Ummæli Kára um Ferðamálaskóla Íslands ekki dæmd dauð og ómerk Atli Ísleifsson skrifar 12. desember 2022 08:05 Kári Jónasson leiðsögumaður er fyrrverandi fréttastjóri Ríkisútvarpsins og ritstjóri Fréttablaðsins. Vísir/Stefán Landsréttur hefur staðfest dóm héraðsdóms þar sem leiðsögumaðurinn Kári Jónasson er sýknaður í máli þar sem rekstraraðili Ferðamálaskóla Íslands fór fram á að ummæli sem Kári lét falla um skólann í sjónvarpsþætti árið 2016 yrðu dæmd dauð og ómerk. Kári, sem starfaði lengi í fjölmiðlum, lét ummælin um Ferðamálaskóla Íslands falla í sjónvarpsþættinum Ferðalag á sjónvarpsstöðinni Hringbraut í nóvember 2016. Ummælin sem deilurnar stóðu um voru: „…okkur finnst dálítið skrítið af hverju getur þessi skóli ekki kennt samkvæmt námskrá menntamálaráðuneytisins“. Menntamiðstöðin, sem rekur Ferðamálaskóla Íslands, fór fram á að ummælin yrðu dæmd dauð og ómerk og að Kára yrði gert að greiða 2,5 milljónir króna í skaðabætur. Meðstjórnandi í Leiðsögn Kári var stjórnarmaður í Leiðsögn, félagi leiðsögumanna, á þeim tíma er hann lét orðin falla og þátturinn var sýndur. Þátturinn var kynntur með þeim hætti að ræða ætti leiðsogumenn og þá sérstaklega þá sem enga menntun hefði til að gegna leiðsögumennsku. Viðmælendurnir í þættinum voru tveir – Kári annars vegar og svo starfandi formaður Leiðsagnar. Gagnrýndu þeir að ekki væri búið að löggilda starfsheiti leiðsögumanna. Kári lét ummælin falla í kjölfar spurningar þáttastjórnanda um hvort að Ferðamálaskóli Íslands hefði hlotið viðurkenningu menntamálaráðuneytisins. „Nei, já, okkur hefur gengið illa að ná sambandi við forystumenn þess skóla en það getur verið að það séu margir hæfir og góðir menn sem að kenna þar og allt það en okkur sárnar það og okkur finnst dálítið skrítið af hverju getur þessi skóli ekki kennt samkvæmt námskrá menntamálaráðuneytisins,“ sagði Kári. Vítt svigrúm til tjáningar Í dómnum vísar Landsréttur til ákvæði stjórnarskrár um tjáningarfrelsi og Mannréttindasáttmála Evrópu. Landsréttur metur sem svo að ummælin sem krafist sé ómerkingar á hafi verið hluti af opinberri umræðu sem fram fór 2016, en á þeim tíma var talsvert fjallað um menntun leiðsögumanna og málefni þeim tengdum. „Þar sem um framlag til opinberrar þjóðfélagsumræðu um menntamál leiðsögumanna var að ræða verður að játa gagnáfrýjanda nokkuð vítt svigrúm til tjáningar. Þá ber að hafa í huga að ummælin beindust að atvinnufyrirtæki sem bauð almenningi þjónustu sína en ekki einstaklingi, en telja verður að slík fyrirtæki verði að þola meiri gagnrýni,“ segir í dómnum. Óumdeilt er í málinu að staðhæfing Kára um að Ferðamálaskóli Íslands hafi ekki kennt samkvæmt námskrá ráðuneytisins væri í sjálfu sér sönn.Vísir/Vilhelm Staðhæfingin í sjálfu sér sönn Áfram er rakið að í síðari hluta ummælanna hafi falist fullyrðing þess efnis að Ferðamálaskóli Íslands kenni ekki samkvæmt námskrá menntamálaráðuneytisins. „Óumdeilt er í málinu að sú staðhæfing er í sjálfu sér sönn. Aðaláfrýjandi byggir aftur á móti á því að ummælin hafi verið meiðandi þar sem með þeim hafi verið ýjað að því að Ferðamálaskóli Íslands bryti gegn opinberum reglum þótt engin slík námskrá hafi verið í gildi á þessum tíma. Engin námskrá var í gildi fyrir leiðsögunám þegar hin umdeildu ummæli voru viðhöfð, auk þess sem Ferðamálaskóli Íslands er einkaskóli sem er í sjálfsvald sett hvort hann leiti opinberrar staðfestingar á námsframboði sínu. Á hinn bóginn verður ekki annað ráðið af gögnum málsins en að aðrir skólar sem menntuðu leiðsögumenn hafi á þessum tíma almennt gert ríkari menntunarkröfur við inntöku í nám til leiðsögumanns og í þeim efnum í megindráttum fylgt hinni niðurfelldu námskrá menntamálaráðuneytisins frá 2004,“ segir í dómnum. Þessi munur var ástæða þess að nemendur frá Ferðamálaskóla Íslands hafi ekki fengið inngöngu í fagdeild Félags leiðsögumanna, sem stofnuð var stuttu eftir tilkomu skólans, og þáttur í hinni opinberu umræðu um menntunarmál leiðsögumanna sem fram fór á þeim tíma sem ummæli Kára voru sett fram. „Í því ljósi, og þrátt fyrir ónákvæmni í framsetningu ummæla gagnáfrýjanda um námskrá menntamálaráðuneytisins, verður að meta ummælin heildstætt sem gildisdóm sem átti sér næga stoð í staðreyndum og gaf til kynna andstöðu gagnáfrýjanda við að ekki væru gerðar meiri eða skýrari kröfur til þeirra sem útskrifuðust frá Ferðamálaskóla Íslands,“ segir í dómnum. Landsréttur mat það sem svo að hinn árýjaði dómur skyldi standa óraskaður, það er að sýkna skyldi Kára. Menntamiðstöðinni var jafnframt gert að greiða Kára tvær milljónir króna í málskostnað í héraði og fyrir Landsrétti. Dómsmál Tjáningarfrelsi Skóla - og menntamál Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Innlent Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Innlent Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Innlent Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Innlent Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Innlent Dæmdur í 21 árs fangelsi fyrir að nauðga tugum skjólstæðinga Erlent „Erum ekki dúkkur sem Snorri getur sagt fyrir verkum“ Innlent Fyrirsjáanlegar deilur: Valdamesti maður heims og sá ríkasti hnakkrífast Erlent Ásthildur Lóa skammar þingheim Innlent Mikill viðbúnaður vegna einstaklings sem féll í Brúará Innlent Fleiri fréttir Mikill viðbúnaður vegna einstaklings sem féll í Brúará Ein á móti rýmkuðu sorgarleyfi „Erum ekki dúkkur sem Snorri getur sagt fyrir verkum“ Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Missti nánast sjónina þegar sláttuorf skaut steini í annað augað Mál áfengisverslananna komin til ákærusviðs, aftur Frumvarp um farþegalista samþykkt Kolbrún segir gesti nefndarinnar handbendi minnihlutans Löng bílaröð meðan hæðarslá er lagfærð Öllum sagt upp: „Ekkert verið að hugsa um félagsmiðstöðvastarf“ Launahækkunin mun fara í gegn en kerfið endurskoðað í haust Búa sig undir margmenni á Hengil Ultra Ásthildur Lóa skammar þingheim Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Launahækkanir ráðamanna og rifrildi Trumps og Musks í hádegisfréttum Aflýsa óvissustigi vegna norðanáhlaupsins Tveggja ára fangelsi fyrir ofbeldi gegn tveimur konum og karli Aflamark þorsks lækkað og reiknað með að stofninn minnki áfram Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Neitaði að blása í áfengismæli Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Mörgu ábótavant við byggingu Brákarborgar Framtíð kirkjunnar enn óráðin Strandveiðisjómenn vilji aftur fá kvóta sem þeir hafi selt frá sér Nýtt slagorð Ísland Duty Free: „Ég er á leiðinni“ Börn verði að fá þau skilaboð að ofbeldi gegn þeim sé aldrei réttlætanlegt Gestum ráðið frá að heimsækja Dettifoss vegna stórrar skriðu Inga Sæland segist vera allt of löt að hreyfa sig Fá Barnaverndarmál leiða til ákæru og Herkastalinn í nýjar hendur Sjá meira
Kári, sem starfaði lengi í fjölmiðlum, lét ummælin um Ferðamálaskóla Íslands falla í sjónvarpsþættinum Ferðalag á sjónvarpsstöðinni Hringbraut í nóvember 2016. Ummælin sem deilurnar stóðu um voru: „…okkur finnst dálítið skrítið af hverju getur þessi skóli ekki kennt samkvæmt námskrá menntamálaráðuneytisins“. Menntamiðstöðin, sem rekur Ferðamálaskóla Íslands, fór fram á að ummælin yrðu dæmd dauð og ómerk og að Kára yrði gert að greiða 2,5 milljónir króna í skaðabætur. Meðstjórnandi í Leiðsögn Kári var stjórnarmaður í Leiðsögn, félagi leiðsögumanna, á þeim tíma er hann lét orðin falla og þátturinn var sýndur. Þátturinn var kynntur með þeim hætti að ræða ætti leiðsogumenn og þá sérstaklega þá sem enga menntun hefði til að gegna leiðsögumennsku. Viðmælendurnir í þættinum voru tveir – Kári annars vegar og svo starfandi formaður Leiðsagnar. Gagnrýndu þeir að ekki væri búið að löggilda starfsheiti leiðsögumanna. Kári lét ummælin falla í kjölfar spurningar þáttastjórnanda um hvort að Ferðamálaskóli Íslands hefði hlotið viðurkenningu menntamálaráðuneytisins. „Nei, já, okkur hefur gengið illa að ná sambandi við forystumenn þess skóla en það getur verið að það séu margir hæfir og góðir menn sem að kenna þar og allt það en okkur sárnar það og okkur finnst dálítið skrítið af hverju getur þessi skóli ekki kennt samkvæmt námskrá menntamálaráðuneytisins,“ sagði Kári. Vítt svigrúm til tjáningar Í dómnum vísar Landsréttur til ákvæði stjórnarskrár um tjáningarfrelsi og Mannréttindasáttmála Evrópu. Landsréttur metur sem svo að ummælin sem krafist sé ómerkingar á hafi verið hluti af opinberri umræðu sem fram fór 2016, en á þeim tíma var talsvert fjallað um menntun leiðsögumanna og málefni þeim tengdum. „Þar sem um framlag til opinberrar þjóðfélagsumræðu um menntamál leiðsögumanna var að ræða verður að játa gagnáfrýjanda nokkuð vítt svigrúm til tjáningar. Þá ber að hafa í huga að ummælin beindust að atvinnufyrirtæki sem bauð almenningi þjónustu sína en ekki einstaklingi, en telja verður að slík fyrirtæki verði að þola meiri gagnrýni,“ segir í dómnum. Óumdeilt er í málinu að staðhæfing Kára um að Ferðamálaskóli Íslands hafi ekki kennt samkvæmt námskrá ráðuneytisins væri í sjálfu sér sönn.Vísir/Vilhelm Staðhæfingin í sjálfu sér sönn Áfram er rakið að í síðari hluta ummælanna hafi falist fullyrðing þess efnis að Ferðamálaskóli Íslands kenni ekki samkvæmt námskrá menntamálaráðuneytisins. „Óumdeilt er í málinu að sú staðhæfing er í sjálfu sér sönn. Aðaláfrýjandi byggir aftur á móti á því að ummælin hafi verið meiðandi þar sem með þeim hafi verið ýjað að því að Ferðamálaskóli Íslands bryti gegn opinberum reglum þótt engin slík námskrá hafi verið í gildi á þessum tíma. Engin námskrá var í gildi fyrir leiðsögunám þegar hin umdeildu ummæli voru viðhöfð, auk þess sem Ferðamálaskóli Íslands er einkaskóli sem er í sjálfsvald sett hvort hann leiti opinberrar staðfestingar á námsframboði sínu. Á hinn bóginn verður ekki annað ráðið af gögnum málsins en að aðrir skólar sem menntuðu leiðsögumenn hafi á þessum tíma almennt gert ríkari menntunarkröfur við inntöku í nám til leiðsögumanns og í þeim efnum í megindráttum fylgt hinni niðurfelldu námskrá menntamálaráðuneytisins frá 2004,“ segir í dómnum. Þessi munur var ástæða þess að nemendur frá Ferðamálaskóla Íslands hafi ekki fengið inngöngu í fagdeild Félags leiðsögumanna, sem stofnuð var stuttu eftir tilkomu skólans, og þáttur í hinni opinberu umræðu um menntunarmál leiðsögumanna sem fram fór á þeim tíma sem ummæli Kára voru sett fram. „Í því ljósi, og þrátt fyrir ónákvæmni í framsetningu ummæla gagnáfrýjanda um námskrá menntamálaráðuneytisins, verður að meta ummælin heildstætt sem gildisdóm sem átti sér næga stoð í staðreyndum og gaf til kynna andstöðu gagnáfrýjanda við að ekki væru gerðar meiri eða skýrari kröfur til þeirra sem útskrifuðust frá Ferðamálaskóla Íslands,“ segir í dómnum. Landsréttur mat það sem svo að hinn árýjaði dómur skyldi standa óraskaður, það er að sýkna skyldi Kára. Menntamiðstöðinni var jafnframt gert að greiða Kára tvær milljónir króna í málskostnað í héraði og fyrir Landsrétti.
Dómsmál Tjáningarfrelsi Skóla - og menntamál Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Innlent Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Innlent Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Innlent Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Innlent Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Innlent Dæmdur í 21 árs fangelsi fyrir að nauðga tugum skjólstæðinga Erlent „Erum ekki dúkkur sem Snorri getur sagt fyrir verkum“ Innlent Fyrirsjáanlegar deilur: Valdamesti maður heims og sá ríkasti hnakkrífast Erlent Ásthildur Lóa skammar þingheim Innlent Mikill viðbúnaður vegna einstaklings sem féll í Brúará Innlent Fleiri fréttir Mikill viðbúnaður vegna einstaklings sem féll í Brúará Ein á móti rýmkuðu sorgarleyfi „Erum ekki dúkkur sem Snorri getur sagt fyrir verkum“ Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Missti nánast sjónina þegar sláttuorf skaut steini í annað augað Mál áfengisverslananna komin til ákærusviðs, aftur Frumvarp um farþegalista samþykkt Kolbrún segir gesti nefndarinnar handbendi minnihlutans Löng bílaröð meðan hæðarslá er lagfærð Öllum sagt upp: „Ekkert verið að hugsa um félagsmiðstöðvastarf“ Launahækkunin mun fara í gegn en kerfið endurskoðað í haust Búa sig undir margmenni á Hengil Ultra Ásthildur Lóa skammar þingheim Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Launahækkanir ráðamanna og rifrildi Trumps og Musks í hádegisfréttum Aflýsa óvissustigi vegna norðanáhlaupsins Tveggja ára fangelsi fyrir ofbeldi gegn tveimur konum og karli Aflamark þorsks lækkað og reiknað með að stofninn minnki áfram Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Neitaði að blása í áfengismæli Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Mörgu ábótavant við byggingu Brákarborgar Framtíð kirkjunnar enn óráðin Strandveiðisjómenn vilji aftur fá kvóta sem þeir hafi selt frá sér Nýtt slagorð Ísland Duty Free: „Ég er á leiðinni“ Börn verði að fá þau skilaboð að ofbeldi gegn þeim sé aldrei réttlætanlegt Gestum ráðið frá að heimsækja Dettifoss vegna stórrar skriðu Inga Sæland segist vera allt of löt að hreyfa sig Fá Barnaverndarmál leiða til ákæru og Herkastalinn í nýjar hendur Sjá meira