Skammgóður vermir - sagan endurtekur sig Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar 11. október 2023 12:01 Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjókvíaeldi Fiskeldi Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Mest lesið Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Kæru valkyrjur, hatrið sigraði líklega í þetta skiptið Arnar Laxdal Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ríkisstjórnin stóð af sér áhlaup sérhagsmuna Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Fröken þjóðarmorð: Þér er ekki boðið! Linda Ósk Árnadóttir,Yousef Ingi Tamimi Skoðun Hvert er markmið fulltrúalýðræðis? Hlynur Orri Stefánsson,Vilhjálmur Árnason Skoðun Vönduð vinnubrögð - alltaf! Jóna Bjarnadóttir Skoðun Ekki sprengja börn! Ellen Calmon Skoðun Skoðun Skoðun Kæru valkyrjur, hatrið sigraði líklega í þetta skiptið Arnar Laxdal skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð - alltaf! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin stóð af sér áhlaup sérhagsmuna Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar Skoðun Tvöföld bið eftir geislameðferð er of löng Katrín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Fröken þjóðarmorð: Þér er ekki boðið! Linda Ósk Árnadóttir,Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Linsa Lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Að skrifa söguna“ Var of mikið undir hjá kvennalandsliðinu? Viðar Halldórsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri til byltingar eða hætta á nýjum ójöfnuði? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Netöryggi til framtíðar Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Aftur á byrjunarreit Hörður Arnarson skrifar Skoðun Norðurlandamet í fúski! Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Ursula von der Leyen styður þjóðarmorð! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvert er markmið fulltrúalýðræðis? Hlynur Orri Stefánsson,Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Ég vona að þú gleymir mér ekki Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvaða einkunn fékkst þú á bílprófinu? Grétar Birgisson skrifar Skoðun Að koma út í lífið með verri forgjöf, hvernig tilfinning er það? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Dæmt um efni, Hörður Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Flugnám - Annar hluti: Afskiptaleysi stjórnvalda Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Sóvésk sápuópera Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Dæmir sig sjálft Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Sjá meira
Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar.
Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar
Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri til byltingar eða hætta á nýjum ójöfnuði? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson skrifar
Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar