Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir og Arnar Páll Gunnlaugsson skrifa 25. nóvember 2024 15:51 Bændastéttin er hópur sem hefur gleymst í umræðum um kjaramál. Bændur hafa líka alveg týnst hvað varðar lýðheilsumál, veikinda- og orlofsrétt. Við eigum öll að hafa rétt á því að lifa mannsæmandi lífi, geta framfleytt okkur og fjölskyldum okkar. Svo við tölum nú ekki um að geta brugðist við þeim áföllum sem kunna að koma upp á lífsleiðinni. Við höfum hvergi séð tímakaup bænda útreiknað, enda varla til sú stétt sem er jafn bundin sinni vinnu og bændur. Fólki verður tíðrætt um fæðuöryggi á Íslandi en hvað í raun er hið opinbera að gera til að styðja bændur í að tryggja það? Nýliðun í bændastéttinni er nánast engin og ríkið gerir sama og ekkert til þess að liðka fyrir henni. Rannsóknir hafa sýnt að tengsl eru á milli tekna, starfsaðstæðna og heilsu fólks. Þegar ungir bændur horfa upp á sligandi lánakjör, samkeppni um kaup á jörðum við auðmenn, ríki sem hlustar ekki á bændur sjálfa, algjört óöryggi hvað muni gerast ef bóndi veikist eða slasast sjáum við að staðan er ekki mjög spennandi fyrir unga fólkið. Á meðan fylgjumst við með stéttinni eldast og eldast. Það er í raun engin furða að meðalaldur bænda nálgast nú eftirlaunaaldurinn. Ríkið hefur ekki haft dug til að stíga inn í þá þróun að fjársterkir aðilar eru farnir að sanka að sér bújörðum á Íslandi. Þar þarf að setja skilyrði um búsetu og landbúnað á þeim jörðum sem eru seldar. Íslendingar virðast því ekki vera með neina langtímaáætlun í landbúnaðarmálum á meðan við horfum upp á stéttina eldast og deyja út. Dæmisaga um ósveigjanleika kerfisins; skattar voru hækkaðir hér á litaða olíu, þar sem hið opinbera er að flýta fyrir orkuskiptunum. Ríkið er greinilega að hugsa meira um grænþvott en raunverulegra hvata til umhverfis- og loftslagsverndar, þar sem það er ekki hægt að kaupa rafmagnsknúnar dráttarvélar í dag, svo dæmi séu nefnd. Með þessu er eingöngu verið að leggja auknar álögur og stein í götu bænda sem hafa enga aðstöðu til að taka þátt í orkuskiptum, hvað þetta varðar. Við heyrum út undan okkur og sjáum fréttir af því að bændur komast ekki í veikindaleyfi þrátt fyrir slys og jafnvel alvarlegan heilsubrest. Okkur þykir flestum eðlilegt og sanngjarnt að eiga veikindarétt í okkar vinnu en tryggingavernd er hvergi nærri nægjanleg til að bændur búi við almennilegt starfsöryggi. Bregðist heilsan þurfa maki eða börn bænda að vinna helmingi meira á búinu, þrátt fyrir þá staðreynd að sökum lágra launa sé þetta fólk þá þegar í annarri vinnu. Nú ef bóndinn á ekki nána aðstandendur sem geta hlaupið undir bagga með þeim, bitnar ástandið á búfénaði. En þessu er hægt að breyta og þessu þarf að breyta. Við viljum hafa öflugan landbúnað á Íslandi. Ekki viljum við selja allar jarðir erlendum auðkýfingum sem hafa engan áhuga á að stunda þar búskap. Eða er það kannski óopinber stefna stjórnvalda að á Íslandi verði ekki stundaður landbúnaður í nánustu framtíð? Innflutt matvæli þurfa eins og sakir standa ekki einu sinni að standast þær ströngu kröfur sem gerðar eru til matvælaöryggis og dýravelferðar í innlendri matvælaframleiðslu. Við erum á undarlegri vegferð í landbúnaðarmálum og þurfum að taka fast í stýrið nú þegar til að beygja af þessari leið. Það er nauðsynlegt að endurhugsa kerfið. Við þurfum að huga að lýðheilsu bænda. Í landbúnaðarstefnu Sósíalistaflokksins segir að bæta skuli kjör bænda og viðurkenna þá sem mikilvægan hluta framvarðarsveitar landsmanna sem þeir eru í raun. Sum nágrannaríki okkar huga betur að þessum málum og þaðan má fá hugmyndir, sumar jafnvel stórgóðar. Finnskir bændur eiga til dæmis rétt á 26 afleysingar dögum á ári, sem greidd eru af hinu opinbera. Það er einn liður í að huga að bættri heilsu bænda og betri vinnuaðstæðna. Það er öllum mikilvægt að sinna áhugamálum, sjálfsrækt og að komast frá vinnu reglulega. Einnig þarf að tryggja það að við slys og veikindi fái bændur tafarlaust afleysingu en ekki eftir 3 mánuði eða eftir þref við tryggingafélög. Við höfum reiknað út hvað slík þjónusta myndi kosta og það er álíka mikið og rennur frá íslenska ríkinu til trúmála á ári hverju. Aftur á móti mun þetta skila sér með bættri heilsu og velferð bænda og strax verður starfið mun álitlegra fyrir unga bændur. Þetta er þó ekki nóg, það er nauðsynlegt fyrir bændur að fá hagstæð lán, hvort sem er fyrir jarðarkaupum, framkvæmdum eða nýsköpun. Sósíalistaflokkurinn berst meðal annars fyrir því að stofnaður verði samfélagsbanki. Slíkur banki getur til dæmis gjörbreytt stöðunni á húsnæðismarkaði og það sama myndi eiga við um lán til jarðakaupa og framkvæmda. Samfélagsbankar eru ekki reknir í gróðaskyni, markmiðið er að notendurnir, almenningur á Íslandi, njóti góðs af. Þannig myndu lánakjör samfélagsbankans stórbæta lífsskilyrði bæði bænda og alls almennings á Íslandi. Það þarf að breyta lýðheilsumálum og lánakjörum bænda til að íslenskur landbúnaður dafni. Þar duga engar nýfrjálshyggju lausnir sem miða að því að bankar séu að stórgræða á lánveitingum til bænda. Hér þarf sósíalískar lausnir með heilsu og hag bænda í huga. Greinarhöfundar verma 1. og 3. Sæti á lista Sósíalistaflokksinns í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sósíalistaflokkurinn Suðurkjördæmi Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Skapandi framtíð – forvarnir og félagsstarf í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar Skoðun Hvaða orka? Birgir Sverrisson skrifar Skoðun Það skiptir máli hvernig gervigreind er notuð í kennslu Hjörvar Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Friðum Eyjafjörð Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Sóknaráætlanir landshlutanna – lykillinn að sterkara Íslandi Páll Snævar Brynjarsson,Sigríður Ó. Kristjánsdóttir,Sveinbjörg Rut Pétursdóttir,Albertína Friðbjörg Elíasdóttir,Bryndís Fiona Ford,Ingunn Jónsdóttir,Berglind Kristinsdóttir,Páll Björgvin Guðmundsson skrifar Skoðun Eflum samstöðuna á kvennaári – Stöndum vörð um mannréttindi Kristín Ástgeirsdóttir skrifar Skoðun Langar þig að vera sjóklár? Steinunn Ása Þorvaldsdóttir,Jakob Frímann Þorsteinsson skrifar Sjá meira
Bændastéttin er hópur sem hefur gleymst í umræðum um kjaramál. Bændur hafa líka alveg týnst hvað varðar lýðheilsumál, veikinda- og orlofsrétt. Við eigum öll að hafa rétt á því að lifa mannsæmandi lífi, geta framfleytt okkur og fjölskyldum okkar. Svo við tölum nú ekki um að geta brugðist við þeim áföllum sem kunna að koma upp á lífsleiðinni. Við höfum hvergi séð tímakaup bænda útreiknað, enda varla til sú stétt sem er jafn bundin sinni vinnu og bændur. Fólki verður tíðrætt um fæðuöryggi á Íslandi en hvað í raun er hið opinbera að gera til að styðja bændur í að tryggja það? Nýliðun í bændastéttinni er nánast engin og ríkið gerir sama og ekkert til þess að liðka fyrir henni. Rannsóknir hafa sýnt að tengsl eru á milli tekna, starfsaðstæðna og heilsu fólks. Þegar ungir bændur horfa upp á sligandi lánakjör, samkeppni um kaup á jörðum við auðmenn, ríki sem hlustar ekki á bændur sjálfa, algjört óöryggi hvað muni gerast ef bóndi veikist eða slasast sjáum við að staðan er ekki mjög spennandi fyrir unga fólkið. Á meðan fylgjumst við með stéttinni eldast og eldast. Það er í raun engin furða að meðalaldur bænda nálgast nú eftirlaunaaldurinn. Ríkið hefur ekki haft dug til að stíga inn í þá þróun að fjársterkir aðilar eru farnir að sanka að sér bújörðum á Íslandi. Þar þarf að setja skilyrði um búsetu og landbúnað á þeim jörðum sem eru seldar. Íslendingar virðast því ekki vera með neina langtímaáætlun í landbúnaðarmálum á meðan við horfum upp á stéttina eldast og deyja út. Dæmisaga um ósveigjanleika kerfisins; skattar voru hækkaðir hér á litaða olíu, þar sem hið opinbera er að flýta fyrir orkuskiptunum. Ríkið er greinilega að hugsa meira um grænþvott en raunverulegra hvata til umhverfis- og loftslagsverndar, þar sem það er ekki hægt að kaupa rafmagnsknúnar dráttarvélar í dag, svo dæmi séu nefnd. Með þessu er eingöngu verið að leggja auknar álögur og stein í götu bænda sem hafa enga aðstöðu til að taka þátt í orkuskiptum, hvað þetta varðar. Við heyrum út undan okkur og sjáum fréttir af því að bændur komast ekki í veikindaleyfi þrátt fyrir slys og jafnvel alvarlegan heilsubrest. Okkur þykir flestum eðlilegt og sanngjarnt að eiga veikindarétt í okkar vinnu en tryggingavernd er hvergi nærri nægjanleg til að bændur búi við almennilegt starfsöryggi. Bregðist heilsan þurfa maki eða börn bænda að vinna helmingi meira á búinu, þrátt fyrir þá staðreynd að sökum lágra launa sé þetta fólk þá þegar í annarri vinnu. Nú ef bóndinn á ekki nána aðstandendur sem geta hlaupið undir bagga með þeim, bitnar ástandið á búfénaði. En þessu er hægt að breyta og þessu þarf að breyta. Við viljum hafa öflugan landbúnað á Íslandi. Ekki viljum við selja allar jarðir erlendum auðkýfingum sem hafa engan áhuga á að stunda þar búskap. Eða er það kannski óopinber stefna stjórnvalda að á Íslandi verði ekki stundaður landbúnaður í nánustu framtíð? Innflutt matvæli þurfa eins og sakir standa ekki einu sinni að standast þær ströngu kröfur sem gerðar eru til matvælaöryggis og dýravelferðar í innlendri matvælaframleiðslu. Við erum á undarlegri vegferð í landbúnaðarmálum og þurfum að taka fast í stýrið nú þegar til að beygja af þessari leið. Það er nauðsynlegt að endurhugsa kerfið. Við þurfum að huga að lýðheilsu bænda. Í landbúnaðarstefnu Sósíalistaflokksins segir að bæta skuli kjör bænda og viðurkenna þá sem mikilvægan hluta framvarðarsveitar landsmanna sem þeir eru í raun. Sum nágrannaríki okkar huga betur að þessum málum og þaðan má fá hugmyndir, sumar jafnvel stórgóðar. Finnskir bændur eiga til dæmis rétt á 26 afleysingar dögum á ári, sem greidd eru af hinu opinbera. Það er einn liður í að huga að bættri heilsu bænda og betri vinnuaðstæðna. Það er öllum mikilvægt að sinna áhugamálum, sjálfsrækt og að komast frá vinnu reglulega. Einnig þarf að tryggja það að við slys og veikindi fái bændur tafarlaust afleysingu en ekki eftir 3 mánuði eða eftir þref við tryggingafélög. Við höfum reiknað út hvað slík þjónusta myndi kosta og það er álíka mikið og rennur frá íslenska ríkinu til trúmála á ári hverju. Aftur á móti mun þetta skila sér með bættri heilsu og velferð bænda og strax verður starfið mun álitlegra fyrir unga bændur. Þetta er þó ekki nóg, það er nauðsynlegt fyrir bændur að fá hagstæð lán, hvort sem er fyrir jarðarkaupum, framkvæmdum eða nýsköpun. Sósíalistaflokkurinn berst meðal annars fyrir því að stofnaður verði samfélagsbanki. Slíkur banki getur til dæmis gjörbreytt stöðunni á húsnæðismarkaði og það sama myndi eiga við um lán til jarðakaupa og framkvæmda. Samfélagsbankar eru ekki reknir í gróðaskyni, markmiðið er að notendurnir, almenningur á Íslandi, njóti góðs af. Þannig myndu lánakjör samfélagsbankans stórbæta lífsskilyrði bæði bænda og alls almennings á Íslandi. Það þarf að breyta lýðheilsumálum og lánakjörum bænda til að íslenskur landbúnaður dafni. Þar duga engar nýfrjálshyggju lausnir sem miða að því að bankar séu að stórgræða á lánveitingum til bænda. Hér þarf sósíalískar lausnir með heilsu og hag bænda í huga. Greinarhöfundar verma 1. og 3. Sæti á lista Sósíalistaflokksinns í Suðurkjördæmi.
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar
Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar
Skoðun Sóknaráætlanir landshlutanna – lykillinn að sterkara Íslandi Páll Snævar Brynjarsson,Sigríður Ó. Kristjánsdóttir,Sveinbjörg Rut Pétursdóttir,Albertína Friðbjörg Elíasdóttir,Bryndís Fiona Ford,Ingunn Jónsdóttir,Berglind Kristinsdóttir,Páll Björgvin Guðmundsson skrifar
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley Skoðun