Á gæðaeftirlitið ekki við um fólk? Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar 14. febrúar 2022 19:00 Ég naut þeirra forréttinda að fá að alast upp á heimili þar sem afi minn og amma bjuggu einnig. Ég man eftir því að hafa læðst upp í rúm til þeirra og hjúfrað mig að ömmu, stungið tánum á milli fótanna á henni en þá sagði hún ,, Ó þetta eru eins og frostkúlur.” Þegar ég kom heim úr skólanum var ætíð tekið á móti mér, þegar lengja átti helgarnar með vetrarfrís dögum fór ég í sveitina með þeim og var almennt mikið með þeim á uppvaxtarárum mínum. Ég ólst upp við að borða ekta íslenskan mat og þroskuðust bragðlaukarnir mínir langt á undan jafnöldrum mínum. Fyrir u.þ.b. 9 árum síðan þurfti amma mín að flytja á heimili sem bauð upp á frekari aðstoð. Hún er með heilabilun en hún hafði glímt við hana í nokkur ár áður en hún fluttist á hjúkrunarheimili. Biðlistinn var langur og ég man að við höfðum öll áhyggjur af því að hún færi sér að voða sökum sjúkdómsins áður en hún kæmist að. Loksins var röðin komin að henni, og fyrir mikla mildi fékk hún búsetu úrræði í nálægð við gamla heimilið hennar. Afi var ennþá heima hjá okkur en þessar breytingar voru erfiðar fyrir okkur öll en ekki síst hann. Konan hans hafði flutt í burtu og bjó á öðru heimili með öðru veikburða fólki sem þarfnaðist aðstoðar líka. Afi fór í heimsókn til ömmu á hverjum degi, hann skipulagði daginn sinn þannig að hann kæmi aldrei seinna en kl. 3 til ömmu og áttu þau alltaf notalega stund saman. Foreldrar mínir og við systurnar lögðum einnig í vana okkar að heimsækja hana eins oft og völ var á hverju sinni. Amma versnaði umtalsvert eftir komuna á nýja heimilið, en hún fór fljótlega í hjólastól og gat illa borðað án aðstoðar. Allar athafnir daglegs lífs þurfti hún aðstoð við og þetta ristir dýpra en nokkurn grunar að horfa upp á manneskju sem maður elskar svo heitt verða jafn veikburða og raun ber vitni. Nú 9 árum seinna, hefur afa hrakað líka og eru þau hjónakornin loks sameinuð á umræddu hjúkrunarheimili, það er frekar ný tilkomið þar sem afi fékk pláss einungis fyrir nokkrum mánuðum. Heimilislífið er töluvert breytt og við fjölskyldan erum í sífellu að læra að lifa upp á nýtt. Við söknum öll afa, en skiljum að hans þarfir eru ofar öllu. Ég hins vegar verð að játa að ég er býsna reið út í það samfélag sem við búum í, nú þekki ég ekki hvernig þetta er í öðrum löndum og varðar í raun ekkert um það. Mér finnst okkur skorta eftirlit með þessum stofnunum. Það er ekkert gæðaeftirlit, vinnueftirlit eða heilbrigðiseftirlit með þessu fólki okkar. Þarna er verið að vinna með fólk, og oft fólk sem getur hvorki tjáð sig né hreyft sig. Vinnuvélar og alls kyns önnur tæki eru undir eftirliti Vinnueftirlits? Allar lyftur landsins fá á ári hverju heimsókn frá Vinnueftirlitinu til viðbótar því eftirliti sem framleiðandi veitir? Samkeppniseftirlitið hefur í nógu að snúast og ekki má gleyma eftirliti með póst-og fjarskiptaþjónustu? Ég geri mér fulla grein fyrir því að inni á umræddum heimilum starfar fjöldinn allur af dásamlegu fólki sem vinnur einstaklega óeigingjarnt starf, það leggur allt sitt í að veita öllu heimilisfólki bestu aðstoð sem völ er á.Það er þó afar erfitt að horfa upp á slys sem geta gerst inn á umræddum heimilum og bölva þeim þegjandi og hljóðalaust. Oft á tíðum þegar við fjölskyldan heimsækjum okkar fólk eru þau þyrst og þurfa á klósett. Þau drekka jafnvel hjá okkur fleiri glösin af vatni og það er ekki laust við að maður verði fremur vonsvikin. Ég geri mér fulla grein (enda sjálf unnið á slíkum heimilum) að gamalt fólk biður ekki um að drekka. En það þýðir samt sem áður ekki að þau séu ekki þyrst, þeim skortir hæfnina í að tjá sig og láta vita ef eitthvað er að valda þeim óþægindum. Slys eins og byltur eru því miður allt of tíðar og tel ég að með ákveðnu eftirliti væri hægt að sporna við því, ekki alfarið en að einhverju leyti. Auðvitað gera slysin ekki boð á undan sér en við eigum að geta sagt okkur að manneskja sem hefur verið í hjólastól í tæp 8 ár þurfi að vera bundin við stólinn. Við eigum líka að geta treyst því að ef við sem ættingjar látum vita að eitthvað eitt sé farsælt fyrir viðkomandi að farið sé eftir því. Við eigum að geta trúað því og treyst að gamla fólkið okkar fái þá bestu aðhlynningu sem völ er á. Við eigum ekki að sætta okkur við að koma að þeim uppi í rúmi, heyrnartækin enn í boxinu, fölsku tennurnar í vatninu og stírurnar í augunum og klukkan að ganga 3 að degi til. Iðulega er þeim plantað fyrir framan barnaefni tímunum saman vegna þess að starfsfólkið þarf að sinna öðrum á deildinni. Ég hef alltof oft komið að ömmu minni einni að horfa út í tómið, þar sem hún hvorki veit hvar hún er eða í hvaða tilgangi. Það hefur ekkert upp á sig að spyrja heilabilaðan einstakling ,,Viltu nokkuð vera að fara fram í messu?“. Það þarf að drífa þau áfram með vingjarnlegum aðferðum þar sem samskipti og samskonar tómstundir spila gríðarlega stóran sess í lífi heilabilaðra. Ég vil árétta, enn og aftur, ég er með engu móti að gagnrýna starfsfólkið heldur hefur fjármagn til þessara málaflokka verið á skornum skammti undanfarin ár. Það minnsta sem ég get gert er að vekja athygli á þessum málstað og opna þannig umræðuna sem vonandi breytist til batnaðar. Það geri ég fyrir ömmu sem gerði allt fyrir mig, það geri ég líka fyrir afa sem hefði vaðið eld og brennistein fyrir mig, en ekki síst fyrir okkur hin sem horfum upp á aldraða fjölskyldumeðlimi verða útundan á Jafnréttisparadísinni Íslandi. Höfundur er lokaársnemi í grunnnámi á háskólastigi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Eldri borgarar Mest lesið Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson Skoðun Skoðun Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Sjá meira
Ég naut þeirra forréttinda að fá að alast upp á heimili þar sem afi minn og amma bjuggu einnig. Ég man eftir því að hafa læðst upp í rúm til þeirra og hjúfrað mig að ömmu, stungið tánum á milli fótanna á henni en þá sagði hún ,, Ó þetta eru eins og frostkúlur.” Þegar ég kom heim úr skólanum var ætíð tekið á móti mér, þegar lengja átti helgarnar með vetrarfrís dögum fór ég í sveitina með þeim og var almennt mikið með þeim á uppvaxtarárum mínum. Ég ólst upp við að borða ekta íslenskan mat og þroskuðust bragðlaukarnir mínir langt á undan jafnöldrum mínum. Fyrir u.þ.b. 9 árum síðan þurfti amma mín að flytja á heimili sem bauð upp á frekari aðstoð. Hún er með heilabilun en hún hafði glímt við hana í nokkur ár áður en hún fluttist á hjúkrunarheimili. Biðlistinn var langur og ég man að við höfðum öll áhyggjur af því að hún færi sér að voða sökum sjúkdómsins áður en hún kæmist að. Loksins var röðin komin að henni, og fyrir mikla mildi fékk hún búsetu úrræði í nálægð við gamla heimilið hennar. Afi var ennþá heima hjá okkur en þessar breytingar voru erfiðar fyrir okkur öll en ekki síst hann. Konan hans hafði flutt í burtu og bjó á öðru heimili með öðru veikburða fólki sem þarfnaðist aðstoðar líka. Afi fór í heimsókn til ömmu á hverjum degi, hann skipulagði daginn sinn þannig að hann kæmi aldrei seinna en kl. 3 til ömmu og áttu þau alltaf notalega stund saman. Foreldrar mínir og við systurnar lögðum einnig í vana okkar að heimsækja hana eins oft og völ var á hverju sinni. Amma versnaði umtalsvert eftir komuna á nýja heimilið, en hún fór fljótlega í hjólastól og gat illa borðað án aðstoðar. Allar athafnir daglegs lífs þurfti hún aðstoð við og þetta ristir dýpra en nokkurn grunar að horfa upp á manneskju sem maður elskar svo heitt verða jafn veikburða og raun ber vitni. Nú 9 árum seinna, hefur afa hrakað líka og eru þau hjónakornin loks sameinuð á umræddu hjúkrunarheimili, það er frekar ný tilkomið þar sem afi fékk pláss einungis fyrir nokkrum mánuðum. Heimilislífið er töluvert breytt og við fjölskyldan erum í sífellu að læra að lifa upp á nýtt. Við söknum öll afa, en skiljum að hans þarfir eru ofar öllu. Ég hins vegar verð að játa að ég er býsna reið út í það samfélag sem við búum í, nú þekki ég ekki hvernig þetta er í öðrum löndum og varðar í raun ekkert um það. Mér finnst okkur skorta eftirlit með þessum stofnunum. Það er ekkert gæðaeftirlit, vinnueftirlit eða heilbrigðiseftirlit með þessu fólki okkar. Þarna er verið að vinna með fólk, og oft fólk sem getur hvorki tjáð sig né hreyft sig. Vinnuvélar og alls kyns önnur tæki eru undir eftirliti Vinnueftirlits? Allar lyftur landsins fá á ári hverju heimsókn frá Vinnueftirlitinu til viðbótar því eftirliti sem framleiðandi veitir? Samkeppniseftirlitið hefur í nógu að snúast og ekki má gleyma eftirliti með póst-og fjarskiptaþjónustu? Ég geri mér fulla grein fyrir því að inni á umræddum heimilum starfar fjöldinn allur af dásamlegu fólki sem vinnur einstaklega óeigingjarnt starf, það leggur allt sitt í að veita öllu heimilisfólki bestu aðstoð sem völ er á.Það er þó afar erfitt að horfa upp á slys sem geta gerst inn á umræddum heimilum og bölva þeim þegjandi og hljóðalaust. Oft á tíðum þegar við fjölskyldan heimsækjum okkar fólk eru þau þyrst og þurfa á klósett. Þau drekka jafnvel hjá okkur fleiri glösin af vatni og það er ekki laust við að maður verði fremur vonsvikin. Ég geri mér fulla grein (enda sjálf unnið á slíkum heimilum) að gamalt fólk biður ekki um að drekka. En það þýðir samt sem áður ekki að þau séu ekki þyrst, þeim skortir hæfnina í að tjá sig og láta vita ef eitthvað er að valda þeim óþægindum. Slys eins og byltur eru því miður allt of tíðar og tel ég að með ákveðnu eftirliti væri hægt að sporna við því, ekki alfarið en að einhverju leyti. Auðvitað gera slysin ekki boð á undan sér en við eigum að geta sagt okkur að manneskja sem hefur verið í hjólastól í tæp 8 ár þurfi að vera bundin við stólinn. Við eigum líka að geta treyst því að ef við sem ættingjar látum vita að eitthvað eitt sé farsælt fyrir viðkomandi að farið sé eftir því. Við eigum að geta trúað því og treyst að gamla fólkið okkar fái þá bestu aðhlynningu sem völ er á. Við eigum ekki að sætta okkur við að koma að þeim uppi í rúmi, heyrnartækin enn í boxinu, fölsku tennurnar í vatninu og stírurnar í augunum og klukkan að ganga 3 að degi til. Iðulega er þeim plantað fyrir framan barnaefni tímunum saman vegna þess að starfsfólkið þarf að sinna öðrum á deildinni. Ég hef alltof oft komið að ömmu minni einni að horfa út í tómið, þar sem hún hvorki veit hvar hún er eða í hvaða tilgangi. Það hefur ekkert upp á sig að spyrja heilabilaðan einstakling ,,Viltu nokkuð vera að fara fram í messu?“. Það þarf að drífa þau áfram með vingjarnlegum aðferðum þar sem samskipti og samskonar tómstundir spila gríðarlega stóran sess í lífi heilabilaðra. Ég vil árétta, enn og aftur, ég er með engu móti að gagnrýna starfsfólkið heldur hefur fjármagn til þessara málaflokka verið á skornum skammti undanfarin ár. Það minnsta sem ég get gert er að vekja athygli á þessum málstað og opna þannig umræðuna sem vonandi breytist til batnaðar. Það geri ég fyrir ömmu sem gerði allt fyrir mig, það geri ég líka fyrir afa sem hefði vaðið eld og brennistein fyrir mig, en ekki síst fyrir okkur hin sem horfum upp á aldraða fjölskyldumeðlimi verða útundan á Jafnréttisparadísinni Íslandi. Höfundur er lokaársnemi í grunnnámi á háskólastigi.
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun