Fullvalda ríki heimsins eru 208 talsins samkvæmt Sameinuðu þjóðunum. 193 þeirra eru aðildarríki að Sameinuðu þjóðunum, tvö þeirra eru áheyrnarríki og þrettán ríki sem flokkast undir „annað“.
Áheyrnarríkin tvö eru borgríkið Vatíkanið og Palestína. Deilt hefur verið um landsvæðið þar sem Palestína er til fjölda ára, allt frá því Ísraelsmönnum var komið þar fyrir af Sameinuðu þjóðunum árið 1947. Af aðildarríkjum Sameinuðu þjóðanna viðurkenna 138 sjálfstæði Palesínu, þar á meðal Ísland.
Ríkin sem fá engan stimpil
Ríkin þrettán sem falla hvorki undir hatt aðildarríkja né áheyrnarríkja eiga það flest öll sameiginlegt að önnur, sjálfstæð, ríki gera tilkall til svæðisins sem þau eru staðsett á. Einungis tvö þeirra, Cookseyjar og Niue, eru á svæði sem ekkert annað ríki gerir tilkall til. Bæði ríkin eru í frjálsu sambandi við Nýja-Sjáland og eru með aðild að einhverjum af undirstofnunum Sameinuðu þjóðanna. Þjóðhöfðingi ríkjanna tveggja er forsætisráðherra Nýja-Sjálands og eru íbúar með nýsjálenskan ríkisborgararétt.
Hér fyrir neðan er listi af hinum ríkjunum ellefu og þau ríki sem gera tilkall til svæðisins.
- Abkasía – Georgía
- Artsaklýðveldið – Aserbaísjan
- Alþýðulýðveldið Donetsk – Úkraína
- Kósovó – Serbía
- Alþýðulýðveldið Luhansk – Úkraína
- Norður-Kýpur – Kýpur
- Sahrawi-lýðveldið – Marokkó
- Sómalíland – Sómalía
- Suður-Ossetía – Georgía
- Taívan – Kína
- Transnistría – Moldóva
Hér fyrir neðan má sjá myndband þar sem fjallað er um nokkur þessara ríkja og hver staða þeirra í alþjóðasamfélaginu er.
Kósóvó er líklegast þessara ríkja til þess að öðlast stöðu aðildarríkis á næstunni en rúmlega hundrað ríki viðurkenna sjálfstæði þess frá Serbíu, þar á meðal Ísland. Einungis fimm ríki Evrópusambandsins viðurkenna ekki sjálfstæði ríkisins, Grikkland, Kýpur, Slóvakía, Spánn og Ungverjaland.
Íbúar flestra þessara umdeildu ríkja telja sig ekki vera hluti af þjóð stærra ríkisins sem gerir tilkall til svæðisins. Fólk í Transnistríu telur sig ekki eiga samleið með íbúum Moldóvu og svo framvegis.
Smáþjóðir og smáríki
Smáþjóðir (e. micronations) er líklega áhugaverðustu og skemmtilegustu ríkin sem ekki eru fullvalda. Það getur hver sem er stofnað sína eigin smáþjóð, nánast hvar sem er. Það sem aðgreinir smáþjóðir frá öðrum ríkjum er að þær skortir alla viðurkenningu annarra ríkja eða helstu alþjóðastofnana. Rétt er að taka fram að í íslenskri tungu þýðir orðið einnig þjóð sem er smá, samanber Smáþjóðaleikarnir, en þær þjóðir sem taka þátt í leikunum eru þó viðurkenndar af flestum ríkjum heims.
Smáríki geta varla talist merkileg enda eru það ríki á borð við Andorra, Mónakó, Tonga og Ísland. Ísland er lang stærsta smáríki heims en við komumst á listann vegna fólksfjölda.
Fyrsta smáþjóðin var enska eyjan Lundy. Eigandi eyjunnar, Martin Coles Harman, lýsti því yfir að hann væri konungur eyjunnar árið 1925 og bjó til sinn eigin gjaldmiðil. Þá gerði hann frímerki fyrir ríkið. Harman konungur seldi eyjuna árið 1969 og þar með tilheyrði konungdæmi Lundy sögunni. En Harman hratt af stað bylgju af smáþjóðum.
Málaliðaárásir og alþjóðlegur glæpahringur
Frægasta smáþjóðin er líklega furstadæmið Sjáland. Ríkið er staðsett á Maunsell-virki við strendur Bretlands í Norðursjó. Þar hefur fjölskylda Paddy Roy Bates búið síðan árið 1967 þegar hann tók yfir virkið en það hafði staðið autt í nokkur ár. Ríkið hefur orðið fyrir árás þýskra málaliða, dæmt fólk fyrir landráð og orðið fyrir barðinu á alþjóðlegum glæpahring sem seldi vegabréf ríkisins á svörtum markaði.
Alls eru sextíu smáþjóðir í heiminum, flestar í Bandaríkjunum, Bretlandi og Ástralíu. Hingað til hafa engar smáþjóðir verið stofnaðar á Íslandi.
Önnur þekkt smáþjóð, að minnsta kosti þekkt hér á landi, er fríríkið Kristjanía í Danmörku. Upphaf Kristjaníu má rekja til ársins 1971 þegar blaðamaðurinn Jacob Ludvigsen og nokkrir félagar hans tóku yfir yfirgefna herstöð við Kristjánshöfn.
Íbúar Kristjaníu lifa aðallega á minjagripa- og veitingasölu og er vinsæll áfangastaður þeirra sem vilja reykja marijúana. Þar er neysla þess leyfð en lögreglan er ekki velkomin þótt hún láti sjá sig þar annað slagið.
Sjálfstjórnarsvæði heimsins eru nokkuð mörg og flest þeirra vel þekkt. Mörg þeirra eru vinsælir ferðamannastaðir líkt og Suður-Týról á Ítalíu, Púertó Ríkó sem tilheyrir Bandaríkjunum, Katalónía á Spáni og Arúba sem tilheyrir Hollandi.
Sjálfstæðisbarátta Katalóna hefur vakið athygli í gegnum árin en frægt er orðið þegar Katalónía lýsti yfir sjálfstæði þann 10. október árið 2017. Sjálfstæðið varði í nákvæmlega 56 sekúndur en þá var það dregið til baka.
Grænland og Færeyjar flokkast einnig sem sjálfstjórnarsvæði innan dönsku ríkisheildarinnar. Ísland tilheyrði heildinni einnig allt til ársins 1944 þegar við urðum sjálfstætt ríki. Sjálfstæði er ekki á döfinni hjá Færeyingum og Grænlendingum eins og er.
