Þetta er ekki hjálplegt, Ásgeir Kolbrún Halldórsdóttir skrifar 9. júní 2023 08:30 „Atvinnurekendur verða að taka ábyrgð á því sem þeir gera.. það liggur fyrir að fyrirtækin hafa verið mjög dugleg að velta kostnaði út í verðlag... Það þýðir ekki að skrifa undir kjarasamninga og hækka verðið daginn eftir...“ sagði Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri í vikunni. Þessum ummælum fagnaði BHM, enda höfum við lengi kallað eftir því að forystufólk peningastefnunnar tali um ábyrgð fyrirtækjanna á verðlagi. Líkt og Christine Lagarde, seðlabankastjóri Evrópu hefur gert og Andrew Bailey hjá Seðlabanka Bretlands. „Hrós til Seðlabankans “ hétu enda fyrstu drög þessarar greinar. Titlinum var hins vegar snarlega breytt eftir útspil seðlabankastjóra í viðtali í Morgunblaðinu í vikunni. Þar sneri hann hraustlega við blaðinu og varpaði ábyrgðinni á verðbólgunni nær alfarið á verkalýðshreyfinguna. Hreyfingu sem hann virðist telja óábyrga og vinna gegn hagsmunum almennings. Málflutningur af þessu tagi drepur á dreif allri málefnanlegri umfjöllun um flókið samspil efnahags- og kjaramála, sérstaklega í ljósi þess hver talar. Þar að auki bera ummælin vott um vanvirðingu gagnvart því góða fólki sem starfar hjá verkalýðshreyfingunni. Það er ekki hjálplegt, hvorki fyrir Seðlabankann né hagkerfið í heild sinni. Óbærilegar einfaldanir um verðmyndun og vexti Úr viðtali við Seðlabankastjóra: „Fólk spyr: Af hverju eru stýrivextir á Íslandi hærri en annars staðar? Þá þarf að spyrja á móti: Af hverju eru laun á Íslandi að hækka helmingi meira en annars staðar? Það eru tengsl þarna á milli. Vextir á Íslandi eru helmingi hærri en annars staðar vegna þess að nafnlaunahækkanir eru helmingi meiri en annars staðar. Þetta er ekkert flókið.“… Og þú heldur að þau skilji þetta núna (verkalýðshreyfingin)? „Ég á von á því.“ Þessi einföldun á samhengi verðmyndunar og vaxta vekur furðu og er um margt óbærileg. Launahækkanir eru vissulega líklegar til að rata í verðlag á tímum framleiðsluspennu og hárra verðbólguvæntinga. Um það er engum blöðum að fletta. Seðlabankastjóri skautar hér hins vegar fram hjá þeirri staðreynd að verðbólguþrýstingur undanfarið hefur að miklu leyti verið drifinn áfram af innfluttri verðbólgu, auknu peningamagni í umferð, vaxtalækkunum, sparnaði í kjölfar heimsfaraldurs og ósjálfbærum margföldum hagvexti á við önnur lönd. Verðbólgan hefur einnig verið hagnaðardrifin. Þessi verðbólguþrýstingur hefur myndast nær óháð niðurstöðum kjarasamninga. Launahækkanir þær sem samið var um á liðnum vetri voru að mestu viðbragð við miklum hagvexti. Laun hafa þá almennt hækkað meira hér á landi síðasta áratug vegna þess að hér hefur hagvöxtur verið meiri en í þeim löndum sem við berum okkur helst saman við. Þetta veit seðlabankastjóri og einnig að launahækkanir leika minna hlutverk í verðlagsþróun og vaxtahækkunum nú um stundir en hann lætur í veðri vaka. Í raun virðist sem launahækkanirnar séu ekki sérlega íþyngjandi fyrir fyrirtækin hvað sem verðákvörðunum líður. Verðmætasköpun á vinnustund jókst um 8% milli fyrsta ársfjórðungs áranna 2022 og 2023, nokkurn veginn í takt við hækkun launavísitölunnar. Stöðugleikinn og verkalýðshreyfingin Verkalýðshreyfingin og metþátttaka launafólks í verkalýðsfélögum varð ekki til í tómarúmi heldur er hún að miklu leyti afleiðing af óstöðugu auðlindadrifnu hagkerfi. Það er ómálefnanlegt af seðlabankastjóra að tala eins og óstöðugleikann megi rekja til skammsýnnar verkalýðshreyfingar og fákunnandi forystufólks hennar. Ísland er lítið, opið hagkerfi sem er óstöðugt í eðli sínu. Hagkerfið hefur takmarkaða framleiðslugetu og er mjög háð innflutningsverðlagi, gengissveiflum og samspili framboðs og eftirspurnar á heimsvísu. Tíðar og djúpar hagsveiflur ráðast mest af afkomu einhæfra og fárra auðlindadrifinna útflutningsatvinnuvega. Verðstýringar, tollar og önnur ríkisafskipti eru iðulega meiri í litlum hagkerfum en stórum. Þetta magnar alla jafna upp verðsveiflur. Þessu þarf að halda til haga í allri umræðu um stöðugleika og ábyrgð á verðlagi. Tökum vandmeðfarin samtöl á sameiginlegum vettvangi Innan árs munu rúmlega hundrað stéttarfélög innan og utan heildarsamtaka launafólks ganga til samninga. Viðmið samningsaðila um svigrúm verður fyrst og fremst hagvaxtarspáin, verðbólgustig og verðbólguvæntingar. Markmiðið launafólks verður það sama og áður, að fanga réttmætan hlut í hagvextinum og tryggja raunlaunahækkanir. Ekkert viðmið hefur verið sett um 2,5% launahækkanir, hvað sem skoðunum seðlabankastjóra líður. Sameiginleg markmið aðila vinnumarkaðar, stjórnvalda og Seðlabanka verða vonandi kjarasamningsviðræður sem byggja á trausti og málefnalegum skoðanaskiptum. Það er ekki hjálplegt þegar seðlabankastjóri ruglar umræðuna með óvarlegum fullyrðingum eins og hann hefur nú gert. Vandmeðfarin samtöl sem eiga heima á sameiginlegum vettvangi en ekki í fjölmiðlum. Tölum endilega opinskátt um framleiðni, laun, verðbólgu og svigrúm, en hlífum almenningi við hálfkveðnum vísum, neikvæðni og bölsýni. Nóg er um slíkt í íslensku samfélagi. Höfundur er formaður BHM. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaraviðræður 2022-23 Kjaramál Seðlabankinn Kolbrún Halldórsdóttir Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
„Atvinnurekendur verða að taka ábyrgð á því sem þeir gera.. það liggur fyrir að fyrirtækin hafa verið mjög dugleg að velta kostnaði út í verðlag... Það þýðir ekki að skrifa undir kjarasamninga og hækka verðið daginn eftir...“ sagði Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri í vikunni. Þessum ummælum fagnaði BHM, enda höfum við lengi kallað eftir því að forystufólk peningastefnunnar tali um ábyrgð fyrirtækjanna á verðlagi. Líkt og Christine Lagarde, seðlabankastjóri Evrópu hefur gert og Andrew Bailey hjá Seðlabanka Bretlands. „Hrós til Seðlabankans “ hétu enda fyrstu drög þessarar greinar. Titlinum var hins vegar snarlega breytt eftir útspil seðlabankastjóra í viðtali í Morgunblaðinu í vikunni. Þar sneri hann hraustlega við blaðinu og varpaði ábyrgðinni á verðbólgunni nær alfarið á verkalýðshreyfinguna. Hreyfingu sem hann virðist telja óábyrga og vinna gegn hagsmunum almennings. Málflutningur af þessu tagi drepur á dreif allri málefnanlegri umfjöllun um flókið samspil efnahags- og kjaramála, sérstaklega í ljósi þess hver talar. Þar að auki bera ummælin vott um vanvirðingu gagnvart því góða fólki sem starfar hjá verkalýðshreyfingunni. Það er ekki hjálplegt, hvorki fyrir Seðlabankann né hagkerfið í heild sinni. Óbærilegar einfaldanir um verðmyndun og vexti Úr viðtali við Seðlabankastjóra: „Fólk spyr: Af hverju eru stýrivextir á Íslandi hærri en annars staðar? Þá þarf að spyrja á móti: Af hverju eru laun á Íslandi að hækka helmingi meira en annars staðar? Það eru tengsl þarna á milli. Vextir á Íslandi eru helmingi hærri en annars staðar vegna þess að nafnlaunahækkanir eru helmingi meiri en annars staðar. Þetta er ekkert flókið.“… Og þú heldur að þau skilji þetta núna (verkalýðshreyfingin)? „Ég á von á því.“ Þessi einföldun á samhengi verðmyndunar og vaxta vekur furðu og er um margt óbærileg. Launahækkanir eru vissulega líklegar til að rata í verðlag á tímum framleiðsluspennu og hárra verðbólguvæntinga. Um það er engum blöðum að fletta. Seðlabankastjóri skautar hér hins vegar fram hjá þeirri staðreynd að verðbólguþrýstingur undanfarið hefur að miklu leyti verið drifinn áfram af innfluttri verðbólgu, auknu peningamagni í umferð, vaxtalækkunum, sparnaði í kjölfar heimsfaraldurs og ósjálfbærum margföldum hagvexti á við önnur lönd. Verðbólgan hefur einnig verið hagnaðardrifin. Þessi verðbólguþrýstingur hefur myndast nær óháð niðurstöðum kjarasamninga. Launahækkanir þær sem samið var um á liðnum vetri voru að mestu viðbragð við miklum hagvexti. Laun hafa þá almennt hækkað meira hér á landi síðasta áratug vegna þess að hér hefur hagvöxtur verið meiri en í þeim löndum sem við berum okkur helst saman við. Þetta veit seðlabankastjóri og einnig að launahækkanir leika minna hlutverk í verðlagsþróun og vaxtahækkunum nú um stundir en hann lætur í veðri vaka. Í raun virðist sem launahækkanirnar séu ekki sérlega íþyngjandi fyrir fyrirtækin hvað sem verðákvörðunum líður. Verðmætasköpun á vinnustund jókst um 8% milli fyrsta ársfjórðungs áranna 2022 og 2023, nokkurn veginn í takt við hækkun launavísitölunnar. Stöðugleikinn og verkalýðshreyfingin Verkalýðshreyfingin og metþátttaka launafólks í verkalýðsfélögum varð ekki til í tómarúmi heldur er hún að miklu leyti afleiðing af óstöðugu auðlindadrifnu hagkerfi. Það er ómálefnanlegt af seðlabankastjóra að tala eins og óstöðugleikann megi rekja til skammsýnnar verkalýðshreyfingar og fákunnandi forystufólks hennar. Ísland er lítið, opið hagkerfi sem er óstöðugt í eðli sínu. Hagkerfið hefur takmarkaða framleiðslugetu og er mjög háð innflutningsverðlagi, gengissveiflum og samspili framboðs og eftirspurnar á heimsvísu. Tíðar og djúpar hagsveiflur ráðast mest af afkomu einhæfra og fárra auðlindadrifinna útflutningsatvinnuvega. Verðstýringar, tollar og önnur ríkisafskipti eru iðulega meiri í litlum hagkerfum en stórum. Þetta magnar alla jafna upp verðsveiflur. Þessu þarf að halda til haga í allri umræðu um stöðugleika og ábyrgð á verðlagi. Tökum vandmeðfarin samtöl á sameiginlegum vettvangi Innan árs munu rúmlega hundrað stéttarfélög innan og utan heildarsamtaka launafólks ganga til samninga. Viðmið samningsaðila um svigrúm verður fyrst og fremst hagvaxtarspáin, verðbólgustig og verðbólguvæntingar. Markmiðið launafólks verður það sama og áður, að fanga réttmætan hlut í hagvextinum og tryggja raunlaunahækkanir. Ekkert viðmið hefur verið sett um 2,5% launahækkanir, hvað sem skoðunum seðlabankastjóra líður. Sameiginleg markmið aðila vinnumarkaðar, stjórnvalda og Seðlabanka verða vonandi kjarasamningsviðræður sem byggja á trausti og málefnalegum skoðanaskiptum. Það er ekki hjálplegt þegar seðlabankastjóri ruglar umræðuna með óvarlegum fullyrðingum eins og hann hefur nú gert. Vandmeðfarin samtöl sem eiga heima á sameiginlegum vettvangi en ekki í fjölmiðlum. Tölum endilega opinskátt um framleiðni, laun, verðbólgu og svigrúm, en hlífum almenningi við hálfkveðnum vísum, neikvæðni og bölsýni. Nóg er um slíkt í íslensku samfélagi. Höfundur er formaður BHM.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun