Áföll í Grindavík Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 21. janúar 2024 23:50 Það var merkileg upplifun að sitja fyrir framan sjónvarpsskjáinn að kvöldi sunnudagsins 14. janúar og horfa á heimili Grindavíkur verða eldgosi að bráð. Útsendingin sameinaði þjóðina í samstöðu með Grindvíkingum en upplifun okkar sem ekki erum heimafólk er eðlisólík því áfalli sem bæjarbúar eru að verða fyrir. Bæjarstjóri Grindavíkur, Fannar Jónasson, hefur af yfirvegun miðlað til þjóðarinnar upplifun Grindvíkinga en hann sagði í kjölfar eldgossins: „Þetta eru einstakar aðstæður. Við erum ekki bara beygð lengur, heldur brotin“. Áföll og áfallastreita Eldgosið í Grindavík hefur sýnt okkur þær framfarir sem orðið hafa í faglegri nálgun við þau sem upplifa áföll. Samstaða og samhyggð þjóðarinnar er sú sama nú og fyrir hálfri öld þegar Vestmannaeyingar stóðu í sambærilegum sporum, en vinnubrögð fagfólks og þekking á áföllum hefur stóraukist. Áföll hafa fylgt mannkyninu frá upphafi vega en rannsóknir á áföllum, afleiðingum þeirra og viðbrögðum á borð við áfallahjálp komu fram á níunda áratug síðustu aldar og var rætt um áfallahjálp hér á landi í fyrsta sinn í kjölfar snjóflóðanna í Súðavík og á Flateyri. Það er okkar gæfa að áföll hérlendis einskorðast að mestu leiti við náttúruvár en víða erlendis eru það stríðsátök sem helst valda áföllum. Þekking okkar á langvarandi áhrifum djúpstæðra áfalla, áfallastreituröskun, byggir á rannsóknum á hermönnum sem snúið hafa heim eftir herþjónustu og fólki sem flúið hefur frá átakasvæðum. Þeim fjölgar í okkar samfélagi sem hafa slíka áfallasögu frá sínu heimalandi. Áfallahjálp Áfallahjálp er ekki meðferð, enda eru viðbrögð við áföllum eðlileg. Sálrænn stuðningur er best veittur af þeim sem standa viðkomandi næst, fjölskyldu og vinum. Það er því öllum mikilvægt að þekkja helstu einkenni áfalla og áfallahjálpar til að geta gagnast öðrum, en flest þekkjum við Grindvíkinga sem þarfnast stuðnings. Grunnviðmiðin eru að þvinga ekki fram aðstoð, heldur að leitast við að skilja aðstæður viðkomandi með varfærnum spurningum. Samskipti skipta öllu máli og það er mikilvægt að eiga frumkvæði að samskiptum til að láta vita að þú sért til staðar. Sýna þarf því skilning ef viðkomandi sýnir sterk viðbrögð, en streita af völdum áfalla getur kallað fram margskonar upplifanir á borð við að endurupplifa atburðinn, martraðir, einsemd, sektarkennd, sjálfsásakanir, reiði og kvíða. Áfallastreituviðbrögð eru eðlileg líkamleg, hugræn og tilfinningaleg viðbrögð við áföllum. Það ber ætíð að virða ákvarðanir fólks og forðast að bera fram skoðanir, gagnrýni eða fyrirheiti um þær aðstæður sem viðkomandi er í. Það er oft hægt að gera mikið gagn með því að vera til staðar fyrir aðra, hlusta og styðja, án þess að ætlast til neins í staðin. Þá gefur það auga leið að það sem manneskja í áfalli deilir, skuli alltaf fara með sem trúnaðarmál. Áfallarýni Rannsóknir á áföllum hafa jafnframt veitt nýju ljósi á menningu okkar og áfallarýni (trauma-studies) hefur á þessari öld rutt sér til rúms í hugvísindum sem túlkunarlykill fyrir margvísleg bókmenntaverk, Biblíuna þar á meðal. Margir af þekktustu textum ritningarinnar eru ortir í kjölfar áfalla og má þar nefna Davíðssálm 137, Við Babýlonsfljót, sem ortur var í kjölfar herleiðingar Babýlóníumanna árið 597 fyrir Krist. Prestur innflytjenda og hælisleitenda, Ása Laufey Sæmundsdóttir, skrifaði meistararitgerð um það efni sem aðgengileg er á Skemmunni. Með því að segja sögur og yrkja um atburði skapast rými til að vinna úr áföllum og áfallarýni veitir nýja innsýn inn í tilurð slíkra texta. Styrkur samfélagsins Skrefin sem Grindvíkingar standa frammi fyrir eru stór og þjóðin öll þarf að sýna það í verki að þau standa ekki ein. Fyrsta skrefið er að viðra þann sársauka og það áfall sem Grindvíkingar eru að upplifa og að virða tilfinningar þeirra. Með orðum Fannars Jónassonar, „Við erum ekki bara beygð lengur heldur brotin“. Þá standa Grindvíkingar frammi fyrir sorgarferli, þar sem syrgt er það mannslíf sem glataðist þegar Lúðvík Pétursson féll ofan í ótrygga jörð, sem og það samfélag sem Grindvíkingar sjá ekki fram á að endurheimta að fullu. Samfélag Grindvíkinga er jafnframt uppspretta þess styrks sem mun koma þeim og þjóðinni allri í gegnum þetta áfall. Það var erindi Fannars Jónassonar þennan örlagaríka morgun eftir að eldurinn hafði eytt þremur húsum í Hópahverfi: „Við vitum að við höfum þjóðina með okkur í þessu og hlýhugur mikill, en við verðum að fá víðtækan stuðning og það er verið að vinna að því hörðum höndum.“ Viðbrögð okkar við áföllum hafa í gegnum árin sýnt Íslendingum að við erum ein þjóð í einu landi, samfélag sem stendur saman og byggir viðlagasjóðshús og varnargarða þegar við á. Höfundur er prestur við Fríkirkjuna í Reykjavík. --- https://www.ruv.is/frettir/innlent/2024-01-14-ekki-bara-beygd-heldur-brotin-402225/ Ritgerð Ásu Laufeyjar Sæmundsdóttur: https://skemman.is/handle/1946/40352 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Grindavík Sigurvin Lárus Jónsson Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Þarf að hemja hina ofurríku? Fastir pennar Skoðun Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Það var merkileg upplifun að sitja fyrir framan sjónvarpsskjáinn að kvöldi sunnudagsins 14. janúar og horfa á heimili Grindavíkur verða eldgosi að bráð. Útsendingin sameinaði þjóðina í samstöðu með Grindvíkingum en upplifun okkar sem ekki erum heimafólk er eðlisólík því áfalli sem bæjarbúar eru að verða fyrir. Bæjarstjóri Grindavíkur, Fannar Jónasson, hefur af yfirvegun miðlað til þjóðarinnar upplifun Grindvíkinga en hann sagði í kjölfar eldgossins: „Þetta eru einstakar aðstæður. Við erum ekki bara beygð lengur, heldur brotin“. Áföll og áfallastreita Eldgosið í Grindavík hefur sýnt okkur þær framfarir sem orðið hafa í faglegri nálgun við þau sem upplifa áföll. Samstaða og samhyggð þjóðarinnar er sú sama nú og fyrir hálfri öld þegar Vestmannaeyingar stóðu í sambærilegum sporum, en vinnubrögð fagfólks og þekking á áföllum hefur stóraukist. Áföll hafa fylgt mannkyninu frá upphafi vega en rannsóknir á áföllum, afleiðingum þeirra og viðbrögðum á borð við áfallahjálp komu fram á níunda áratug síðustu aldar og var rætt um áfallahjálp hér á landi í fyrsta sinn í kjölfar snjóflóðanna í Súðavík og á Flateyri. Það er okkar gæfa að áföll hérlendis einskorðast að mestu leiti við náttúruvár en víða erlendis eru það stríðsátök sem helst valda áföllum. Þekking okkar á langvarandi áhrifum djúpstæðra áfalla, áfallastreituröskun, byggir á rannsóknum á hermönnum sem snúið hafa heim eftir herþjónustu og fólki sem flúið hefur frá átakasvæðum. Þeim fjölgar í okkar samfélagi sem hafa slíka áfallasögu frá sínu heimalandi. Áfallahjálp Áfallahjálp er ekki meðferð, enda eru viðbrögð við áföllum eðlileg. Sálrænn stuðningur er best veittur af þeim sem standa viðkomandi næst, fjölskyldu og vinum. Það er því öllum mikilvægt að þekkja helstu einkenni áfalla og áfallahjálpar til að geta gagnast öðrum, en flest þekkjum við Grindvíkinga sem þarfnast stuðnings. Grunnviðmiðin eru að þvinga ekki fram aðstoð, heldur að leitast við að skilja aðstæður viðkomandi með varfærnum spurningum. Samskipti skipta öllu máli og það er mikilvægt að eiga frumkvæði að samskiptum til að láta vita að þú sért til staðar. Sýna þarf því skilning ef viðkomandi sýnir sterk viðbrögð, en streita af völdum áfalla getur kallað fram margskonar upplifanir á borð við að endurupplifa atburðinn, martraðir, einsemd, sektarkennd, sjálfsásakanir, reiði og kvíða. Áfallastreituviðbrögð eru eðlileg líkamleg, hugræn og tilfinningaleg viðbrögð við áföllum. Það ber ætíð að virða ákvarðanir fólks og forðast að bera fram skoðanir, gagnrýni eða fyrirheiti um þær aðstæður sem viðkomandi er í. Það er oft hægt að gera mikið gagn með því að vera til staðar fyrir aðra, hlusta og styðja, án þess að ætlast til neins í staðin. Þá gefur það auga leið að það sem manneskja í áfalli deilir, skuli alltaf fara með sem trúnaðarmál. Áfallarýni Rannsóknir á áföllum hafa jafnframt veitt nýju ljósi á menningu okkar og áfallarýni (trauma-studies) hefur á þessari öld rutt sér til rúms í hugvísindum sem túlkunarlykill fyrir margvísleg bókmenntaverk, Biblíuna þar á meðal. Margir af þekktustu textum ritningarinnar eru ortir í kjölfar áfalla og má þar nefna Davíðssálm 137, Við Babýlonsfljót, sem ortur var í kjölfar herleiðingar Babýlóníumanna árið 597 fyrir Krist. Prestur innflytjenda og hælisleitenda, Ása Laufey Sæmundsdóttir, skrifaði meistararitgerð um það efni sem aðgengileg er á Skemmunni. Með því að segja sögur og yrkja um atburði skapast rými til að vinna úr áföllum og áfallarýni veitir nýja innsýn inn í tilurð slíkra texta. Styrkur samfélagsins Skrefin sem Grindvíkingar standa frammi fyrir eru stór og þjóðin öll þarf að sýna það í verki að þau standa ekki ein. Fyrsta skrefið er að viðra þann sársauka og það áfall sem Grindvíkingar eru að upplifa og að virða tilfinningar þeirra. Með orðum Fannars Jónassonar, „Við erum ekki bara beygð lengur heldur brotin“. Þá standa Grindvíkingar frammi fyrir sorgarferli, þar sem syrgt er það mannslíf sem glataðist þegar Lúðvík Pétursson féll ofan í ótrygga jörð, sem og það samfélag sem Grindvíkingar sjá ekki fram á að endurheimta að fullu. Samfélag Grindvíkinga er jafnframt uppspretta þess styrks sem mun koma þeim og þjóðinni allri í gegnum þetta áfall. Það var erindi Fannars Jónassonar þennan örlagaríka morgun eftir að eldurinn hafði eytt þremur húsum í Hópahverfi: „Við vitum að við höfum þjóðina með okkur í þessu og hlýhugur mikill, en við verðum að fá víðtækan stuðning og það er verið að vinna að því hörðum höndum.“ Viðbrögð okkar við áföllum hafa í gegnum árin sýnt Íslendingum að við erum ein þjóð í einu landi, samfélag sem stendur saman og byggir viðlagasjóðshús og varnargarða þegar við á. Höfundur er prestur við Fríkirkjuna í Reykjavík. --- https://www.ruv.is/frettir/innlent/2024-01-14-ekki-bara-beygd-heldur-brotin-402225/ Ritgerð Ásu Laufeyjar Sæmundsdóttur: https://skemman.is/handle/1946/40352
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar