Blóðpeningar Ólafur Róbert Rafnsson skrifar 16. febrúar 2022 11:00 Töluvert hefur verið til umfjöllunar sú iðja að taka blóð úr fylfullum merum í þeim tilgangi að búa til hormón sem m.a. notað er til að auka frjósemi gylta. Í heimildaþætti sem sýndur var í Þýskalandi var farið ítarlega yfir þetta mál þar í landi. Hormón sem er búið til á Íslandi úr blóði fylfullra hryssa er einmitt notað í svínarækt á meginlandinu. Sú dökka mynd sem þar er dregin fram af gyltum sem liggja á hliðinni allt sitt lífskeið, með fleiri grísi en þær hafa spena og gjóta þrisvar sinnum á ári. Gylturnar eru notaðar í ca. þrjú ár og svo tekur næsta við og svo koll af kolli. Þetta mál og tengingin við Ísland kemur í kjölfarið á heimildamynd frá alþjóðlegum dýraverndunarsamtökum um blóðmerabúskap sem hefur verið stundaður á Íslandi í rúmlega fjóra áratugi. Hvað er hver hryssa að skila í krónum til framleiðanda? Í grein sem birtist í Dagblaðinu þann 10. desember 1979 var fjallað um nýja útflutningsgrein með yfirskriftinni „Hrossabændur þinga um nýja útflutningsgrein“ Þar var þetta mál rætt í framhaldi af tilraunum með blóðsöfnun úr fylfullum hryssum á vegum fyrirtækisins G. Ólafsson hf. Kaupandi var danskt lyfjafyrirtæki í þá tíma sem vann hormónið úr blóðinu til að nýta til lyfjaframleiðslu. Samkvæmt þessari grein var talið að hægt væri að taka allt að 5 lítra af blóði í senn, 5 sinnum á hverju tímabili og að hver hryssa myndi skila um 38þ ísk. Samkvæmt greininni er ekki talið að þetta skaði hryssurnar en áréttað að viðhafa þurfi strangt eftirlit með því að reglum dýralæknis og lyfjafyrirtækisins sé framfylgt. Nú eru hámarksviðmið 8 skipti en ekki 5 þannig að magnsöfnun hefur á einhverjum tíma verið breytt, skiptum fjölgað og þar með heildarumfangi sem safnað er úr hverri hryssu frá 25 lítrum í 40. Gera má ráð fyrir því að heildarblóðmagn hryssunnar er 35-37 lítrar. Þetta þýðir að þær þurfa að endurnýja allt blóðmagn og gott betur (8-15 lítrum meira) innan tveggja mánaðar tímabils! Hvenær var því breytt að auka magn blóðs? Þetta er veruleg aukning og hefur mér ekki tekist að afla gagna um hvenær og hvar sú ákvörðun var tekin. Í dag eru blóðbændur að fá nánast sama verð nú og fyrir um 40 árum síðan og hefur Samkeppniseftirlitið fengið formlega kvörtun vegna samninga við vinnsluaðila blóðsins. Í ár fengu bændur 9.329 kr. fyrir einingu í flokki F5, 11.196 kr. fyrir flokk H og 12.311 kr. fyrir flokk H2.* Verðlag reiknað miðað við reiknivél Hagstofunnar frá 1997 til 2022 Vert er að hafa í huga að það er ekki uppgefið hvort þessar tölur séu með eða án virðisaukaskatts. Ef hver bóndi er að fá sama verð í 40 ár fyrir þessa afurð hlítur maður að spyrja sig að því hvort og hversu arðbær þessi grein sé fyrir bændur. Hvað kostar að framleiða blóðið og koma því í verð? Hvað kostar að halda einni meri á lífi á ári? Samkvæmt RML þá voru forsendur þær að markaðsverð á hestaheyi haustið 2007 hafi verið 3.500 kr. fyrir eina rúllu og einn hestur borðar 2/3 sem gera þá 2.500 kr. Sé bætt við kostnaði við vélavinnu og eftirliti með einum hesti er það á þessum tíma áætlað 3.500 kr. einnig á mánuði. Þessir útreikningar sýna fram á að það kosti 7.000 kr. að fóðra einn hest á mánuði yfir vetrartíma. Áætlaður kostnaður við sumarbeit var 1.000 kr. per. hest. Árlegur kostnaður við fóðrun og hagagöngu samkvæmt Ráðgjafamiðstöð landbúnaðarins er á bilinu 40-60 þúsund krónur samkvæmt útreikningum sem gerðir voru árið 2008. Þá á eftir að gera ráð fyrir kostnaði við sjálfa blóðtökuna, laun þeirra sem vinna við smölun, rekstur ökutækja og vinnu við framkvæmd blóðtökunnar sem og dýralæknakostnað. Gera má ráð fyrir því að framleiðslukostnaður hafi hækkað töluvert frá árinu 2008. Í dag mætti áætla að ein rúlla kosti á bilinu frá 6-8 þúsund kr. og líklegt má telja að kostnaður muni aukast verulega komandi ár vegna hækkunar aðfanga eins og áburðar og olíu. Sé reiknað með 30% verðhækkun rekstrarkostnaðar sem RML gerði ráð fyrir árið 2008 að yrði hækkun næsta árs. s.s. 2009, mætti áætla að árlegur kostnaður fyrir einn hest væri um 80.000 og er frekar líklegt að þessi kostnaður sé meiri nú en 2009. *Allar þessar tölur hér að ofan eru án virðisaukaskatts. Hver er þá raunveruleg framlegð við þessa iðju? Ef reiknað er meðalverð sem fæst fyrir blóð úr einni hryssu 87.500 kr. og það kostar um 80.000 kr. að halda henni á lífi þá er framlegð fyrir eina meri einungis 7.500 kr. Í þessum útreikningum er ekki er gert ráð fyrir kostnaði og vinnu við ormalyfsgjöf, hófhirðu dýralæknakostað eða kostnað vegna vinnu og aðbúnað vegna blóðtöku. Þá er ótalinn kostnaður eins og að viðhalda stofni blóðmera, því kaupa þarf hryssur eða nota þær sem fæðast en ekki má byrja að fylja þær fyrr en á fjórða vetri o.m.fl. Þessar tölur miða ekki við núverandi verðlag eða verðlagshækkanir frá 2009 til dagsins í dag eða komandi ára og má telja að þessi kostnaður sé töluvert meiri og því má ætla að framlegð sé í mínus. Niðurstaðan mín er miðað við þessar forsendur sú að ég get ekki með nokkru móti séð að þessi blóðmerabúskapur standi undir sér og sorglegt að verða vitni af því að þetta sé yfir höfuð stundað hér á landi. Höfundur er hestamaður og starfar sem ráðgjafi í áhættustjórnun og upplýsingaöryggi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hestar Blóðmerahald Dýraheilbrigði Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
Töluvert hefur verið til umfjöllunar sú iðja að taka blóð úr fylfullum merum í þeim tilgangi að búa til hormón sem m.a. notað er til að auka frjósemi gylta. Í heimildaþætti sem sýndur var í Þýskalandi var farið ítarlega yfir þetta mál þar í landi. Hormón sem er búið til á Íslandi úr blóði fylfullra hryssa er einmitt notað í svínarækt á meginlandinu. Sú dökka mynd sem þar er dregin fram af gyltum sem liggja á hliðinni allt sitt lífskeið, með fleiri grísi en þær hafa spena og gjóta þrisvar sinnum á ári. Gylturnar eru notaðar í ca. þrjú ár og svo tekur næsta við og svo koll af kolli. Þetta mál og tengingin við Ísland kemur í kjölfarið á heimildamynd frá alþjóðlegum dýraverndunarsamtökum um blóðmerabúskap sem hefur verið stundaður á Íslandi í rúmlega fjóra áratugi. Hvað er hver hryssa að skila í krónum til framleiðanda? Í grein sem birtist í Dagblaðinu þann 10. desember 1979 var fjallað um nýja útflutningsgrein með yfirskriftinni „Hrossabændur þinga um nýja útflutningsgrein“ Þar var þetta mál rætt í framhaldi af tilraunum með blóðsöfnun úr fylfullum hryssum á vegum fyrirtækisins G. Ólafsson hf. Kaupandi var danskt lyfjafyrirtæki í þá tíma sem vann hormónið úr blóðinu til að nýta til lyfjaframleiðslu. Samkvæmt þessari grein var talið að hægt væri að taka allt að 5 lítra af blóði í senn, 5 sinnum á hverju tímabili og að hver hryssa myndi skila um 38þ ísk. Samkvæmt greininni er ekki talið að þetta skaði hryssurnar en áréttað að viðhafa þurfi strangt eftirlit með því að reglum dýralæknis og lyfjafyrirtækisins sé framfylgt. Nú eru hámarksviðmið 8 skipti en ekki 5 þannig að magnsöfnun hefur á einhverjum tíma verið breytt, skiptum fjölgað og þar með heildarumfangi sem safnað er úr hverri hryssu frá 25 lítrum í 40. Gera má ráð fyrir því að heildarblóðmagn hryssunnar er 35-37 lítrar. Þetta þýðir að þær þurfa að endurnýja allt blóðmagn og gott betur (8-15 lítrum meira) innan tveggja mánaðar tímabils! Hvenær var því breytt að auka magn blóðs? Þetta er veruleg aukning og hefur mér ekki tekist að afla gagna um hvenær og hvar sú ákvörðun var tekin. Í dag eru blóðbændur að fá nánast sama verð nú og fyrir um 40 árum síðan og hefur Samkeppniseftirlitið fengið formlega kvörtun vegna samninga við vinnsluaðila blóðsins. Í ár fengu bændur 9.329 kr. fyrir einingu í flokki F5, 11.196 kr. fyrir flokk H og 12.311 kr. fyrir flokk H2.* Verðlag reiknað miðað við reiknivél Hagstofunnar frá 1997 til 2022 Vert er að hafa í huga að það er ekki uppgefið hvort þessar tölur séu með eða án virðisaukaskatts. Ef hver bóndi er að fá sama verð í 40 ár fyrir þessa afurð hlítur maður að spyrja sig að því hvort og hversu arðbær þessi grein sé fyrir bændur. Hvað kostar að framleiða blóðið og koma því í verð? Hvað kostar að halda einni meri á lífi á ári? Samkvæmt RML þá voru forsendur þær að markaðsverð á hestaheyi haustið 2007 hafi verið 3.500 kr. fyrir eina rúllu og einn hestur borðar 2/3 sem gera þá 2.500 kr. Sé bætt við kostnaði við vélavinnu og eftirliti með einum hesti er það á þessum tíma áætlað 3.500 kr. einnig á mánuði. Þessir útreikningar sýna fram á að það kosti 7.000 kr. að fóðra einn hest á mánuði yfir vetrartíma. Áætlaður kostnaður við sumarbeit var 1.000 kr. per. hest. Árlegur kostnaður við fóðrun og hagagöngu samkvæmt Ráðgjafamiðstöð landbúnaðarins er á bilinu 40-60 þúsund krónur samkvæmt útreikningum sem gerðir voru árið 2008. Þá á eftir að gera ráð fyrir kostnaði við sjálfa blóðtökuna, laun þeirra sem vinna við smölun, rekstur ökutækja og vinnu við framkvæmd blóðtökunnar sem og dýralæknakostnað. Gera má ráð fyrir því að framleiðslukostnaður hafi hækkað töluvert frá árinu 2008. Í dag mætti áætla að ein rúlla kosti á bilinu frá 6-8 þúsund kr. og líklegt má telja að kostnaður muni aukast verulega komandi ár vegna hækkunar aðfanga eins og áburðar og olíu. Sé reiknað með 30% verðhækkun rekstrarkostnaðar sem RML gerði ráð fyrir árið 2008 að yrði hækkun næsta árs. s.s. 2009, mætti áætla að árlegur kostnaður fyrir einn hest væri um 80.000 og er frekar líklegt að þessi kostnaður sé meiri nú en 2009. *Allar þessar tölur hér að ofan eru án virðisaukaskatts. Hver er þá raunveruleg framlegð við þessa iðju? Ef reiknað er meðalverð sem fæst fyrir blóð úr einni hryssu 87.500 kr. og það kostar um 80.000 kr. að halda henni á lífi þá er framlegð fyrir eina meri einungis 7.500 kr. Í þessum útreikningum er ekki er gert ráð fyrir kostnaði og vinnu við ormalyfsgjöf, hófhirðu dýralæknakostað eða kostnað vegna vinnu og aðbúnað vegna blóðtöku. Þá er ótalinn kostnaður eins og að viðhalda stofni blóðmera, því kaupa þarf hryssur eða nota þær sem fæðast en ekki má byrja að fylja þær fyrr en á fjórða vetri o.m.fl. Þessar tölur miða ekki við núverandi verðlag eða verðlagshækkanir frá 2009 til dagsins í dag eða komandi ára og má telja að þessi kostnaður sé töluvert meiri og því má ætla að framlegð sé í mínus. Niðurstaðan mín er miðað við þessar forsendur sú að ég get ekki með nokkru móti séð að þessi blóðmerabúskapur standi undir sér og sorglegt að verða vitni af því að þetta sé yfir höfuð stundað hér á landi. Höfundur er hestamaður og starfar sem ráðgjafi í áhættustjórnun og upplýsingaöryggi.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun