Vel heppnað Matvælaþing 2022 Svandís Svavarsdóttir skrifar 28. nóvember 2022 08:31 Á nýliðnu Matvælaþingi sem haldið var í Hörpu 22. nóvember var gerð metnaðarfull tilraun. Undir einu þaki söfnuðust saman fulltrúar allra þeirra hópa sem vinna að framleiðslu, sölu og dreifingu matvæla á Íslandi. Tilgangurinn var að kynna, ræða og rýna nýútkomin drög að matvælastefnu til framtíðar fyrir Ísland. Að auki voru matvæli rædd í alþjóðlegu samhengi. Þau Olga Trofimtseva, fyrrum landbúnaðarráðherra Úkraínu, og Pete Ritchie frá samtökunum Nourish Scotland veittu þinggestum innsýn í þær áskoranir sem blasa við stjórnvöldum og almenningi í Úkraínu og Skotlandi varðandi fæðuöryggi, matvælaöryggi og breytt fæðukerfi. Og það blésu ferskir vindar í pallborðsumræðum þingsins. Ólík sjónarmið fengu að njóta sín þegar rætt var um matvæli í víðu samhengi og útfrá sjónarhóli ólíkra hagsmunaðila. Við freistum þess að búa til stefnu sem samhljómur er um, allar þær athugasemdir og þær skoðanir sem fram komu á þinginu nýtast við áframhaldandi vinnu og mótun matvælastefnu. Samhljómur í áherslum, áleitnar spurningar Það var í senn áhugavert og þakklátt að heyra ákveðna grunntóna sem komu ítrekað upp á þinginu. Sjálfbærni, loftslagsáherslur, sjálfbær fæðukerfi, hringrásarhagkerfið, aukin menntun, nýsköpun. Allt stór hugtök sem heyrðust endurtekin af ólíku fólki í ólíku samhengi. En ákallið um að gleyma ekki okkur sjálfum, hlúa að mennskunni, var einnig sterkt. Það var sameiginleg áhersla fulltrúa eldri og yngri kynslóða. Á Matvælaþingi fjölluðum við um stóru línurnar, grunnstefið sem öll okkar verkefni þurfa að byggja á til að við náum sem mestum árangri. En auðvitað er allt undir, áþreifanleg verkefni sem verið er að fást við í samfélaginu dag frá degi. Saltgerð, íslenskt wasabi, lífræn framleiðsla, dýravelferð, jarðvegur, skólamáltíðir, umbúðir - matarsóun sem er risastór áskorun í okkar samtíma. Ég fékk líka til mín réttmætar og áleitnar spurningar á borð við „Hvernig ætlar þú eiginlega að fá fólk til að vinna í matvælaframleiðslu?“ „Fyrir hverja er regluverkið eiginlega gert?“ Allt eru þetta, og miklu fleiri, atriði sem við nálgumst í Matvælastefnu. Við viljum greina, finna lausnir og marka okkur sjálfbæra stefnu. Myndin er stór og samanstendur af mýmörgum og mikilvægum verkefnum. Á þinginu féllu einnig margar fleygar setningar sem vekja umhugsun. „Hagkerfið þarf að þjóna vistkerfinu en ekki öfugt.“ „Við þurfum að ræða um sjálfbært og heilsusamlegt kerfi.“ Þar var líka rætt um efnahagslegan jöfnuð og möguleika allra til að njóta heilsusamlegs matar. Því það á ekki að vera þannig að það sé bara á færi ríks fólks að borða hollan mat. Eitt af mörgu sem situr eftir í mér eftir vel heppnað Matvælaþing er hversu mikla reynslu, innsæi, þekkingu og hugvit er að finna hér á landi á sviði matvæla. Við erum með mikinn efnivið í höndunum. Við höfum allt sem þarf til viðbótar við orkuna og vatnið. Við höfum hugvit og kjark sem skiptir öllu máli. Nýtt ráðuneyti, ný hugsun Matvælaráðuneytið var ekki síst sett á laggirnar sem viðleitni til að brjóta niður múra sem hafa einkennt íslenska matvælaframleiðslu. Sjávarútvegur og landbúnaður. Frá því þéttbýlismyndun hófst á Íslandi hafa þessar tvær greinar verið burðarásar í fæðu- og hagkerfi okkar, hafa fætt okkur og klætt. En þær hafa einnig lifað sjálfstæðu lífi, hvor fylgt sínum hjólförum. En heimsmyndin er breytt, nýrrar nálgunar og nýrrar hugsunar er þörf. Matvælastefna og Matvælaþing er liður í því. Og ég tel að á Matvælaþingi hafi myndast sprungur í þessa múra. Ég skynjaði mikla ánægju þinggesta með okkar samtal, þá viðleitni okkar að opna gluggann, lofta út og hleypa inn ferskum straumum. Reynslan af þinginu sýnir glögglega að við þurfum að tala meira saman þvert á kerfin. Við þurfum að tefla saman sjávarútvegi, landbúnaði, fiskeldi, vísindum, viðskiptum, nýsköpun og tækni. Og í forgrunn þurfum við að setja hugsunina um neytendur og þá ekki síst neytendur framtíðar. Sú nálgun er okkur nauðsynleg ef við ætlum að ná þeirri forystu sem við viljum vera í á sviði matvælaframleiðslu á Íslandi. Hvað gerist næst? Niðurstöður, hugmyndir og sjónarmið af Matvælaþingi nýtast við þá vinnu sem er framundan við mótun matvælastefnu. Eftir þá vinnu verða drögin sett í samráðsgátt stjórnvalda. Þar verða drögin í fjórar vikur og verður hægt að senda þar inn skriflegar og ítarlegri umsagnir heldur en svigrúmið leyfði á Matvælaþingi. Eftir þann tíma er komið að því að setja saman þingsályktunartillögu sem ég mun bera undir Alþingi í framhaldinu. Síðan verður annað opið umsagnarferli á vegum þingsins. Það er því langt ferli framundan, enda mikilvægt að vanda til verka við svo mikilvægt mál. Ekki síður mikilvægt er að ferlið er opið og gagnsætt og allir geta tekið þátt. Enda eru matvæli hagsmunamál okkar allra, ekki síst komandi kynslóða. Höfundur er matvælaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Matvælaframleiðsla Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Landbúnaður Mest lesið Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar Skoðun Verkafólk kaupir aðgang að íslenskum auðlindum af Norðmönnum Arndís Kristjánsdóttir Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Á nýliðnu Matvælaþingi sem haldið var í Hörpu 22. nóvember var gerð metnaðarfull tilraun. Undir einu þaki söfnuðust saman fulltrúar allra þeirra hópa sem vinna að framleiðslu, sölu og dreifingu matvæla á Íslandi. Tilgangurinn var að kynna, ræða og rýna nýútkomin drög að matvælastefnu til framtíðar fyrir Ísland. Að auki voru matvæli rædd í alþjóðlegu samhengi. Þau Olga Trofimtseva, fyrrum landbúnaðarráðherra Úkraínu, og Pete Ritchie frá samtökunum Nourish Scotland veittu þinggestum innsýn í þær áskoranir sem blasa við stjórnvöldum og almenningi í Úkraínu og Skotlandi varðandi fæðuöryggi, matvælaöryggi og breytt fæðukerfi. Og það blésu ferskir vindar í pallborðsumræðum þingsins. Ólík sjónarmið fengu að njóta sín þegar rætt var um matvæli í víðu samhengi og útfrá sjónarhóli ólíkra hagsmunaðila. Við freistum þess að búa til stefnu sem samhljómur er um, allar þær athugasemdir og þær skoðanir sem fram komu á þinginu nýtast við áframhaldandi vinnu og mótun matvælastefnu. Samhljómur í áherslum, áleitnar spurningar Það var í senn áhugavert og þakklátt að heyra ákveðna grunntóna sem komu ítrekað upp á þinginu. Sjálfbærni, loftslagsáherslur, sjálfbær fæðukerfi, hringrásarhagkerfið, aukin menntun, nýsköpun. Allt stór hugtök sem heyrðust endurtekin af ólíku fólki í ólíku samhengi. En ákallið um að gleyma ekki okkur sjálfum, hlúa að mennskunni, var einnig sterkt. Það var sameiginleg áhersla fulltrúa eldri og yngri kynslóða. Á Matvælaþingi fjölluðum við um stóru línurnar, grunnstefið sem öll okkar verkefni þurfa að byggja á til að við náum sem mestum árangri. En auðvitað er allt undir, áþreifanleg verkefni sem verið er að fást við í samfélaginu dag frá degi. Saltgerð, íslenskt wasabi, lífræn framleiðsla, dýravelferð, jarðvegur, skólamáltíðir, umbúðir - matarsóun sem er risastór áskorun í okkar samtíma. Ég fékk líka til mín réttmætar og áleitnar spurningar á borð við „Hvernig ætlar þú eiginlega að fá fólk til að vinna í matvælaframleiðslu?“ „Fyrir hverja er regluverkið eiginlega gert?“ Allt eru þetta, og miklu fleiri, atriði sem við nálgumst í Matvælastefnu. Við viljum greina, finna lausnir og marka okkur sjálfbæra stefnu. Myndin er stór og samanstendur af mýmörgum og mikilvægum verkefnum. Á þinginu féllu einnig margar fleygar setningar sem vekja umhugsun. „Hagkerfið þarf að þjóna vistkerfinu en ekki öfugt.“ „Við þurfum að ræða um sjálfbært og heilsusamlegt kerfi.“ Þar var líka rætt um efnahagslegan jöfnuð og möguleika allra til að njóta heilsusamlegs matar. Því það á ekki að vera þannig að það sé bara á færi ríks fólks að borða hollan mat. Eitt af mörgu sem situr eftir í mér eftir vel heppnað Matvælaþing er hversu mikla reynslu, innsæi, þekkingu og hugvit er að finna hér á landi á sviði matvæla. Við erum með mikinn efnivið í höndunum. Við höfum allt sem þarf til viðbótar við orkuna og vatnið. Við höfum hugvit og kjark sem skiptir öllu máli. Nýtt ráðuneyti, ný hugsun Matvælaráðuneytið var ekki síst sett á laggirnar sem viðleitni til að brjóta niður múra sem hafa einkennt íslenska matvælaframleiðslu. Sjávarútvegur og landbúnaður. Frá því þéttbýlismyndun hófst á Íslandi hafa þessar tvær greinar verið burðarásar í fæðu- og hagkerfi okkar, hafa fætt okkur og klætt. En þær hafa einnig lifað sjálfstæðu lífi, hvor fylgt sínum hjólförum. En heimsmyndin er breytt, nýrrar nálgunar og nýrrar hugsunar er þörf. Matvælastefna og Matvælaþing er liður í því. Og ég tel að á Matvælaþingi hafi myndast sprungur í þessa múra. Ég skynjaði mikla ánægju þinggesta með okkar samtal, þá viðleitni okkar að opna gluggann, lofta út og hleypa inn ferskum straumum. Reynslan af þinginu sýnir glögglega að við þurfum að tala meira saman þvert á kerfin. Við þurfum að tefla saman sjávarútvegi, landbúnaði, fiskeldi, vísindum, viðskiptum, nýsköpun og tækni. Og í forgrunn þurfum við að setja hugsunina um neytendur og þá ekki síst neytendur framtíðar. Sú nálgun er okkur nauðsynleg ef við ætlum að ná þeirri forystu sem við viljum vera í á sviði matvælaframleiðslu á Íslandi. Hvað gerist næst? Niðurstöður, hugmyndir og sjónarmið af Matvælaþingi nýtast við þá vinnu sem er framundan við mótun matvælastefnu. Eftir þá vinnu verða drögin sett í samráðsgátt stjórnvalda. Þar verða drögin í fjórar vikur og verður hægt að senda þar inn skriflegar og ítarlegri umsagnir heldur en svigrúmið leyfði á Matvælaþingi. Eftir þann tíma er komið að því að setja saman þingsályktunartillögu sem ég mun bera undir Alþingi í framhaldinu. Síðan verður annað opið umsagnarferli á vegum þingsins. Það er því langt ferli framundan, enda mikilvægt að vanda til verka við svo mikilvægt mál. Ekki síður mikilvægt er að ferlið er opið og gagnsætt og allir geta tekið þátt. Enda eru matvæli hagsmunamál okkar allra, ekki síst komandi kynslóða. Höfundur er matvælaráðherra.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar