um stefnu sína í alþjóðamálum og hvernig hún vill móta framtíð sína. Slíkar ákvarðanir hafa víðtækar afleiðingar og því ætti að tryggja að öllum sjónarmiðum sé varpað fram. Ætti jafnvel að bera slíka stefnubreytingu undir þjóðaratkvæðagreiðslu? Þegar Ísland tekur ákvarðanir sem breyta sjálfsmynd þess og stöðu í heiminum, ætti almenningur að fá að hafa rödd í því ferli. Höfundur er söngkona, lagahöfundur og stjórnmálafræðinemi.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun