Takk, Kristinn Jón Kaldal skrifar 7. júní 2024 17:01 Kristinn H. Gunnarsson, núverandi ritstjóri héraðsfréttamiðilsins BB, en sat áður á Alþingi fyrir Alþýðubandalagið, Framsóknarflokkinn, Frjálslynda flokkinn og utan flokka á þingferli sínum, benti á ýmis ósómamál sem tengjast sjókvíaeldi á laxi í aðsendri grein hér á Vísi í vikunni. Þetta var þarft verk hjá Kristni en sá galli er á grein hans að heimildir fyrir sumu sem þar kemur fram hafa skolast aðeins til. Þar sem Kristinn, af kunnri hófstillingu sinni, nefnir nafn mitt í greininni er rétt og skylt að ég taki við keflinu og rifji upp bakgrunn þeirra mála sem hann nefnir. Eyðileggja vegi í veldisvexti Kristinn bendir meðal annars á skelfilegt ástand vega á Vestfjörðum. Í vor hefur Vegagerðin verið að fjarlægja bundið slitlag af vegum á sunnanverðum Vestfjörðum og breyta í malarvegi. Í frétt á vef RÚV um þetta mál nefndi svæðisstjóri Vegagerðarinnar sérstaklega þungaflutninga með sjókvíaeldislax sem ástæðu fyrir þessu afleita ástandi á svæðinu. Útskýrði hann að einn hlaðinn flutningabíll slíti vegum á við 10.000 fólksbíla. Þessir bílar eyðileggja vegi sem sagt í veldisvexti miðað við þyngd. Í fréttum RÚV kom líka fram að fyrir tveimur árum þurfti að endurbyggja fimm kílómetra vegkafla um Mikladal, milli Patreksfjarðar og Tálknafjarðar, eftir að vegurinn hrundi. Akkúrat á þessum kafla eru gríðarlegir þungaflutningar með sjókvíaeldislax. Sagði svæðisstjórinn að endurbygging vegarins um Mikladal hefði tekið stóran hluta af fjármagni til styrkingarverkefna á Vesturlandi og Vestfjörðum á síðustu tveimur árum. Þessu til viðbótar hefur kostnaður við holufyllingar á Vestfjörðum fimmfaldast á síðustu árum, en á því tímabili hefur framleiðsla á sjókvíaeldislaxi þrettánfaldast á svæðinu. Í fyrra óku að meðaltali hvern einasta dag 3,8 fullfermdir þungaflutningabílar með sjókvíaeldislax um vegi Vestfjarða. Það er á við umferð 13,9 milljón fólksbíla á ári. Auðvitað eyðileggur slík umferð þjóðvegakerfið. Það væri fásinna að taka ekki með í dæmið við kostnað þjóðfélagsins af sjókvíaeldinu þær gríðarlegu skemmdir sem þungaflutningar einkafyrirtækja valda á vegum fyrir vestan. Vegir sem ætlaðir eru til þungaflutninga af þessu umfangi, þurfa bæði betri undirbyggingu og betra slitlag. Að byggja vegi fyrir slíka bíla kostar gríðarlegar upphæðir. Örugglega mun hærri en takmarkað auðlindagjald sem sjókvíaeldisfyrirtækin greiða nú í ríkissjóð. Þangað hefur aðeins eitt sjókvíeldisfyrirtæki greitt tekjuskatt (og það aðeins tvisvar sinnum) frá árinu 2007 þegar elsta fyrirtækið í þessum iðnaði var stofnað. Sveitarfélögin höfðuðu mál Kristinn bendir réttilega á að í grein sem kom frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum í maí var ranglega haldið fram að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi farið í mál við sveitarfélög vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Hið rétta er að það voru sveitarfélögin sem fóru í mál við sjókvíeldisfyrirtækin vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Við þökkum Kristni fyrir ábendinguna. Forvitnileg hlið á því máli er að héraðsdómur Vestfjarða úrskurðaði Arnalaxi í vil. Samkvæmt niðurstöðu dómsins telst eldisfiskur ekki sjávarafli og því er ekki lagastoð fyrir álagningu aflagjalds af fiski sem landað er úr sjókvíaeldi. Á því atriði hvíldi meðal annars vörn Arnarlax. Forsvarsfólki Vesturbyggðar var eðlilega brugðið. Sveitarfélagið hefur skuldsett sig verulega til að bæta hafnaraðstöðuna í þágu sjókvíaeldisins. „Við vonumst til þess að þegar við áfrýjum þessu til Landsréttar að niðurstöðunni verði hnekkt. En ef niðurstaðan verður með sambærilegum hætti hefur þetta þannig áhrif á helstu tekjur sveitarfélagsins af fiskeldi verða engar,“ sagði Þórdís Sif Sigurðardóttir þáverandi bæjarstjóri Vesturbyggðar. Fólkið í ráðuneytinu Í grein sinni nefnir Kristinn umræður um hversu skynsamlegt það er að fela fyrrum starfsfólki Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), nú starfsfólki ráðuneytisins, að semja frumvarp um lagareldi. Kristni virðist finnast sú umræða ósanngjörn og jafnvel standa í þeirri trú að hún sé aðeins komin frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Svo er þó ekki. Í skýrslu ríkisendurskoðanda um sjókvíaeldi á Íslandi, sem kom út 2023, var vakin athygli á því að starfsmaður ráðgjafarfyrirtækis í eigu stjórnarformanns Arnarlax vann samhliða fyrir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið að því að undirbúa ný lög um fiskeldi sem samþykkt voru árið 2019. Fjölmiðlar hafa líka sagt ítarlega frá því að skrifstofustjóri sem stýrði sviði fiskeldis í ráðuneytinu var í margs konar samskiptum við ráðgjafa hjá Arnarlaxi í aðdraganda setningar lagasetningarinnar 2019. Var sá ráðgjafi Arnarlax einmitt fyrrum starfsmaður í ráðuneytinu. Fékk hann meðal annars send drög að reglugerð um fiskeldi frá skrifstofustjóranum nokkrum mánuðum áður en þau voru birt opinberlega. Þessi sami skrifstofustjóri sá svo til þess að tilkynningu um birtingu laganna í Stjórnartíðindum var seinkað og þar með gildistöku þeirra. Þetta varð til þess að sjókvíaeldisfyrirtækin Arctic Sea Farm, Arnarlax og Fiskeldi Austfjarða, náðu að skila inn gögnum tengdum leyfisumsóknum áður en nýju lögin tóku gildi og tryggðu þannig að umsóknirnar voru afgreiddar á grunni eldri laga. Var eftir miklu að slægjast því með þessu losnuðu þau við að keppa um leyfin í útboðum einsog nýju lögin kváðu á um. Í sjókvíaeldisskýrslu Ríkisendurskoðunar var fjallað um þetta mál embættismannsins: „Ríkisendurskoðun telur alvarlegt að birtingu laganna hafi verið frestað með þeim hætti sem raun ber vitni. Umrædd töf var til þess fallin að grafa undan tiltrú almennings og annarra hagsmunaaðila á að jafnræðis og gagnsæis væri gætt af hálfu stjórnvalda.“ Umræða um hversu óheppilegt er að fólk fari úr starfi hjá sérhagsmunagæslusamtökum í vinnu fyrir opinberar stofnanir sem eiga að gæta hagsmuna almennings gagnvart sömu samtökum, er ekki uppfinning okkar hjá Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Því miður virðist það hafa aftur gerst, rétt einsog 2019, að vinnan við hið skelfilega lagareldisfrumvarp, sem Alþingi hefur nú til meðferðar, hafi fyrst og fremst mótast af hag fyrirtækjanna fremur en almennings, náttúru og lífríki Íslands. Um það þarf auðvitað að ræða. Höfundur er talsmaður Íslenska nátturuverndarsjóðsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Sjókvíaeldi Mest lesið Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Sjá meira
Kristinn H. Gunnarsson, núverandi ritstjóri héraðsfréttamiðilsins BB, en sat áður á Alþingi fyrir Alþýðubandalagið, Framsóknarflokkinn, Frjálslynda flokkinn og utan flokka á þingferli sínum, benti á ýmis ósómamál sem tengjast sjókvíaeldi á laxi í aðsendri grein hér á Vísi í vikunni. Þetta var þarft verk hjá Kristni en sá galli er á grein hans að heimildir fyrir sumu sem þar kemur fram hafa skolast aðeins til. Þar sem Kristinn, af kunnri hófstillingu sinni, nefnir nafn mitt í greininni er rétt og skylt að ég taki við keflinu og rifji upp bakgrunn þeirra mála sem hann nefnir. Eyðileggja vegi í veldisvexti Kristinn bendir meðal annars á skelfilegt ástand vega á Vestfjörðum. Í vor hefur Vegagerðin verið að fjarlægja bundið slitlag af vegum á sunnanverðum Vestfjörðum og breyta í malarvegi. Í frétt á vef RÚV um þetta mál nefndi svæðisstjóri Vegagerðarinnar sérstaklega þungaflutninga með sjókvíaeldislax sem ástæðu fyrir þessu afleita ástandi á svæðinu. Útskýrði hann að einn hlaðinn flutningabíll slíti vegum á við 10.000 fólksbíla. Þessir bílar eyðileggja vegi sem sagt í veldisvexti miðað við þyngd. Í fréttum RÚV kom líka fram að fyrir tveimur árum þurfti að endurbyggja fimm kílómetra vegkafla um Mikladal, milli Patreksfjarðar og Tálknafjarðar, eftir að vegurinn hrundi. Akkúrat á þessum kafla eru gríðarlegir þungaflutningar með sjókvíaeldislax. Sagði svæðisstjórinn að endurbygging vegarins um Mikladal hefði tekið stóran hluta af fjármagni til styrkingarverkefna á Vesturlandi og Vestfjörðum á síðustu tveimur árum. Þessu til viðbótar hefur kostnaður við holufyllingar á Vestfjörðum fimmfaldast á síðustu árum, en á því tímabili hefur framleiðsla á sjókvíaeldislaxi þrettánfaldast á svæðinu. Í fyrra óku að meðaltali hvern einasta dag 3,8 fullfermdir þungaflutningabílar með sjókvíaeldislax um vegi Vestfjarða. Það er á við umferð 13,9 milljón fólksbíla á ári. Auðvitað eyðileggur slík umferð þjóðvegakerfið. Það væri fásinna að taka ekki með í dæmið við kostnað þjóðfélagsins af sjókvíaeldinu þær gríðarlegu skemmdir sem þungaflutningar einkafyrirtækja valda á vegum fyrir vestan. Vegir sem ætlaðir eru til þungaflutninga af þessu umfangi, þurfa bæði betri undirbyggingu og betra slitlag. Að byggja vegi fyrir slíka bíla kostar gríðarlegar upphæðir. Örugglega mun hærri en takmarkað auðlindagjald sem sjókvíaeldisfyrirtækin greiða nú í ríkissjóð. Þangað hefur aðeins eitt sjókvíeldisfyrirtæki greitt tekjuskatt (og það aðeins tvisvar sinnum) frá árinu 2007 þegar elsta fyrirtækið í þessum iðnaði var stofnað. Sveitarfélögin höfðuðu mál Kristinn bendir réttilega á að í grein sem kom frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum í maí var ranglega haldið fram að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi farið í mál við sveitarfélög vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Hið rétta er að það voru sveitarfélögin sem fóru í mál við sjókvíeldisfyrirtækin vegna þess að þau tíma ekki að borga hafnargjöld eftir verðskrá. Við þökkum Kristni fyrir ábendinguna. Forvitnileg hlið á því máli er að héraðsdómur Vestfjarða úrskurðaði Arnalaxi í vil. Samkvæmt niðurstöðu dómsins telst eldisfiskur ekki sjávarafli og því er ekki lagastoð fyrir álagningu aflagjalds af fiski sem landað er úr sjókvíaeldi. Á því atriði hvíldi meðal annars vörn Arnarlax. Forsvarsfólki Vesturbyggðar var eðlilega brugðið. Sveitarfélagið hefur skuldsett sig verulega til að bæta hafnaraðstöðuna í þágu sjókvíaeldisins. „Við vonumst til þess að þegar við áfrýjum þessu til Landsréttar að niðurstöðunni verði hnekkt. En ef niðurstaðan verður með sambærilegum hætti hefur þetta þannig áhrif á helstu tekjur sveitarfélagsins af fiskeldi verða engar,“ sagði Þórdís Sif Sigurðardóttir þáverandi bæjarstjóri Vesturbyggðar. Fólkið í ráðuneytinu Í grein sinni nefnir Kristinn umræður um hversu skynsamlegt það er að fela fyrrum starfsfólki Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), nú starfsfólki ráðuneytisins, að semja frumvarp um lagareldi. Kristni virðist finnast sú umræða ósanngjörn og jafnvel standa í þeirri trú að hún sé aðeins komin frá okkur í Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Svo er þó ekki. Í skýrslu ríkisendurskoðanda um sjókvíaeldi á Íslandi, sem kom út 2023, var vakin athygli á því að starfsmaður ráðgjafarfyrirtækis í eigu stjórnarformanns Arnarlax vann samhliða fyrir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið að því að undirbúa ný lög um fiskeldi sem samþykkt voru árið 2019. Fjölmiðlar hafa líka sagt ítarlega frá því að skrifstofustjóri sem stýrði sviði fiskeldis í ráðuneytinu var í margs konar samskiptum við ráðgjafa hjá Arnarlaxi í aðdraganda setningar lagasetningarinnar 2019. Var sá ráðgjafi Arnarlax einmitt fyrrum starfsmaður í ráðuneytinu. Fékk hann meðal annars send drög að reglugerð um fiskeldi frá skrifstofustjóranum nokkrum mánuðum áður en þau voru birt opinberlega. Þessi sami skrifstofustjóri sá svo til þess að tilkynningu um birtingu laganna í Stjórnartíðindum var seinkað og þar með gildistöku þeirra. Þetta varð til þess að sjókvíaeldisfyrirtækin Arctic Sea Farm, Arnarlax og Fiskeldi Austfjarða, náðu að skila inn gögnum tengdum leyfisumsóknum áður en nýju lögin tóku gildi og tryggðu þannig að umsóknirnar voru afgreiddar á grunni eldri laga. Var eftir miklu að slægjast því með þessu losnuðu þau við að keppa um leyfin í útboðum einsog nýju lögin kváðu á um. Í sjókvíaeldisskýrslu Ríkisendurskoðunar var fjallað um þetta mál embættismannsins: „Ríkisendurskoðun telur alvarlegt að birtingu laganna hafi verið frestað með þeim hætti sem raun ber vitni. Umrædd töf var til þess fallin að grafa undan tiltrú almennings og annarra hagsmunaaðila á að jafnræðis og gagnsæis væri gætt af hálfu stjórnvalda.“ Umræða um hversu óheppilegt er að fólk fari úr starfi hjá sérhagsmunagæslusamtökum í vinnu fyrir opinberar stofnanir sem eiga að gæta hagsmuna almennings gagnvart sömu samtökum, er ekki uppfinning okkar hjá Íslenska náttúruverndarsjóðnum. Því miður virðist það hafa aftur gerst, rétt einsog 2019, að vinnan við hið skelfilega lagareldisfrumvarp, sem Alþingi hefur nú til meðferðar, hafi fyrst og fremst mótast af hag fyrirtækjanna fremur en almennings, náttúru og lífríki Íslands. Um það þarf auðvitað að ræða. Höfundur er talsmaður Íslenska nátturuverndarsjóðsins.
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun