VR og ungt fólk Halla Gunnarsdóttir skrifar 13. febrúar 2025 08:02 Snemma á þessari öld stundaði ég nám við Kennaraháskóla Íslands. Ekki löngu áður en ég lauk námi voru undirritaðir nýir kjarasamningar þar sem gerðar voru breytingar á launatöflum í þá veru að laun færu hækkandi með lífaldri. Við sem þarna vorum í Kennó svo til beint úr framhaldsskóla komumst ekki hjá því að finnast hagsmunir okkar hafa verið fyrir borð bornir. Kannski hafði það áhrif að ungt fólk var fjarri góðu gamni við samningaborðið, en niðurstaðan var a.m.k. letjandi fyrir okkur sem vorum þá ung, en hvetjandi fyrir fólk á miðjum aldri að dusta rykið af kennaraprófinu. Til eru fjölmörg áþekk dæmi úr kjaraviðræðum þar sem hagsmunir þeirra sem eldri eru og/eða með meiri starfsreynslu eru teknir fram yfir hagsmuni fólks sem er að stíga sín fyrstu skref á vinnumarkaði. Stundum kann það að vera réttlætanlegt, en það sem er erfiðara að réttlæta er aðkomuleysi ungs fólks að kjaraviðræðunum og undirbúningi þeirra. Ég hef lagt áherslu á að málefni fólks á ólíkum aldri snúist ekki um mismunandi hópa, heldur einmitt um okkur sjálf á ólíkum tímabilum lífsins. Samt er alltaf ákveðin spenna á milli kynslóðanna og ein af birtingarmyndum hennar er tilhneiging eldra fólks til að líta svo á að yngra fólk hafi það bara skrambi gott, jafnvel betra en nokkru sinni áður. Ungt fólk þurfi að taka út ákveðna „reynslu“ sem fylgi því að eiga ekki alltaf pening og sætta sig við lakari húsakost. Þetta hugarfar getur hæglega leitt til stöðnunar, en þar fyrir utan er margt sem bendir til þess að aðstæður ungs fólks séu langt í frá til fyrirmyndar. Húsnæðismál og málefni barnafólks Hæst ber það ófremdarástand sem ríkir í húsnæðismálum og kemur þyngst niður á yngra fólki sem er gert sífellt erfiðara að koma sér þaki yfir höfuð. Fjöldi fólks situr fastur í foreldrahúsum og ójöfnuður hefur aukist þar sem ungt fólk er háð fyrirgreiðslu foreldra til að komast út á fasteignamarkað. Verkalýðshreyfingin hefur tekið húsnæðismál föstum tökum með uppbyggingu Bjargs og nú hefur VR einnig byggt leiguíbúðir undir merkjum VR Blævar. Um leið er mikilvægt að VR og önnur stéttarfélög beiti sér af krafti fyrir því að húsnæðisuppbygging haldist í hendur við fólksfjölgun og að réttarstaða fólks á leigumarkaði verði bætt. Þar er enn mikið verk að vinna. Málefni barnafjölskyldna eru einnig ríkt hagsmunamál ungs fólks. Hægt gengur að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla sem setur bæði fjárhagslega og tilfinningalega pressu á fólk á viðkvæmum tíma ævinnar. Stjórnvöld gáfu fyrirheit með síðustu kjarasamningum en nú þegar ár er liðið frá undirritun þeirra bólar lítið á aðgerðum. Samkvæmt úttekt sem VR vann getur tekjuskerðing foreldra vegna fæðingarorlofs og umönnunarbils hlaupið á milljónum króna. Ungliðaráð VR hefur réttilega lagt til að VR taki upp fæðingastyrk, líkt og mörg önnur stéttarfélög og ég hef stutt þá tillögu og beitt mér fyrir að hún fái brautargengi. Í leikskólamálum má merkja afturför og jafnvel stefnubreytingu þar sem nokkur sveitarfélög hafa farið þá leið að hækka leikskólagjöld fyrir börn fullvinnandi foreldra. Getur munað hundruðum þúsunda í árlegar greiðslur. Í þeirri stefnumótun virðist gleymast að leikskólar eru vissulega fyrsta skólastig barna og mikilvæg uppeldis- og menntastofnun, en þeir eru líka íverustaður barna meðan foreldrar stunda vinnu. Þessa þætti er ekki hægt að slíta í sundur við stefnumótun. Tilhneigingin virðist vera sú að mála unga foreldra upp sem afskiptalausa um börn sín þar sem þau dvelja á leikskóla heilan dag. En ef betur er að gáð eru ungir foreldrar að stofninum til virkari í lífi barna sinna í dag en nokkru sinni áður, enda hefur foreldrahlutverkið tekið gríðarlegum breytingum á síðustu áratugum. Eitt einfalt dæmi er að það er stutt síðan allir kappleikir barna fóru fram að þjálfurum einum viðstöddum, en í dag fylgir foreldri hverju barni. Ungliðaráð VR og breyting starfa Innan VR starfar nýlega stofnað Ungliðaráð sem er ætlað að vera stjórn félagsins ráðgefandi um málefni ungs fólks. Ráðið er líka vettvangur fyrir ungt fólk til að láta til sín taka í starfi félagsins síns og hafa áhrif á stefnumótun í stóru og smáu. Fjölmargt launafólk stígur sín fyrstu skref á vinnumarkaði sem félagsfólk VR og ungt fólk telur meira en helming félaga. Öll eiga þau mikið undir samhentri og öflugri verkalýðshreyfingu, en líka að hreyfingin þurfi að standa skil á verkum sínum gagnvart yngra fólki, eins og öðrum. Loks er rétt að nefna tækifæri ungs fólks til bæði náms og starfa. Í samtölum mínum við ungt fólk hef ég orðið vör við að sífellt fleiri veigra sér við að fara í nám nema þá að vinna allt að fulla vinnu með námi. Þetta fyrirkomulag er ekki aðeins lýjandi fyrir það unga fólk sem í hlut á, heldur getur beinlínis unnið gegn gagnrýnni hugsun, sem er samfélaginu nauðsynleg. Núna, árið 2025, er jafnlangt frá árinu 2000 og það er til ársins 2050. Fjölmörg störf hafa tekið gríðarlegum breytingum frá aldamótum og ætla má að breytingarnar verði síst minni á þeim aldarfjórðungi sem nú fer í hönd. Breytingarnar geta aukið á atvinnuleysi og efnahagslegt óöryggi, en þær geta líka orðið til þess að skapa betri og skemmtilegri störf og um leið betra samfélag. Hlutverk verkalýðshreyfingarinnar er að tryggja hið síðarnefnda og sú barátta krefst aðkomu ungs fólks. Ég hef hvatt ungt fólk til að bjóða sig fram til trúnaðarstarfa innan VR og mun halda þeirri hvatningu til streitu. Um leið hvet ég ungt fólk til að velja fulltrúa til stjórnar og formanns VR í kosningum sem fram fara nú í mars. Ekki láta aðra kjósa fyrir þig! Höfundur er formaður VR og í framboði í kosningum sem fram fara 6. til 13. mars Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Formannskjör í VR 2025 Halla Gunnarsdóttir Skóla- og menntamál Húsnæðismál Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Sjá meira
Snemma á þessari öld stundaði ég nám við Kennaraháskóla Íslands. Ekki löngu áður en ég lauk námi voru undirritaðir nýir kjarasamningar þar sem gerðar voru breytingar á launatöflum í þá veru að laun færu hækkandi með lífaldri. Við sem þarna vorum í Kennó svo til beint úr framhaldsskóla komumst ekki hjá því að finnast hagsmunir okkar hafa verið fyrir borð bornir. Kannski hafði það áhrif að ungt fólk var fjarri góðu gamni við samningaborðið, en niðurstaðan var a.m.k. letjandi fyrir okkur sem vorum þá ung, en hvetjandi fyrir fólk á miðjum aldri að dusta rykið af kennaraprófinu. Til eru fjölmörg áþekk dæmi úr kjaraviðræðum þar sem hagsmunir þeirra sem eldri eru og/eða með meiri starfsreynslu eru teknir fram yfir hagsmuni fólks sem er að stíga sín fyrstu skref á vinnumarkaði. Stundum kann það að vera réttlætanlegt, en það sem er erfiðara að réttlæta er aðkomuleysi ungs fólks að kjaraviðræðunum og undirbúningi þeirra. Ég hef lagt áherslu á að málefni fólks á ólíkum aldri snúist ekki um mismunandi hópa, heldur einmitt um okkur sjálf á ólíkum tímabilum lífsins. Samt er alltaf ákveðin spenna á milli kynslóðanna og ein af birtingarmyndum hennar er tilhneiging eldra fólks til að líta svo á að yngra fólk hafi það bara skrambi gott, jafnvel betra en nokkru sinni áður. Ungt fólk þurfi að taka út ákveðna „reynslu“ sem fylgi því að eiga ekki alltaf pening og sætta sig við lakari húsakost. Þetta hugarfar getur hæglega leitt til stöðnunar, en þar fyrir utan er margt sem bendir til þess að aðstæður ungs fólks séu langt í frá til fyrirmyndar. Húsnæðismál og málefni barnafólks Hæst ber það ófremdarástand sem ríkir í húsnæðismálum og kemur þyngst niður á yngra fólki sem er gert sífellt erfiðara að koma sér þaki yfir höfuð. Fjöldi fólks situr fastur í foreldrahúsum og ójöfnuður hefur aukist þar sem ungt fólk er háð fyrirgreiðslu foreldra til að komast út á fasteignamarkað. Verkalýðshreyfingin hefur tekið húsnæðismál föstum tökum með uppbyggingu Bjargs og nú hefur VR einnig byggt leiguíbúðir undir merkjum VR Blævar. Um leið er mikilvægt að VR og önnur stéttarfélög beiti sér af krafti fyrir því að húsnæðisuppbygging haldist í hendur við fólksfjölgun og að réttarstaða fólks á leigumarkaði verði bætt. Þar er enn mikið verk að vinna. Málefni barnafjölskyldna eru einnig ríkt hagsmunamál ungs fólks. Hægt gengur að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla sem setur bæði fjárhagslega og tilfinningalega pressu á fólk á viðkvæmum tíma ævinnar. Stjórnvöld gáfu fyrirheit með síðustu kjarasamningum en nú þegar ár er liðið frá undirritun þeirra bólar lítið á aðgerðum. Samkvæmt úttekt sem VR vann getur tekjuskerðing foreldra vegna fæðingarorlofs og umönnunarbils hlaupið á milljónum króna. Ungliðaráð VR hefur réttilega lagt til að VR taki upp fæðingastyrk, líkt og mörg önnur stéttarfélög og ég hef stutt þá tillögu og beitt mér fyrir að hún fái brautargengi. Í leikskólamálum má merkja afturför og jafnvel stefnubreytingu þar sem nokkur sveitarfélög hafa farið þá leið að hækka leikskólagjöld fyrir börn fullvinnandi foreldra. Getur munað hundruðum þúsunda í árlegar greiðslur. Í þeirri stefnumótun virðist gleymast að leikskólar eru vissulega fyrsta skólastig barna og mikilvæg uppeldis- og menntastofnun, en þeir eru líka íverustaður barna meðan foreldrar stunda vinnu. Þessa þætti er ekki hægt að slíta í sundur við stefnumótun. Tilhneigingin virðist vera sú að mála unga foreldra upp sem afskiptalausa um börn sín þar sem þau dvelja á leikskóla heilan dag. En ef betur er að gáð eru ungir foreldrar að stofninum til virkari í lífi barna sinna í dag en nokkru sinni áður, enda hefur foreldrahlutverkið tekið gríðarlegum breytingum á síðustu áratugum. Eitt einfalt dæmi er að það er stutt síðan allir kappleikir barna fóru fram að þjálfurum einum viðstöddum, en í dag fylgir foreldri hverju barni. Ungliðaráð VR og breyting starfa Innan VR starfar nýlega stofnað Ungliðaráð sem er ætlað að vera stjórn félagsins ráðgefandi um málefni ungs fólks. Ráðið er líka vettvangur fyrir ungt fólk til að láta til sín taka í starfi félagsins síns og hafa áhrif á stefnumótun í stóru og smáu. Fjölmargt launafólk stígur sín fyrstu skref á vinnumarkaði sem félagsfólk VR og ungt fólk telur meira en helming félaga. Öll eiga þau mikið undir samhentri og öflugri verkalýðshreyfingu, en líka að hreyfingin þurfi að standa skil á verkum sínum gagnvart yngra fólki, eins og öðrum. Loks er rétt að nefna tækifæri ungs fólks til bæði náms og starfa. Í samtölum mínum við ungt fólk hef ég orðið vör við að sífellt fleiri veigra sér við að fara í nám nema þá að vinna allt að fulla vinnu með námi. Þetta fyrirkomulag er ekki aðeins lýjandi fyrir það unga fólk sem í hlut á, heldur getur beinlínis unnið gegn gagnrýnni hugsun, sem er samfélaginu nauðsynleg. Núna, árið 2025, er jafnlangt frá árinu 2000 og það er til ársins 2050. Fjölmörg störf hafa tekið gríðarlegum breytingum frá aldamótum og ætla má að breytingarnar verði síst minni á þeim aldarfjórðungi sem nú fer í hönd. Breytingarnar geta aukið á atvinnuleysi og efnahagslegt óöryggi, en þær geta líka orðið til þess að skapa betri og skemmtilegri störf og um leið betra samfélag. Hlutverk verkalýðshreyfingarinnar er að tryggja hið síðarnefnda og sú barátta krefst aðkomu ungs fólks. Ég hef hvatt ungt fólk til að bjóða sig fram til trúnaðarstarfa innan VR og mun halda þeirri hvatningu til streitu. Um leið hvet ég ungt fólk til að velja fulltrúa til stjórnar og formanns VR í kosningum sem fram fara nú í mars. Ekki láta aðra kjósa fyrir þig! Höfundur er formaður VR og í framboði í kosningum sem fram fara 6. til 13. mars
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun