Er rammaáætlun hin nýja Grágás náttúrunnar? Gerður Stefánsdóttir skrifar 15. júní 2023 07:31 Dagurinn 14. júní verður lengi í minnum hafður í Skeiða- og Gnúpverjahreppi, dagurinn þegar meirihluti sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps samþykkti framkvæmdaleyfi Hvammsvirkjunar. Var náttúra og landslag þar að engu höfð. Framkvæmd þessi hefur vofað yfir sveitarfélaginu um langan tíma, eða í yfir 20 ár. Því miður er ekki hægt að halda því fram að ferlið byggi á ásættanlegum og faglegum forsendum. Þar má lengi grafa. Úr ranni meirihluta sveitarstjórnar hefur ítrekað komið fram á undanförnum mánuðum, meðal annars í opinberri umræðu, að meirihlutinn telji sig bundinn af því að Alþingi hafi samþykkt Hvammsvirkjun í orkunýtingarflokk árið 2015. Sá skilningur meirihlutans byggir á því að samkvæmt lögum um rammaáætlun eru verndar- og orkunýtingaráætlanir bindandi við gerð skipulagsáætlana. Svo virðist sem meirihlutinn telji að þar með sé sveitarfélag bundið af því að veita fyrir virkjuninni framkvæmdaleyfi. Slíkt væri með ólíkindum, rammaáætlun yfirskrifar með engu móti aðra þá málsmeðferð sem nauðsynlegt er að liggi fyrir. Á tímum Grágásar var hún eina lögbókin en svo er ekki nú. Það er alveg skýrt í rammaáætlunarlögum að sveitarstjórnum er ekki skylt að veita framkvæmdaleyfi. Slíkt virtist að minnsta kosti gerlegt í málflutningi oddvita meirihlutans þegar hann endurtekið í viðtölum sagt „óvíst að stjórn sveitarfélagsins samþykkti framkvæmdaleyfi fyrir Hvammsvirkjun” ef enginn fjárhagslegur ávinningur væri af orkuvinnslunni fyrir sveitarfélagið m.a. í Bændablaðinu í febrúar 2023. Fjármunir virðast þó í höfn. Meirihluti sveitarstjórnar hallar sér nú að makalausum rammasamningi frá 2008 sem Landsvirkjun gerði við fyrri sveitarstjórn vegna virkjana í neðri Þjórsá. Um þennan samning var meðal annars fjallað um í fréttaskýringaþættinum Kveik fyrir skemmstu. Þann 2. júní síðast liðinn undirritaði sveitarstjóri samkomulag við Landsvirkjun um kostnaðaruppgjör samningsins frá 2008. Tæpar 70 milljónir skulu greiddar Skeiða- og Gnúpverjahreppi í síðasta lagi 16. júní, tveimur dögum eftir að framkvæmdaleyfi yrði gefið út. Sveitarstjóri undirritar þennan samning án formlegs umboðs sveitarstjórnar. Að þeim sem til þekkja hlýtur að læðast sá grunur að þessi samningur hafi verið gerður til þess að koma til móts við kröfu meirihluta sveitarstjórnar um fjármuni til sveitarfélagsinu til handa. Þetta ferli allt er afskaplega undarlegur gjörningur og ekki í samræmi við faglegt verklag og nútíma vinnubrögð svo ekki sé tekið dýpra í árina tekið. Eins og þeir vita sem vilja. Ákvörðun um hvort veita á framkvæmdaleyfi ræðst af fjölda margslunginna laga sem öll þurfa að falla að einum ranni. Má þar nefna lög um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda og áætlana, lög um stjórn vatnamála, lög um framkvæmdaleyfi og svo mætti lengi áfram telja. Hvar er stefna stjórnvalda um nýtingu náttúruauðlinda? Ég tel mál til komið að stjórnvöld setji sér skýra stefnu um í hvers konar verkefni fórna á náttúruperlum landsins í. Eðlilegt væri að stjórnvöld gerðu kröfu um að um vistvæn, sjálfbær verkefni væri að ræða sem þjónuðu skýrum loftslagsmarkmiðum í samræmi við metnaðarfulla stefnu stjórnvalda í loftslagsmálum og alþjóðasamninga sem við sem þjóðin höfum undirgengist. Skoði menn þau verkefni sem eru til staðar sem og þau sem eru í farvatninu hlýtur að sækja að þeim hrollur. Mörg hver seint teljast umhverfisvænir kostir eins og Snæbjörn Guðmundsson hefur bent á í umfjöllun sinni um bitcoinvinnslu hér á landi. Sama er upp á teningnum ef skoðuð eru þau verkefni sem hafa verið í ferli hjá Skipulagsstofnun. Þegar við í sveitafélaginu höfum spurt í hvað nota á orkuna, m.a. á íbúafundi hér í sveit, fengum við snubbótt svar: orkuskiptin. Eins mikilvæg og orkuskiptin eru er það hugtak sem er óspart misnotað á vogarskálar þó allt annað sé upp á teningnum í raun. Það ætti að vera skýrt hlutverk stjórnvalda að setja skýra stefnu um hvaða verkefni orkuauðlindir okkar eru notaðar áður en hraðlest virkjana fer á fullt skrið þar sem engu er skeytt um náttúruna. Stefna okkar með okkar náttúruperlur á að vera til fyrirmyndar og byggja á heildstæðri framtíðarsýn okkur og afkomendum okkar til heilla. Það liggur á! Höfundur er líffræðingur og varasveitarstjórnarfulltrúi í Skeiða- og Gnúpverjahreppi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vatnsaflsvirkjanir Skeiða- og Gnúpverjahreppur Orkumál Deilur um Hvammsvirkjun Mest lesið Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun Hálfrar aldar svívirða Stefán Pálsson Skoðun Óvenjulegt fólk Helgi Brynjarsson Skoðun Við erum búin að missa tökin Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Hver greiðir fyrir breytingarnar? Svanfríður G. Bergvinsdóttir Skoðun Stöndum vörð um Héraðsvötnin! Rakel Hinriksdóttir Skoðun Hrekkjavaka á Landakoti Kristófer Ingi Svavarsson Skoðun Rýr húsnæðispakki Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dauðsföll í Gaza-stríðinu og Mogginn Egill Þórir Einarsson skrifar Skoðun Eyðum óvissunni Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Opinberi geirinn og stjórnunarráðgjafar: ástarsaga Adeel Akmal skrifar Skoðun Ættbálkahegðun á stafrænu formi Martha Árnadóttir skrifar Skoðun Kirkjurnar standa en stoðirnar eru sveltar Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar Skoðun Stytta þarf veiðitíma svartfugla strax Hólmfríður Arnardóttir,Helga Ögmundardóttir skrifar Skoðun Hver greiðir fyrir breytingarnar? Svanfríður G. Bergvinsdóttir skrifar Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um Héraðsvötnin! Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Við erum búin að missa tökin Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir skrifar Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson skrifar Skoðun Rýr húsnæðispakki Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hrekkjavaka á Landakoti Kristófer Ingi Svavarsson skrifar Skoðun Óvenjulegt fólk Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hálfrar aldar svívirða Stefán Pálsson skrifar Skoðun $€tjum í$lensku á (mat) $€ðilinn! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Minna tal, meiri uppbygging Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Ný nálgun – sama markmið: Heimili fyrir fólkið í borginni Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Geymt en ekki gleymt Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson skrifar Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Sjá meira
Dagurinn 14. júní verður lengi í minnum hafður í Skeiða- og Gnúpverjahreppi, dagurinn þegar meirihluti sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps samþykkti framkvæmdaleyfi Hvammsvirkjunar. Var náttúra og landslag þar að engu höfð. Framkvæmd þessi hefur vofað yfir sveitarfélaginu um langan tíma, eða í yfir 20 ár. Því miður er ekki hægt að halda því fram að ferlið byggi á ásættanlegum og faglegum forsendum. Þar má lengi grafa. Úr ranni meirihluta sveitarstjórnar hefur ítrekað komið fram á undanförnum mánuðum, meðal annars í opinberri umræðu, að meirihlutinn telji sig bundinn af því að Alþingi hafi samþykkt Hvammsvirkjun í orkunýtingarflokk árið 2015. Sá skilningur meirihlutans byggir á því að samkvæmt lögum um rammaáætlun eru verndar- og orkunýtingaráætlanir bindandi við gerð skipulagsáætlana. Svo virðist sem meirihlutinn telji að þar með sé sveitarfélag bundið af því að veita fyrir virkjuninni framkvæmdaleyfi. Slíkt væri með ólíkindum, rammaáætlun yfirskrifar með engu móti aðra þá málsmeðferð sem nauðsynlegt er að liggi fyrir. Á tímum Grágásar var hún eina lögbókin en svo er ekki nú. Það er alveg skýrt í rammaáætlunarlögum að sveitarstjórnum er ekki skylt að veita framkvæmdaleyfi. Slíkt virtist að minnsta kosti gerlegt í málflutningi oddvita meirihlutans þegar hann endurtekið í viðtölum sagt „óvíst að stjórn sveitarfélagsins samþykkti framkvæmdaleyfi fyrir Hvammsvirkjun” ef enginn fjárhagslegur ávinningur væri af orkuvinnslunni fyrir sveitarfélagið m.a. í Bændablaðinu í febrúar 2023. Fjármunir virðast þó í höfn. Meirihluti sveitarstjórnar hallar sér nú að makalausum rammasamningi frá 2008 sem Landsvirkjun gerði við fyrri sveitarstjórn vegna virkjana í neðri Þjórsá. Um þennan samning var meðal annars fjallað um í fréttaskýringaþættinum Kveik fyrir skemmstu. Þann 2. júní síðast liðinn undirritaði sveitarstjóri samkomulag við Landsvirkjun um kostnaðaruppgjör samningsins frá 2008. Tæpar 70 milljónir skulu greiddar Skeiða- og Gnúpverjahreppi í síðasta lagi 16. júní, tveimur dögum eftir að framkvæmdaleyfi yrði gefið út. Sveitarstjóri undirritar þennan samning án formlegs umboðs sveitarstjórnar. Að þeim sem til þekkja hlýtur að læðast sá grunur að þessi samningur hafi verið gerður til þess að koma til móts við kröfu meirihluta sveitarstjórnar um fjármuni til sveitarfélagsinu til handa. Þetta ferli allt er afskaplega undarlegur gjörningur og ekki í samræmi við faglegt verklag og nútíma vinnubrögð svo ekki sé tekið dýpra í árina tekið. Eins og þeir vita sem vilja. Ákvörðun um hvort veita á framkvæmdaleyfi ræðst af fjölda margslunginna laga sem öll þurfa að falla að einum ranni. Má þar nefna lög um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda og áætlana, lög um stjórn vatnamála, lög um framkvæmdaleyfi og svo mætti lengi áfram telja. Hvar er stefna stjórnvalda um nýtingu náttúruauðlinda? Ég tel mál til komið að stjórnvöld setji sér skýra stefnu um í hvers konar verkefni fórna á náttúruperlum landsins í. Eðlilegt væri að stjórnvöld gerðu kröfu um að um vistvæn, sjálfbær verkefni væri að ræða sem þjónuðu skýrum loftslagsmarkmiðum í samræmi við metnaðarfulla stefnu stjórnvalda í loftslagsmálum og alþjóðasamninga sem við sem þjóðin höfum undirgengist. Skoði menn þau verkefni sem eru til staðar sem og þau sem eru í farvatninu hlýtur að sækja að þeim hrollur. Mörg hver seint teljast umhverfisvænir kostir eins og Snæbjörn Guðmundsson hefur bent á í umfjöllun sinni um bitcoinvinnslu hér á landi. Sama er upp á teningnum ef skoðuð eru þau verkefni sem hafa verið í ferli hjá Skipulagsstofnun. Þegar við í sveitafélaginu höfum spurt í hvað nota á orkuna, m.a. á íbúafundi hér í sveit, fengum við snubbótt svar: orkuskiptin. Eins mikilvæg og orkuskiptin eru er það hugtak sem er óspart misnotað á vogarskálar þó allt annað sé upp á teningnum í raun. Það ætti að vera skýrt hlutverk stjórnvalda að setja skýra stefnu um hvaða verkefni orkuauðlindir okkar eru notaðar áður en hraðlest virkjana fer á fullt skrið þar sem engu er skeytt um náttúruna. Stefna okkar með okkar náttúruperlur á að vera til fyrirmyndar og byggja á heildstæðri framtíðarsýn okkur og afkomendum okkar til heilla. Það liggur á! Höfundur er líffræðingur og varasveitarstjórnarfulltrúi í Skeiða- og Gnúpverjahreppi.
Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun
Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir skrifar
Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson skrifar
Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar
Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun
Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir Skoðun