Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir skrifar 12. ágúst 2024 14:00 Í liðinni viku birti Viðskiptaráð frá sér úttekt „…á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda“. Í texta fréttar um úttektina á heimasíðu Viðskiptaráðs fylgir síðan eftirfarandi alhæfing. „Á Íslandi eru háir tollar lagðir á innflutt matvæli.“ Samkvæmt vísitölu neysluverðs í júlí 2024 námu útgjöld til kaupa á mat- og drykkjarvörum 14,97% af heildarútgjöldum heimilanna. Matvörur einar og sér námu 13,52% útgjaldanna. En stór hluti þessara útgjalda fer til kaupa á vörum sem enga tolla bera. Brauð og kornmeti nema 2,11% útgjalda, fiskur 0,77%, ávextir 0,97 og sykur, súkkulaði og sælgæti 1,45% og aðrar matvörur 1,73%. Samtals 7,03% eða 52% útgjalda til kaupa á matvöru. Til viðbótar þá er grænmeti (1,27%) án tolla stóran hluta ársins. Einnig er allt feitmeti annað en smjör án tolla en sá liður nemur samtals 0,34% heildarútgjalda heimilanna. Hvernig skýrir Viðskiptaráð þá að hlutfallslegt verðlag á brauði og kornvörum hærra hér á landi en í öllum löndum ESB samkvæmt úttekt Eurostat frá því í júní sl.? Matvörur í heild sinni eru líka dýrari hér en í nokkru landi innan ESB þrátt fyrir að meiri hluti matvara mælt á útgjalda grunni sé hér fluttur inn án tolla. „Háar tekjur leiða beinlínis til hás verðlags“ Fyrirsögnin hér að ofan er fengin beint úr milli fyrirsögn í samantekt Viðskiptaráðs frá 27. janúar 2021. Þar komst ráðið að þeirri niðurstöðu að hátt launastig leiddi til hás verðlags og birti línurit sem sýndi þetta samband glöggt máli sínu til stuðnings. Á þeim þremur og hálfu ári sem síðan eru liðin hefur launavísitalan hér á landi hækkað um 29,2%. Svo áfram sé vitnað í Viðskiptaráð þá segir enn fremur í fyrrnefndri samantekt. „Ísland er vissulega dýrt en tekjurnar eru líka með þeim hæstu svo að kaupmáttur var sá fjórði mesti í Evrópu árið 2019.“ „Allt að 43% lægra matvöruverð án tolla“ Viðskiptaráð valdi að kynna úttekt sína nú með þessari fyrirsögn. Þó ráðið telji sig geta tilgreint einstakar vörur sem þetta getur átt við (engin tilraun er gerð til að fjalla um hvernig fyrirtæki í virðiskeðjunni ákveða álagningu sína, sem nokkuð örugglega er ekki föst prósenta), þá getur þetta ekki átt við flokkinn matvörur í heild sinni eins og einhver gæti ályktað af svona framsetningu. Það verður því að teljast býsna bratt fram farið að setja málið svona fram. Hvernig er verðlag á tollfrjálsum varningi á Íslandi? Þegar búið er að fara fram með fullyrðingum um verðbreytingar á vörum við afnám tolla, verður að gera þá kröfu að Viðskiptaráð útskýri verðlagningu á Íslandi í víðara samhengi. Í fyrrnefndri samantekt Viðskiptaráðs frá því í janúar 2021 segir að kaupmáttur sé „…mikill þvert á meginþorra vöru og þjónustu.“ Eurostat birtir reglulega niðurstöður á athugun á hlutfallslegu verðlagi vöru og þjónustu milli landi. Í júní sl. birtust niðurstöður samanburðar á verðlagi í 36 löndum, 27 ESB löndum, þremur EFTA-löndum og 6 löndum sem sótt hafa um aðild að ESB (Tyrklandi, Albaníu, Serbíu, Svartfjallalandi, Bosníu og Hersegóvínu og Norður-Makedóníu). Úr þessari samantekt má lesa um hvar Ísland raðast í sæti í hópi þessara ríkja eftir hlutfallslegu verðlagi. Eftirfarandi tafla sýnir þetta. Vöruflokkur/þjónusta: Matur og drykkjarvörur 2 Áfengi og tóbak 1 Föt 2 Skór 2 Húsgögn 3 Eldhúsraftæki 3 Raftæki 1 Bílar, mótorhjól og önnur farartæki 2 Almenningssamgöngur og flutningar 1 Póstur og sími 3 Hótel og veitingastaðir 2 Vindmyllur Viðskiptaráðs Ísland skipar 2. sæti í flokknum mat og drykkjarvörum. Aðeins í Sviss eru matvörur hlutfallslega dýrari en hér á landi. En ef tollar á matvörur eru orsök þessa, hverju er þá til að svara í öðrum flokkum vara sem allar eru fluttar inn án tolla og Ísland skipar í þessari úttekt ýmsit annað eða jafnvel fyrsta sæti? Af hverju eru raftæki dýrust á Íslandi og liðurinn föt og skór sem og eldhúsraftæki næst dýrust. Föt eru dýrari en hér á landi í Sviss og skór í Danmörku. Eldhúsraftæki eru hlutfallslega dýrust í Albaníu og á Möltu. Húsgögn eru svo dýrari á Möltu og í Lúxemborg en hér á landi. Það að Viðskiptaráð komist að því að afnám tolla á innfluttum saltkaramelluís leiði til 43% lækkunar á matvöruverði hér á landi er skrumskæling sem á ekkert skylt við veruleikann í verðlagningu á innfluttum vörum á Íslandi. Nær hefði verið að rifja upp samantekt ráðsins frá því í janúar 2021. Höfundur er hagfræðingur og starfar hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erna Bjarnadóttir Mest lesið Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Sjá meira
Í liðinni viku birti Viðskiptaráð frá sér úttekt „…á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda“. Í texta fréttar um úttektina á heimasíðu Viðskiptaráðs fylgir síðan eftirfarandi alhæfing. „Á Íslandi eru háir tollar lagðir á innflutt matvæli.“ Samkvæmt vísitölu neysluverðs í júlí 2024 námu útgjöld til kaupa á mat- og drykkjarvörum 14,97% af heildarútgjöldum heimilanna. Matvörur einar og sér námu 13,52% útgjaldanna. En stór hluti þessara útgjalda fer til kaupa á vörum sem enga tolla bera. Brauð og kornmeti nema 2,11% útgjalda, fiskur 0,77%, ávextir 0,97 og sykur, súkkulaði og sælgæti 1,45% og aðrar matvörur 1,73%. Samtals 7,03% eða 52% útgjalda til kaupa á matvöru. Til viðbótar þá er grænmeti (1,27%) án tolla stóran hluta ársins. Einnig er allt feitmeti annað en smjör án tolla en sá liður nemur samtals 0,34% heildarútgjalda heimilanna. Hvernig skýrir Viðskiptaráð þá að hlutfallslegt verðlag á brauði og kornvörum hærra hér á landi en í öllum löndum ESB samkvæmt úttekt Eurostat frá því í júní sl.? Matvörur í heild sinni eru líka dýrari hér en í nokkru landi innan ESB þrátt fyrir að meiri hluti matvara mælt á útgjalda grunni sé hér fluttur inn án tolla. „Háar tekjur leiða beinlínis til hás verðlags“ Fyrirsögnin hér að ofan er fengin beint úr milli fyrirsögn í samantekt Viðskiptaráðs frá 27. janúar 2021. Þar komst ráðið að þeirri niðurstöðu að hátt launastig leiddi til hás verðlags og birti línurit sem sýndi þetta samband glöggt máli sínu til stuðnings. Á þeim þremur og hálfu ári sem síðan eru liðin hefur launavísitalan hér á landi hækkað um 29,2%. Svo áfram sé vitnað í Viðskiptaráð þá segir enn fremur í fyrrnefndri samantekt. „Ísland er vissulega dýrt en tekjurnar eru líka með þeim hæstu svo að kaupmáttur var sá fjórði mesti í Evrópu árið 2019.“ „Allt að 43% lægra matvöruverð án tolla“ Viðskiptaráð valdi að kynna úttekt sína nú með þessari fyrirsögn. Þó ráðið telji sig geta tilgreint einstakar vörur sem þetta getur átt við (engin tilraun er gerð til að fjalla um hvernig fyrirtæki í virðiskeðjunni ákveða álagningu sína, sem nokkuð örugglega er ekki föst prósenta), þá getur þetta ekki átt við flokkinn matvörur í heild sinni eins og einhver gæti ályktað af svona framsetningu. Það verður því að teljast býsna bratt fram farið að setja málið svona fram. Hvernig er verðlag á tollfrjálsum varningi á Íslandi? Þegar búið er að fara fram með fullyrðingum um verðbreytingar á vörum við afnám tolla, verður að gera þá kröfu að Viðskiptaráð útskýri verðlagningu á Íslandi í víðara samhengi. Í fyrrnefndri samantekt Viðskiptaráðs frá því í janúar 2021 segir að kaupmáttur sé „…mikill þvert á meginþorra vöru og þjónustu.“ Eurostat birtir reglulega niðurstöður á athugun á hlutfallslegu verðlagi vöru og þjónustu milli landi. Í júní sl. birtust niðurstöður samanburðar á verðlagi í 36 löndum, 27 ESB löndum, þremur EFTA-löndum og 6 löndum sem sótt hafa um aðild að ESB (Tyrklandi, Albaníu, Serbíu, Svartfjallalandi, Bosníu og Hersegóvínu og Norður-Makedóníu). Úr þessari samantekt má lesa um hvar Ísland raðast í sæti í hópi þessara ríkja eftir hlutfallslegu verðlagi. Eftirfarandi tafla sýnir þetta. Vöruflokkur/þjónusta: Matur og drykkjarvörur 2 Áfengi og tóbak 1 Föt 2 Skór 2 Húsgögn 3 Eldhúsraftæki 3 Raftæki 1 Bílar, mótorhjól og önnur farartæki 2 Almenningssamgöngur og flutningar 1 Póstur og sími 3 Hótel og veitingastaðir 2 Vindmyllur Viðskiptaráðs Ísland skipar 2. sæti í flokknum mat og drykkjarvörum. Aðeins í Sviss eru matvörur hlutfallslega dýrari en hér á landi. En ef tollar á matvörur eru orsök þessa, hverju er þá til að svara í öðrum flokkum vara sem allar eru fluttar inn án tolla og Ísland skipar í þessari úttekt ýmsit annað eða jafnvel fyrsta sæti? Af hverju eru raftæki dýrust á Íslandi og liðurinn föt og skór sem og eldhúsraftæki næst dýrust. Föt eru dýrari en hér á landi í Sviss og skór í Danmörku. Eldhúsraftæki eru hlutfallslega dýrust í Albaníu og á Möltu. Húsgögn eru svo dýrari á Möltu og í Lúxemborg en hér á landi. Það að Viðskiptaráð komist að því að afnám tolla á innfluttum saltkaramelluís leiði til 43% lækkunar á matvöruverði hér á landi er skrumskæling sem á ekkert skylt við veruleikann í verðlagningu á innfluttum vörum á Íslandi. Nær hefði verið að rifja upp samantekt ráðsins frá því í janúar 2021. Höfundur er hagfræðingur og starfar hjá Mjólkursamsölunni.
Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun
Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun
Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar
Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun
Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun