Lyfjaefni Ísteka gagnast m.a. við vernd villtra dýra Arnþór Guðlaugsson skrifar 29. desember 2021 11:30 Í grein minni sem birtist hér á Vísi 19. desember sl. skrifaði ég m.a. um tiltekin frávik á dýravelferð sem uppgötvuðust nýlega á tveimur bæjum við blóðtöku úr hryssum. Ísteka brást þegar í stað við, m.a. með uppsögn samninga og innleiðingu umbótaáætlunar Ísteka. Hér verður fjallað um tilgang þess að lyfjaefni eru búin til úr blóðvökva fylfullra hryssa, jákvæð áhrif þess á kolefnisspor landbúnaðar, aukna dýravelferð og dýravernd sem rétt notkun lyfjaefnisins hefur í för með sér. Vernd villtra dýra Ýmiskonar lyfjaefni eru framleidd úr blóðvökva hrossa. Þeirra á meðal eru mikilvæg efni til meðhöndlunar á stífkrampa og eitrunum af völdum dýrabits, s.s. snáka og kóngulóa. Lyfjaefnið sem Ísteka býr til úr blóðvökva fylfullra hryssa kallast eCG og er notað til að stilla gangmál og auka frjósemi spendýra; ekki aðeins svína eins og sumir halda, heldur einnig í sauðfjár- og nautgriparækt. Auk notkunar í landbúnaði reynist lyfið einnig vel í ræktunar- og verndarstarfi vegna annarra dýrategunda, svo sem dýra á válista eða í útrýmingarhættu. Þannig hefur eCG t.d. verið gefið nashyrningum, tígrisdýrum, blettatígrum, pardusköttum, steingeitum, villisvínum, apaköttum og ýmsum tegundum antilópa og dádýra. Ekkert annað lyf sem til er á markaði hefur sömu breiðu og langverkandi virkni og eCG. Jákvæð áhrif á kolefnisspor, minnkun sýklalyfjanotkunar og aukið samkeppnisvægi minni búa Notkun lyfjaefnisins eCG hefur jákvæð áhrif á kolefnisspor í landbúnaði vegna aukinnar frjósemi og fækkunar gelddýra á sama afurðamagn. Ef eCG væri ekki notað þyrfti fleiri dýr, meira fóður og fleiri aðföng, stærri hús og meiri innviði. Notkun lyfsins skilar sér því í minna kolefnisspori en ef það væri ekki notað. Í svínaeldi hjálpar eCG bændum að viðhalda uppeldishópum í réttri stærð og með ákjósanlegri aldursdreifingu. Það gefur kost á meira hreinlæti og þar með betri heilsu grísa á búinu sem aftur dregur úr þörf fyrir sýklalyf og hættu á að sjúkdómar komi upp sem dreifst geta frá búunum. Þeirra á meðal eru salmonella og svínaflensa. Nákvæmt utanumhald uppeldishópa skilar sér í aukinni dýravelferð s.s. vegna betri yfirsýnar starfsmanna og lengra mjólkurtímabils. Hið síðarnefnda leiðir til heilbrigðari grísa sem vegnar betur í áframeldi. eCG er sérstaklega mikilvægt litlum og meðalstórum svínabúum sem eru í harðri samkeppni við hin stærri án þess að búa við sömu stærðarhagkvæmni. Svipaða sögu um ávinning af notkun eCG má segja um sauðamjólkurframleiðslu sem stunduð er víða í Evrópu. Sá búskapur er að miklu leyti háður notkun eCG því skortur á því myndi leiða til óhagkvæmni, minni framleiðslu og skorti á ýmsum vinsælum ostum. Vel haldnar hryssur á Íslandi stuðla þannig að betri heilsu og líðan margfalt fleiri húsdýra víða um heim. Stór og heilbrigður hrossastofn Í öðrum vestrænum löndum þekkist ekki sú hefð sem ríkir hjá íslenskum hrossabændum að halda stórt stóð á víðáttumiklum landsvæðum. Hrossin eru notuð til að halda landinu í rækt og framleiða kjöt. Heilbrigði íslensku hrossanna er líka með eindæmum gott og margir skæðir hrossasjúkdómar sem herja á meginlandi Evrópu og víðar þekkjast ekki á Íslandi. Lög og reglugerðir um dýravelferð eru einnig á háu stigi hér og langt umfram það sem tíðkast á svæðum með sambærilega hefð í hrossahaldi, s.s. í S-Ameríku, Kína, Kasakstan og víðar. Öll þessi atriði eru lykilástæða þess að blóðsöfnun úr hryssum og framleiðsla lyfjaefnisins eCG er framkvæmd á Íslandi. Velferð íslensku hryssanna Heilbrigði, aðbúnaður og atlæti íslenskra blóðgjafarhryssa er gott, jafnvel betra en annarra hryssa, sem ekki eru nýttar til blóðgjafar. Það stafar m.a. af því ríka eftirliti sem haft er með þeim árið um kring. Raunar má fullyrða að velferð hryssanna sem búa við frelsi í haga árið um kring sé meiri en margra annarra húsdýra sem sjá okkur fyrir ýmsum daglegum nauðþurftum. Hraustar og vel haldnar hryssur Blóðgjöf hryssu tekur um 10 mínútur í hvert sinn og er heildartími blóðgjafanna að meðaltali um ein klukkustund á ári. Hryssurnar hafast við á rúmgóðu og grösugu landi í samfélagi við önnur hross og í samræmi við náttúrulegt atferli sitt. Þær búa við frelsi allan ársins hring og fá ávallt nægt og gott hey og vatn á vetrum til að tryggja velferð dýranna. Hrossabúskapur hentar vel með öðrum landbúnaði. Þau nýta haga sem henta öðrum húsdýrum verr því æskilegt fóður fyrir hross er grófara og kraftminna en þarf fyrir sauðfé og kýr. Styrkir afkomu bænda Bændur hafa töluverðar tekjur af því að halda hryssur til blóðgjafar og kjötframleiðslu og geta tekjurnar verið nokkuð stór hluti í heild af rekstri búsins. Missir þeirra getur skipt sköpum um hvort bregða þurfi búi með tilheyrandi fólksfækkun og fjölgun eyðibýla í brothættum byggðum landsins. Framleiðsla Ísteka er mikilvæg fyrir fjölbreyttan landbúnað víða um lönd, hún veitir bændum viðbótartekjur sem geta gert gæfumuninn í starfsemi þeirra og þegar rétt er að staðið, eins og ber að gera, lifa hryssurnar betra lífi en flest þau dýr sem við mennirnir nýtum afurðirnar af. Höfundur er framkvæmdastjóri Ísteka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Blóðmerahald Arnþór Guðlaugsson Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í grein minni sem birtist hér á Vísi 19. desember sl. skrifaði ég m.a. um tiltekin frávik á dýravelferð sem uppgötvuðust nýlega á tveimur bæjum við blóðtöku úr hryssum. Ísteka brást þegar í stað við, m.a. með uppsögn samninga og innleiðingu umbótaáætlunar Ísteka. Hér verður fjallað um tilgang þess að lyfjaefni eru búin til úr blóðvökva fylfullra hryssa, jákvæð áhrif þess á kolefnisspor landbúnaðar, aukna dýravelferð og dýravernd sem rétt notkun lyfjaefnisins hefur í för með sér. Vernd villtra dýra Ýmiskonar lyfjaefni eru framleidd úr blóðvökva hrossa. Þeirra á meðal eru mikilvæg efni til meðhöndlunar á stífkrampa og eitrunum af völdum dýrabits, s.s. snáka og kóngulóa. Lyfjaefnið sem Ísteka býr til úr blóðvökva fylfullra hryssa kallast eCG og er notað til að stilla gangmál og auka frjósemi spendýra; ekki aðeins svína eins og sumir halda, heldur einnig í sauðfjár- og nautgriparækt. Auk notkunar í landbúnaði reynist lyfið einnig vel í ræktunar- og verndarstarfi vegna annarra dýrategunda, svo sem dýra á válista eða í útrýmingarhættu. Þannig hefur eCG t.d. verið gefið nashyrningum, tígrisdýrum, blettatígrum, pardusköttum, steingeitum, villisvínum, apaköttum og ýmsum tegundum antilópa og dádýra. Ekkert annað lyf sem til er á markaði hefur sömu breiðu og langverkandi virkni og eCG. Jákvæð áhrif á kolefnisspor, minnkun sýklalyfjanotkunar og aukið samkeppnisvægi minni búa Notkun lyfjaefnisins eCG hefur jákvæð áhrif á kolefnisspor í landbúnaði vegna aukinnar frjósemi og fækkunar gelddýra á sama afurðamagn. Ef eCG væri ekki notað þyrfti fleiri dýr, meira fóður og fleiri aðföng, stærri hús og meiri innviði. Notkun lyfsins skilar sér því í minna kolefnisspori en ef það væri ekki notað. Í svínaeldi hjálpar eCG bændum að viðhalda uppeldishópum í réttri stærð og með ákjósanlegri aldursdreifingu. Það gefur kost á meira hreinlæti og þar með betri heilsu grísa á búinu sem aftur dregur úr þörf fyrir sýklalyf og hættu á að sjúkdómar komi upp sem dreifst geta frá búunum. Þeirra á meðal eru salmonella og svínaflensa. Nákvæmt utanumhald uppeldishópa skilar sér í aukinni dýravelferð s.s. vegna betri yfirsýnar starfsmanna og lengra mjólkurtímabils. Hið síðarnefnda leiðir til heilbrigðari grísa sem vegnar betur í áframeldi. eCG er sérstaklega mikilvægt litlum og meðalstórum svínabúum sem eru í harðri samkeppni við hin stærri án þess að búa við sömu stærðarhagkvæmni. Svipaða sögu um ávinning af notkun eCG má segja um sauðamjólkurframleiðslu sem stunduð er víða í Evrópu. Sá búskapur er að miklu leyti háður notkun eCG því skortur á því myndi leiða til óhagkvæmni, minni framleiðslu og skorti á ýmsum vinsælum ostum. Vel haldnar hryssur á Íslandi stuðla þannig að betri heilsu og líðan margfalt fleiri húsdýra víða um heim. Stór og heilbrigður hrossastofn Í öðrum vestrænum löndum þekkist ekki sú hefð sem ríkir hjá íslenskum hrossabændum að halda stórt stóð á víðáttumiklum landsvæðum. Hrossin eru notuð til að halda landinu í rækt og framleiða kjöt. Heilbrigði íslensku hrossanna er líka með eindæmum gott og margir skæðir hrossasjúkdómar sem herja á meginlandi Evrópu og víðar þekkjast ekki á Íslandi. Lög og reglugerðir um dýravelferð eru einnig á háu stigi hér og langt umfram það sem tíðkast á svæðum með sambærilega hefð í hrossahaldi, s.s. í S-Ameríku, Kína, Kasakstan og víðar. Öll þessi atriði eru lykilástæða þess að blóðsöfnun úr hryssum og framleiðsla lyfjaefnisins eCG er framkvæmd á Íslandi. Velferð íslensku hryssanna Heilbrigði, aðbúnaður og atlæti íslenskra blóðgjafarhryssa er gott, jafnvel betra en annarra hryssa, sem ekki eru nýttar til blóðgjafar. Það stafar m.a. af því ríka eftirliti sem haft er með þeim árið um kring. Raunar má fullyrða að velferð hryssanna sem búa við frelsi í haga árið um kring sé meiri en margra annarra húsdýra sem sjá okkur fyrir ýmsum daglegum nauðþurftum. Hraustar og vel haldnar hryssur Blóðgjöf hryssu tekur um 10 mínútur í hvert sinn og er heildartími blóðgjafanna að meðaltali um ein klukkustund á ári. Hryssurnar hafast við á rúmgóðu og grösugu landi í samfélagi við önnur hross og í samræmi við náttúrulegt atferli sitt. Þær búa við frelsi allan ársins hring og fá ávallt nægt og gott hey og vatn á vetrum til að tryggja velferð dýranna. Hrossabúskapur hentar vel með öðrum landbúnaði. Þau nýta haga sem henta öðrum húsdýrum verr því æskilegt fóður fyrir hross er grófara og kraftminna en þarf fyrir sauðfé og kýr. Styrkir afkomu bænda Bændur hafa töluverðar tekjur af því að halda hryssur til blóðgjafar og kjötframleiðslu og geta tekjurnar verið nokkuð stór hluti í heild af rekstri búsins. Missir þeirra getur skipt sköpum um hvort bregða þurfi búi með tilheyrandi fólksfækkun og fjölgun eyðibýla í brothættum byggðum landsins. Framleiðsla Ísteka er mikilvæg fyrir fjölbreyttan landbúnað víða um lönd, hún veitir bændum viðbótartekjur sem geta gert gæfumuninn í starfsemi þeirra og þegar rétt er að staðið, eins og ber að gera, lifa hryssurnar betra lífi en flest þau dýr sem við mennirnir nýtum afurðirnar af. Höfundur er framkvæmdastjóri Ísteka.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun