Hversu mörg ljós viltu slökkva herra borgarstjóri? Guðmundur Hrafn Arngrímsson skrifar 7. nóvember 2022 07:00 Á föstudaginn síðasta var haldinn kynningarfundur um húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík. Var fundurinn sem haldinn var í Tjarnarsal ráðhússins vel sóttur af hagsmunaaðilum í húsnæðis- og mannvirkjageiranum. Bar fundurinn yfirskriftina “Hvernig byggjum við lífsgæðaborg?” Frummælandi var Dagur B. Eggertsson borgarstjóri, en hann kynnti með glæsilegri glærusýningu þau húsnæðisverkefni sem eru í farvatninu. Af kynningu hans mátti ráða að húsnæðismál í Reykjavík væru í miklum blóma, svo miklum að sjaldan hefði annars eins sést. Tungutak borgarstjórans gat jafnvel höfðað til þeirra sem þrá einmitt meiri lífsgæði í borginni og betri kjör. Hann tók sér í munn mörg aðlaðandi hugtök líkt og “hagkvæmt”, “óhagnaðardrifið” og “félagslegt” húsnæði, sem hafa reyndar raungerst sem slík öfugmæli innan borgarmarkanna að annað önnur eins misnotkun á hugtökum hefur ekki sést í íslensku máli. Næstur á eftir borgarstjóranum á mælendaskrá var fyrrverandi borgarstjóri Helskinki, Jan Vapaavuoari. Vapaavuori sem er fyrrverandi ráðherra efnahagsmála í Finnlandi kemur úr stjórnmálahreyfingu sem hefur það meðal annars á stefnuskránni að einkavæða finnskt heilbrigðskerfi. Vapaavuori situr einnig í stjórn World Economic Forum (WEF) og er einn af helstu ráðgjöfum samtakana. Erindi hans á fundinum var að ræða mikilvægi þess að borgaryfirvöld settu sér heildstæða húsnæðisstefnu, tryggðu arðsemi og mikilvægi “public-private partnership” í uppbyggingu innviða, eða einkavæðingu eins og það heitir á íslensku. Finnland í sérflokki. Efnahags- og framfarastofnunin OECD sem hefur mælt stöðu húsnæðismála hjá aðildarríkjum sínum um árabil býr yfir umfangsmiklum greiningum um húsnæðiskostnað þ.á.m. frá Íslandi og Finnlandi. Ásamt því að mæla hagstærðir í aðildarríkjunum er markmið stofnunarinnar að hafa áhrif á stefnur ríkjanna þannig að þær leiði af sér meiri velferð, jafnrétti, jafnari tækifæri og auðlegð og þ.á.m. gæði húsnæðisstefnu. Gæði húsnæðisstefnu felast svo ekki síst í hversu aðgengilegt húsnæði er fyrir leigjendur og/eða láglaunahópa. Það markmið kemur kannski skýrast fram í frekar villandi fyrirsögn á húsnæðisstefnu Reykjavíkurborgar “Öruggt húsnæði á viðráðanlegu verði.” Í nýlegri skýrslu frá OECD sem ber heitið Housing cost over income eða “húsnæðiskostnaður í hlutfalli við tekjur” sem nýlega kom út er dregin upp mynd af stöðu húsnæðiskostnaðar og launafólks í aðildarríkjunum. Í skýrslunni er sjónum beint að íþyngjandi húsnæðiskostnaði hjá þremur mismunandi hópum, þ.e. fasteignaeigendum, leigjendum á almennum markaði og leigjendum á félagslegum markaði. Íþyngjandi húsnæðiskostnaður er samkvæmt skilgreiningum OECD þegar hann fer yfir 40% af ráðstöfunartekjum heimila. Í niðurstöðum OECD kemur Finnland verst út af öllum aðildarríkjunum. 31% af öllum heimilum á leigumarkaði í Finnlandi bera íþyngjandi húsnæðiskostnað og um 14% fasteignaeigenda, en í þeirri mælingu er Ísland í fimmta sæti. Ef litið er til íþyngjandi húsnæðiskostnað láglaunahópa meðal leigjenda á félagslegum leigumarkaði er Ísland komið upp í 3ja sætið en Finnland vermir enn fyrsta sætið. Það virðist sem svo að einhverskonar sveltistefna sé rekin í húsnæðismálum í Finnlandi fyrst svona er komið. Finnar sem þó eru þekktir fyrir að útrýma heimilisleysi og þá staðreynd að sveitarfélögin eiga mikið af leiguhúsnæði á almennum markaði, sem rekin eru í gegnum sjálfstæð fyrirtæki. Árangur finna í húsnæðismálum í tíð Vapaavuori er því eftirtektarverður svo ekki sé dýpra í árinni tekið, en málum blandinn. “GAMMA” sjóður nælir í Vapaavuori. NREP sjóðurinn, (eins konar ofvaxinn GAMMA sjóður) stærsti fasteignasjóður Norðurlanda, tryggði sér nýlega starfskrafta Vapaavuori. Árangur sá sem í hans tíð sem gerði leigjendur að féþúfu fjárfesta og skapaði þeim versnandi lífskjör í Finnlandi virðist hafa áunnið honum svo mikla aðdáun frá yfirstjórn NREP að þeir gerðu hann að aðalráðgjafa sínum. Sérsvið Vapaavuori hjá sjóðnum eru einmitt fjárfestingar í húsnæði, hjúkrunarheimilum og öðrum innviðum. Sjóðurinn sem á húsnæði og innviði fyrir 17 milljarða evra setti nýlega met þegar hann safnaði 1.9 milljörðum evra fyrir næsta fjárfestingaáfanga sinn sem meðal annars eru húsnæðismarkaðir í Póllandi. Ætlar sjóðurinn að sér stóra hluti á pólskum leigumarkaði þó að einungis 15% heimila í Póllandi séu í leiguhúnsæði, því NREP telur að leigumarkaðurinn þar muni stækka ört á næstunni og vill hagnast á því. NREP sjóðurinn starfar á sama vettvangi og með álíka sniði og hinn alræmdi Blackstone sjóður sem hefur farið um sem svo mikil pest á evrópskum húsnæðismarkaði að nokkur ríki hafa þurft sérstaka lagasetningu til varnar honum. Hvar sem Blackstone hefur stungið niður hefur lífsgæðum leigjenda hrakað og húsaleiga hækkað óhóflega. NREP sjóðurinn sem nú fetar í fótspor Blackstone með uppkaupum á leiguhúsnæði um alla Evrópu sendir hinsvegar hinn vígreifa Vapaavuori reglulega útaf örkinni til að sannfæra borgaryfirvöld víða um þessi stef í borgarþróun og mikilvægi einkavæðingar. Hvort Vapaavuori reki erindi WEF eða NREP sjóðsins á ferð sinni hingað skal ósagt látið en að bjóða honum í ráðhúsið er annaðhvort ævintýralegt dómgreindarleysi eða mjög svo afhjúpandi um fyrirætlanir borgarstjórans og fylgilag hans. Það er ljóst að árangur Finna í húsnæðsimálum undanfarin ár er vægast sagt málum blandinn, en kannski er skýringuna á miklum vinsældum þeirra hjá stjórnmála- og fjármagnselítunni einmitt að finna í áðurnefndum greiningum OECD. Því það að velta kostnaðinum yfir á ungt fólk, fyrstu kaupendur og leigjendur á vegferð fjárfesta til einokunarstöðu á húsnæðismarkaði er sem söngur í þeirra eyrum. Þrátt fyrir að stjarna Vapaavuori kunni að vera einhverskonar leiðarljós fyrir reykvísk borgaryfirvöld í húsnæðismálum þá er hitt staðreynd að það hafa slokknað ljósin á mörgum heimilum í Finnlandi í hans tíð. Kannski að borgarstjórinn í Reykjavík hafi fundið sér fyrirmynd í Vapaavuori og vilji ólmur skríða þétt upp að honum í línuritum OECD og slökkva ljósin á fleiri reykvískum heimilum. Miðað við framgöngu hans og þjónustulund við fasteignafélögin á höfuðborgarsvæðinu þá er ekki ólíklegt að hann að hafi metnað til þess. Höfundur er formaður samtaka leigjenda á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Hrafn Arngrímsson Húsnæðismál Reykjavík Skipulag Leigumarkaður Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Á föstudaginn síðasta var haldinn kynningarfundur um húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík. Var fundurinn sem haldinn var í Tjarnarsal ráðhússins vel sóttur af hagsmunaaðilum í húsnæðis- og mannvirkjageiranum. Bar fundurinn yfirskriftina “Hvernig byggjum við lífsgæðaborg?” Frummælandi var Dagur B. Eggertsson borgarstjóri, en hann kynnti með glæsilegri glærusýningu þau húsnæðisverkefni sem eru í farvatninu. Af kynningu hans mátti ráða að húsnæðismál í Reykjavík væru í miklum blóma, svo miklum að sjaldan hefði annars eins sést. Tungutak borgarstjórans gat jafnvel höfðað til þeirra sem þrá einmitt meiri lífsgæði í borginni og betri kjör. Hann tók sér í munn mörg aðlaðandi hugtök líkt og “hagkvæmt”, “óhagnaðardrifið” og “félagslegt” húsnæði, sem hafa reyndar raungerst sem slík öfugmæli innan borgarmarkanna að annað önnur eins misnotkun á hugtökum hefur ekki sést í íslensku máli. Næstur á eftir borgarstjóranum á mælendaskrá var fyrrverandi borgarstjóri Helskinki, Jan Vapaavuoari. Vapaavuori sem er fyrrverandi ráðherra efnahagsmála í Finnlandi kemur úr stjórnmálahreyfingu sem hefur það meðal annars á stefnuskránni að einkavæða finnskt heilbrigðskerfi. Vapaavuori situr einnig í stjórn World Economic Forum (WEF) og er einn af helstu ráðgjöfum samtakana. Erindi hans á fundinum var að ræða mikilvægi þess að borgaryfirvöld settu sér heildstæða húsnæðisstefnu, tryggðu arðsemi og mikilvægi “public-private partnership” í uppbyggingu innviða, eða einkavæðingu eins og það heitir á íslensku. Finnland í sérflokki. Efnahags- og framfarastofnunin OECD sem hefur mælt stöðu húsnæðismála hjá aðildarríkjum sínum um árabil býr yfir umfangsmiklum greiningum um húsnæðiskostnað þ.á.m. frá Íslandi og Finnlandi. Ásamt því að mæla hagstærðir í aðildarríkjunum er markmið stofnunarinnar að hafa áhrif á stefnur ríkjanna þannig að þær leiði af sér meiri velferð, jafnrétti, jafnari tækifæri og auðlegð og þ.á.m. gæði húsnæðisstefnu. Gæði húsnæðisstefnu felast svo ekki síst í hversu aðgengilegt húsnæði er fyrir leigjendur og/eða láglaunahópa. Það markmið kemur kannski skýrast fram í frekar villandi fyrirsögn á húsnæðisstefnu Reykjavíkurborgar “Öruggt húsnæði á viðráðanlegu verði.” Í nýlegri skýrslu frá OECD sem ber heitið Housing cost over income eða “húsnæðiskostnaður í hlutfalli við tekjur” sem nýlega kom út er dregin upp mynd af stöðu húsnæðiskostnaðar og launafólks í aðildarríkjunum. Í skýrslunni er sjónum beint að íþyngjandi húsnæðiskostnaði hjá þremur mismunandi hópum, þ.e. fasteignaeigendum, leigjendum á almennum markaði og leigjendum á félagslegum markaði. Íþyngjandi húsnæðiskostnaður er samkvæmt skilgreiningum OECD þegar hann fer yfir 40% af ráðstöfunartekjum heimila. Í niðurstöðum OECD kemur Finnland verst út af öllum aðildarríkjunum. 31% af öllum heimilum á leigumarkaði í Finnlandi bera íþyngjandi húsnæðiskostnað og um 14% fasteignaeigenda, en í þeirri mælingu er Ísland í fimmta sæti. Ef litið er til íþyngjandi húsnæðiskostnað láglaunahópa meðal leigjenda á félagslegum leigumarkaði er Ísland komið upp í 3ja sætið en Finnland vermir enn fyrsta sætið. Það virðist sem svo að einhverskonar sveltistefna sé rekin í húsnæðismálum í Finnlandi fyrst svona er komið. Finnar sem þó eru þekktir fyrir að útrýma heimilisleysi og þá staðreynd að sveitarfélögin eiga mikið af leiguhúsnæði á almennum markaði, sem rekin eru í gegnum sjálfstæð fyrirtæki. Árangur finna í húsnæðismálum í tíð Vapaavuori er því eftirtektarverður svo ekki sé dýpra í árinni tekið, en málum blandinn. “GAMMA” sjóður nælir í Vapaavuori. NREP sjóðurinn, (eins konar ofvaxinn GAMMA sjóður) stærsti fasteignasjóður Norðurlanda, tryggði sér nýlega starfskrafta Vapaavuori. Árangur sá sem í hans tíð sem gerði leigjendur að féþúfu fjárfesta og skapaði þeim versnandi lífskjör í Finnlandi virðist hafa áunnið honum svo mikla aðdáun frá yfirstjórn NREP að þeir gerðu hann að aðalráðgjafa sínum. Sérsvið Vapaavuori hjá sjóðnum eru einmitt fjárfestingar í húsnæði, hjúkrunarheimilum og öðrum innviðum. Sjóðurinn sem á húsnæði og innviði fyrir 17 milljarða evra setti nýlega met þegar hann safnaði 1.9 milljörðum evra fyrir næsta fjárfestingaáfanga sinn sem meðal annars eru húsnæðismarkaðir í Póllandi. Ætlar sjóðurinn að sér stóra hluti á pólskum leigumarkaði þó að einungis 15% heimila í Póllandi séu í leiguhúnsæði, því NREP telur að leigumarkaðurinn þar muni stækka ört á næstunni og vill hagnast á því. NREP sjóðurinn starfar á sama vettvangi og með álíka sniði og hinn alræmdi Blackstone sjóður sem hefur farið um sem svo mikil pest á evrópskum húsnæðismarkaði að nokkur ríki hafa þurft sérstaka lagasetningu til varnar honum. Hvar sem Blackstone hefur stungið niður hefur lífsgæðum leigjenda hrakað og húsaleiga hækkað óhóflega. NREP sjóðurinn sem nú fetar í fótspor Blackstone með uppkaupum á leiguhúsnæði um alla Evrópu sendir hinsvegar hinn vígreifa Vapaavuori reglulega útaf örkinni til að sannfæra borgaryfirvöld víða um þessi stef í borgarþróun og mikilvægi einkavæðingar. Hvort Vapaavuori reki erindi WEF eða NREP sjóðsins á ferð sinni hingað skal ósagt látið en að bjóða honum í ráðhúsið er annaðhvort ævintýralegt dómgreindarleysi eða mjög svo afhjúpandi um fyrirætlanir borgarstjórans og fylgilag hans. Það er ljóst að árangur Finna í húsnæðsimálum undanfarin ár er vægast sagt málum blandinn, en kannski er skýringuna á miklum vinsældum þeirra hjá stjórnmála- og fjármagnselítunni einmitt að finna í áðurnefndum greiningum OECD. Því það að velta kostnaðinum yfir á ungt fólk, fyrstu kaupendur og leigjendur á vegferð fjárfesta til einokunarstöðu á húsnæðismarkaði er sem söngur í þeirra eyrum. Þrátt fyrir að stjarna Vapaavuori kunni að vera einhverskonar leiðarljós fyrir reykvísk borgaryfirvöld í húsnæðismálum þá er hitt staðreynd að það hafa slokknað ljósin á mörgum heimilum í Finnlandi í hans tíð. Kannski að borgarstjórinn í Reykjavík hafi fundið sér fyrirmynd í Vapaavuori og vilji ólmur skríða þétt upp að honum í línuritum OECD og slökkva ljósin á fleiri reykvískum heimilum. Miðað við framgöngu hans og þjónustulund við fasteignafélögin á höfuðborgarsvæðinu þá er ekki ólíklegt að hann að hafi metnað til þess. Höfundur er formaður samtaka leigjenda á Íslandi.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun