Dagur sólar, sómi lands. Þröstur Friðfinnsson skrifar 18. nóvember 2021 07:31 Í frétt á visir.is gengur borgarstjóri fram með þeim hætti að ekki verður undir setið þegjandi. Þar rekur hver rangfærslan aðra, raunar ekki síður hjá fulltrúa SA. Má kalla þessa frétt árás á byggð út um landið, svo stórar yfirlýsingar sem þar koma fram. Því er haldið fram að smæð og fjöldi sveitarfélaga hafi veikt þjónustu og stjórnsýslu gagnvart íbúum í dreifðum byggðum landsins, það sé síðan ástæða fyrir flutningi fólks til höfuðborgarsvæðisins. Einnig að færri og sterkari sveitarfélög séu forsenda öflugrar þjónustu fyrir heimafólk og forsenda stefnu um sterkari byggðir. Í hinu orðinu er sagt að rekstur minni sveitarfélaga byggist á niðurgreiðslu skattgreiðenda, framlögum jöfnunarsjóðs sem séu að verða þjóðfélaginu of kostnaðaðarsöm, því þurfi að hagræða mikið í rekstri sveitarfélaga. Rekstur minni sveitarfélaga snýst, eins og hinna stærri, um þjónustu við íbúana. Framlög jöfnunarsjóðs eru ætluð til að tryggja sem jafnast aðgengi íbúa að þjónustu um land allt. Mikil stækkun sveitarfélaga í hagræðingarskyni myndi leiða beint til mikillar skerðingar þjónustu við íbúa hinna dreifðari byggða, öfugt við það sem borgarstjóri heldur fram. Þær sameiningar sem borgarstjóri kallar eftir, myndu leiða af sér lokanir skóla, leikskóla og almennt lakari þjónustu. Skerðing þjónustu í hinum dreifðu byggðum er í raun grunnforsenda þess að ná megi einhverri umtalsverðri hagræðingu við sameiningar sveitarfélaga. Það leiðir hins vegar beint til minnkandi atvinnu og lakari búsetuskilyrða. Sem leiðir síðan aftur til veikingar hins sameinaða sveitarfélags þegar fram í sækir og þá enn frekari flótta á höfuðborgarsvæðið. Þetta er ástæðan fyrir því að íbúar kjósa oft gegn sameiningu við stærri nágranna, vissan um að ekki muni takast að halda viðunandi þjónustustigi eftir sameiningu. Almennt fá íbúar minni sveitarfélaga nefnilega ágæta þjónustu ekki síður en hinna stærri. Það kynni t.d. að vera ýmsum fróðlegt að bera saman leikskólaþjónustu milli minni og stærri sveitarfélaga. Að ætla að spara mikla fjármuni í rekstri með sameiningum yfir stór landsvæði og á sama tíma bæta og auka þjónustu við íbúa í hinum dreifðari byggðum er einfaldlega ekki hægt. Það sjá allir sem þekkja eitthvað til reksturs sveitarfélaga. Meðfram er því lætt inn að stjórnsýsla minni sveitarfélaga sé veik og þurfi að styrkjast. Auðvitað er hún minni og einfaldari í sniðum en hinna stærri. Á móti kemur að hún er ódýr og yfirsýn yfir rekstur er öll önnur og betri. Enda rekstur minni sveitarfélaga almennt ráðdeildarsamari og fjárhagsstaða raunar hlutfallslega betri en hinna stærri, öfugt við það sem haldið er fram í fréttinni. Ef íbúar myndu telja þjónustu og stjórnsýslu óviðunandi og að hún myndi aukast og batna við sameiningu, þá myndu þeir örugglega krefjast sameiningar. Í fréttinni er því einnig haldið fram að Samband íslenskra sveitarfélaga viðhaldi kerfi smárra sveitarfélaga með gjaldfrjálsri sérfræðiþjónustu. Sú skoðun að sambandið hverfist um þjónustu og þjónkun við minni sveitarfélög trúi ég nú að komi ýmsum þar á bæ nokkuð spánskt fyrir sjónir. Sambandið er fjármagnað að stærstum hluta af skattekjum í gegnum Jöfnunarsjóð og sveitarfélög njóta þjónustu þess óháð stærð. Í sveitarstjórnarlögum er ákvæði um t.d. byggðasamlög sem kveður á um að sveitarfélög beri ábyrgð í hlutfalli við fjölda íbúa. Það er þannig nokkuð almenn grunnregla að deila kostnaði í takt við íbúafjölda og íbúar smærri sveitarfélaga greiða sannarlega til sambandsins ekki síður en aðrir, bæði beint og óbeint. Þrátt fyrir þessa grunnreglu um kostnað í hlutfalli við íbúa, er það svo að í sumum tilvikum er kostnaðarskipting að hluta eftir öðrum leiðum. Jafnvel jafnt skipt, óháð stærð. Nefna má verkefni sem sambandið vinnur nú að um stafræna þróun sveitarfélaga. Þar leggja sveitarfélög bein framlög til verkefnisins, en raunar ærðið misjöfn ef miðað er við íbúafjölda. Skv. áætlun næsta árs mun hver íbúi í Kópavogi leggja kr. 606 til þessa verkefnis en hver íbúi Grýtubakkahrepps kr. 1.139, eða nánast tvöfalt. Raunar greiða íbúar enn smærri sveitarfélaga mikið meira en það. Er heiðarlegt að kalla þetta gjaldfrjálsa sérfræðiþjónustu við minni sveitarfélög? Ísland er stórt og strjálbýlt land sem aldrei verður sérlega hagkvæmt í rekstri í samhengi við umheiminn. Það býður hins vegar upp á marga góða kosti til búsetu og lífsgæði sem eftirsóknarverð teljast. Fjölbreytni er verðmæt, fjölbreytni í búsetukostum, atvinnu og menntun. En allt kostar þetta nokkuð og auðveldlega má reikna út að hagkvæmt væri að flytja þessar fáu hræður sem landið byggja til einnar borgar erlendis. Raunar mætti koma okkur fyrir í einu minniháttar úthverfi. Hér mætti þá nýta auðlindir til lands og sjávar með jafnvel enn arðsamari hætti en við gerum í dag og selja rafmagn um sæstreng í stað þess að nota til innlendrar framleiðslu. Mér hugnast ekki sérlega vel slík framtíðarsýn. Stærðarhroki fer íslendingum því ekki vel, Reykjavík er engin stórborg en hún er borgin okkar. Okkur sem byggjum þetta fallega land er mikil nauðsyn á samstöðu og skilningi okkar í milli, þannig farnast okkur best sem þjóð. Ríkið hefur síðustu öldina eða svo, byggt upp sínar stofnanir og þjónustu með grunnaðsetur í Reykjavík. Meira að segja Rarik sem hefur engan rekstur á höfuðborgarsvæðinu, er með stórar höfuðstöðvar þar. Seinni árin hefur heilbrigðisþjonusta einnig færst meira og meira til Reykjavíkur, um skynsemi þess og árangur má þó deila. Öll þessi uppbygging sogar til sín fólk og skapar tækifæri fyrir allra handa þjónustu og rekstur í borginni. Íbúaþróun hefur þannig verið stýrt af stjórnvöldum í verki, þrátt fyrir byggðastefnu í orði. Þessa sérstöðu ætti borgin að þakka fyrir og kunna að meta og virða. Það er svo efni í aðra umræðu að tala um auðlindir, verðmætasköpun og hvar raunveruleg uppspretta velmegunar þjóðarinnar er. Reykjavík er höfuðborg landsins og hefur hlutverk og skyldur sem slík. Íbúar út um landið eru stoltir af sinni höfuðborg og vilja að henni vegni vel. Að hún sé kraftmikil og glæsileg borg sem sé landinu til sóma. Einnig vilja þeir geta verið stoltir af öflugum og víðsýnum borgarstjóra sem ber sinn borgarstjóratitil með sóma. Höfundur er sveitarstjóri Grýtubakkahrepps. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Friðfinnsson Sveitarstjórnarmál Grýtubakkahreppur Skoðun: Kosningar 2022 Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Í frétt á visir.is gengur borgarstjóri fram með þeim hætti að ekki verður undir setið þegjandi. Þar rekur hver rangfærslan aðra, raunar ekki síður hjá fulltrúa SA. Má kalla þessa frétt árás á byggð út um landið, svo stórar yfirlýsingar sem þar koma fram. Því er haldið fram að smæð og fjöldi sveitarfélaga hafi veikt þjónustu og stjórnsýslu gagnvart íbúum í dreifðum byggðum landsins, það sé síðan ástæða fyrir flutningi fólks til höfuðborgarsvæðisins. Einnig að færri og sterkari sveitarfélög séu forsenda öflugrar þjónustu fyrir heimafólk og forsenda stefnu um sterkari byggðir. Í hinu orðinu er sagt að rekstur minni sveitarfélaga byggist á niðurgreiðslu skattgreiðenda, framlögum jöfnunarsjóðs sem séu að verða þjóðfélaginu of kostnaðaðarsöm, því þurfi að hagræða mikið í rekstri sveitarfélaga. Rekstur minni sveitarfélaga snýst, eins og hinna stærri, um þjónustu við íbúana. Framlög jöfnunarsjóðs eru ætluð til að tryggja sem jafnast aðgengi íbúa að þjónustu um land allt. Mikil stækkun sveitarfélaga í hagræðingarskyni myndi leiða beint til mikillar skerðingar þjónustu við íbúa hinna dreifðari byggða, öfugt við það sem borgarstjóri heldur fram. Þær sameiningar sem borgarstjóri kallar eftir, myndu leiða af sér lokanir skóla, leikskóla og almennt lakari þjónustu. Skerðing þjónustu í hinum dreifðu byggðum er í raun grunnforsenda þess að ná megi einhverri umtalsverðri hagræðingu við sameiningar sveitarfélaga. Það leiðir hins vegar beint til minnkandi atvinnu og lakari búsetuskilyrða. Sem leiðir síðan aftur til veikingar hins sameinaða sveitarfélags þegar fram í sækir og þá enn frekari flótta á höfuðborgarsvæðið. Þetta er ástæðan fyrir því að íbúar kjósa oft gegn sameiningu við stærri nágranna, vissan um að ekki muni takast að halda viðunandi þjónustustigi eftir sameiningu. Almennt fá íbúar minni sveitarfélaga nefnilega ágæta þjónustu ekki síður en hinna stærri. Það kynni t.d. að vera ýmsum fróðlegt að bera saman leikskólaþjónustu milli minni og stærri sveitarfélaga. Að ætla að spara mikla fjármuni í rekstri með sameiningum yfir stór landsvæði og á sama tíma bæta og auka þjónustu við íbúa í hinum dreifðari byggðum er einfaldlega ekki hægt. Það sjá allir sem þekkja eitthvað til reksturs sveitarfélaga. Meðfram er því lætt inn að stjórnsýsla minni sveitarfélaga sé veik og þurfi að styrkjast. Auðvitað er hún minni og einfaldari í sniðum en hinna stærri. Á móti kemur að hún er ódýr og yfirsýn yfir rekstur er öll önnur og betri. Enda rekstur minni sveitarfélaga almennt ráðdeildarsamari og fjárhagsstaða raunar hlutfallslega betri en hinna stærri, öfugt við það sem haldið er fram í fréttinni. Ef íbúar myndu telja þjónustu og stjórnsýslu óviðunandi og að hún myndi aukast og batna við sameiningu, þá myndu þeir örugglega krefjast sameiningar. Í fréttinni er því einnig haldið fram að Samband íslenskra sveitarfélaga viðhaldi kerfi smárra sveitarfélaga með gjaldfrjálsri sérfræðiþjónustu. Sú skoðun að sambandið hverfist um þjónustu og þjónkun við minni sveitarfélög trúi ég nú að komi ýmsum þar á bæ nokkuð spánskt fyrir sjónir. Sambandið er fjármagnað að stærstum hluta af skattekjum í gegnum Jöfnunarsjóð og sveitarfélög njóta þjónustu þess óháð stærð. Í sveitarstjórnarlögum er ákvæði um t.d. byggðasamlög sem kveður á um að sveitarfélög beri ábyrgð í hlutfalli við fjölda íbúa. Það er þannig nokkuð almenn grunnregla að deila kostnaði í takt við íbúafjölda og íbúar smærri sveitarfélaga greiða sannarlega til sambandsins ekki síður en aðrir, bæði beint og óbeint. Þrátt fyrir þessa grunnreglu um kostnað í hlutfalli við íbúa, er það svo að í sumum tilvikum er kostnaðarskipting að hluta eftir öðrum leiðum. Jafnvel jafnt skipt, óháð stærð. Nefna má verkefni sem sambandið vinnur nú að um stafræna þróun sveitarfélaga. Þar leggja sveitarfélög bein framlög til verkefnisins, en raunar ærðið misjöfn ef miðað er við íbúafjölda. Skv. áætlun næsta árs mun hver íbúi í Kópavogi leggja kr. 606 til þessa verkefnis en hver íbúi Grýtubakkahrepps kr. 1.139, eða nánast tvöfalt. Raunar greiða íbúar enn smærri sveitarfélaga mikið meira en það. Er heiðarlegt að kalla þetta gjaldfrjálsa sérfræðiþjónustu við minni sveitarfélög? Ísland er stórt og strjálbýlt land sem aldrei verður sérlega hagkvæmt í rekstri í samhengi við umheiminn. Það býður hins vegar upp á marga góða kosti til búsetu og lífsgæði sem eftirsóknarverð teljast. Fjölbreytni er verðmæt, fjölbreytni í búsetukostum, atvinnu og menntun. En allt kostar þetta nokkuð og auðveldlega má reikna út að hagkvæmt væri að flytja þessar fáu hræður sem landið byggja til einnar borgar erlendis. Raunar mætti koma okkur fyrir í einu minniháttar úthverfi. Hér mætti þá nýta auðlindir til lands og sjávar með jafnvel enn arðsamari hætti en við gerum í dag og selja rafmagn um sæstreng í stað þess að nota til innlendrar framleiðslu. Mér hugnast ekki sérlega vel slík framtíðarsýn. Stærðarhroki fer íslendingum því ekki vel, Reykjavík er engin stórborg en hún er borgin okkar. Okkur sem byggjum þetta fallega land er mikil nauðsyn á samstöðu og skilningi okkar í milli, þannig farnast okkur best sem þjóð. Ríkið hefur síðustu öldina eða svo, byggt upp sínar stofnanir og þjónustu með grunnaðsetur í Reykjavík. Meira að segja Rarik sem hefur engan rekstur á höfuðborgarsvæðinu, er með stórar höfuðstöðvar þar. Seinni árin hefur heilbrigðisþjonusta einnig færst meira og meira til Reykjavíkur, um skynsemi þess og árangur má þó deila. Öll þessi uppbygging sogar til sín fólk og skapar tækifæri fyrir allra handa þjónustu og rekstur í borginni. Íbúaþróun hefur þannig verið stýrt af stjórnvöldum í verki, þrátt fyrir byggðastefnu í orði. Þessa sérstöðu ætti borgin að þakka fyrir og kunna að meta og virða. Það er svo efni í aðra umræðu að tala um auðlindir, verðmætasköpun og hvar raunveruleg uppspretta velmegunar þjóðarinnar er. Reykjavík er höfuðborg landsins og hefur hlutverk og skyldur sem slík. Íbúar út um landið eru stoltir af sinni höfuðborg og vilja að henni vegni vel. Að hún sé kraftmikil og glæsileg borg sem sé landinu til sóma. Einnig vilja þeir geta verið stoltir af öflugum og víðsýnum borgarstjóra sem ber sinn borgarstjóratitil með sóma. Höfundur er sveitarstjóri Grýtubakkahrepps.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun