152 ástæður til bjartsýni Hrund Gunnsteinsdóttir skrifar 4. september 2021 09:01 Athygli þín er auðlind af skornum skammti. Nóbelsverðlaunahafinn Herbert A. Simon sagði athyglina vera „flöskuháls mannlegrar hugsunar“. Við tökum meðvitað eftir aðeins brotabroti af því sem gerist í kringum okkur. Þessi flöskuháls athyglinnar takmarkar ekki aðeins hvað við veitum athygli í annars örvandi upplýsingaumhverfi, heldur mótar ákvarðanirnar sem við tökum. Það er alveg á hreinu að við veitum mörgum hlutum athygli. En spurningin er: Hversu meðvituð eða meðvitaður ert þú um það sem þú veitir athygli? Athyglin mótar ákvarðanir Athygli okkar mótar hugsun, ímyndarafl, sjónarhorn, ákvarðanir og að lokum aðgerðir sem við grípum til. Enska orðið yfir fréttir, news, er samansett úr upphafsstöfum höfuðáttanna fjögurra, north, east, west og south. Hins vegar má deila um hversu fjölbreytt sjónarhorn við fáum í gegnum fréttaflutning, hvort sem hann er innlendur eða alþjóðlegur. Líka er hollt að velta fyrir sér hversu meðvituð við erum um hvort upplýsingar leiði til betra og innihaldsríkara lífs þegar við tökum ákvarðanir? Nægir ekki að vita hvað er rétt Gagnlegt er að byrja á að skoða hugann þegar kemur að stærstu vá samtímans, loftslagsvánni. Geta jarðarinnar til að endurnýja krafta sína, vegna landnýtingar og ágengni á lífríki jarðar, fer minnkandi. Enric Sala, einn helsti leiðtogi í verndun og eflingu vistkerfa hafsins, komst vel að orði í nýlegu viðtali í hljóðvarpinu Outrage and Optimism. „Ég hélt alltaf að þegar fólk vissi um vísindalegar staðreyndir myndi það taka öðruvísi ákvarðanir.“ Staðreyndin er hins vegar sú, að við erum ekki eins rökræn og við viljum halda. Í raun erum við full af hugsanaskekkjum og tilfinningum í hvert sinn sem við tökum ákvarðanir. Svo eigum við líka erfitt með að hugsa heildrænt, að sjá samhengi hlutanna og hugsa langt fram í tímann. Enric breytti nálgun sinni til að ná eyrum fólks og ráðamanna þegar hann sá hvaða sjónarhorni við lítum helst til. Við gerum lítið í málum jarðarinnar nema við skiljum hvaða áhrif umhverfisváin hefur á okkar persónulega líf. Rekjum fjóra áhugaverða punkta í bók Enrics Sala, The Nature of Nature. 600% aukning á fiski 1. Meira en þrír-fjórðu af fiskistofnum í hafinu eru ofveiddir. Fjöldi fiska eykst um 600% að meðaltali þegar við verndum afmörkuð svæði í hafinu. Fiskurinn syndir svo að sjálfsögðu til annarra svæða, þar sem hægt er að veiða hann undir sjálfbærari stjórn. Allir vinna. Staðreyndin er hins vegar sú að aðeins 3% af heimshöfunum eru vernduð. 2. Það er algeng mýta að segja að við getum ekki verndað lífið í hafinu af því að við þurfum að fæða vaxandi fólksfjölda. Staðreyndin er sú að við framleiðum nægan mat fyrir 30% fleiri en búa á jörðinni, eða 10 milljarða manna. Við hins vegar sóum þriðjungi hans eða týnum. Eyðum meira í ís og tölvuleiki, en náttúru 3. Við eyðum meiri pening í að kaupa ís, en við verjum í að vernda náttúruna á ári. Auðlindir jarðar sem við nýtum eru metnar á 125 trilljónir dollara á ári. Ofnýting á auðlindum jarðar, kostar okkur 6 trilljónir á ári. Trilljón er stjarnfræðileg upphæð, svo há að það er mjög erfitt að gera sér grein fyrir stærðinni. Ein trilljón er milljón milljónir. Eða þúsund milljarðar dollara, margfaldaðir með 127 kr. á gengi dagsins. Það eru 12 núll í trilljón. Hætt/ur að lesa? 4. Áætlað er að kostnaðurinn við að vernda að minnsta kosti 30% af náttúrunni sé um það bil 140 milljarðar dollara á ári. Það er minni upphæð en við eyðum í tölvuleiki á ári. Til samanburðar er jarðefnaeldsneytisiðnaðurinn niðurgreiddur um 3 trilljónir dollara á ári. 152. leiðandi aðilar á sviði sjálfbærni og samfélagsábyrgðar Festa – miðstöð um sjálfbærni og samfélagsábyrgð, hefur vaxið ört frá því samtökin voru stofnuð af sex fyrirtækjum árið 2011, Landsbankanum, Íslandsbanka, Össuri, Símanum, Landsvirkjun og Rio Tinto Alcan. Nýlega gekk 152. aðildafélagið í Festu, en það er Seðlabanki Íslands. Breiður hópur fyrirtækja á aðild að Festu, frá minnstu til þeirra stærstu á Íslandi, stofnanir, háskólar, sveitafélög, félagasamtök, fjámálastofnanir og hagsmunasamtök. Festa er þekkingarsamfélag og frjáls félagsamtök, sem eru ekki rekin í hagnaðarskyni. Samfélag Festu stuðlar að nýsköpun, framsýnni hugsun og brúarsmíð á milli ólíkra aðila. Við stuðlum að hringrásarhagkerfinu og sjálfbærni. Við trúum á sjálfbæra framtíð, erindi einstaklinga, hugvit og sterka innviði. Því virkari sem samfélag Festu er, því fókuseraðri verður athygli okkar að málefninu. Athyglin mótar hugsanir, hugsanir móta ákvarðanir og ákvarðanir eru grunnurinn að aðgerðum. Ástæða til bjartsýni Í raun fjallar þetta um sjónarhorn og hugrekki til að taka réttar ákvarðanir. Það vantar ekkert upp á þekkingu, rök, greiningar eða vísindi. Við þurfum að nýta auðlindina athygli betur og meðvitaðar og styðja hvert annað í átt að sjálfbærni. Þar kemur fræðsluhlutverk Festu sterkt inn. Vaxandi samfélag Festu stígur sífellt fastar til jarðar í þessum ásetningi og styður við vegferð annarra í sömu átt. Það er sannarlega ástæða til bjartsýni um sjálfbærari og frjósamari framtíð. Höfundur er framkvæmdastjóri Festu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Samfélagsleg ábyrgð Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Athygli þín er auðlind af skornum skammti. Nóbelsverðlaunahafinn Herbert A. Simon sagði athyglina vera „flöskuháls mannlegrar hugsunar“. Við tökum meðvitað eftir aðeins brotabroti af því sem gerist í kringum okkur. Þessi flöskuháls athyglinnar takmarkar ekki aðeins hvað við veitum athygli í annars örvandi upplýsingaumhverfi, heldur mótar ákvarðanirnar sem við tökum. Það er alveg á hreinu að við veitum mörgum hlutum athygli. En spurningin er: Hversu meðvituð eða meðvitaður ert þú um það sem þú veitir athygli? Athyglin mótar ákvarðanir Athygli okkar mótar hugsun, ímyndarafl, sjónarhorn, ákvarðanir og að lokum aðgerðir sem við grípum til. Enska orðið yfir fréttir, news, er samansett úr upphafsstöfum höfuðáttanna fjögurra, north, east, west og south. Hins vegar má deila um hversu fjölbreytt sjónarhorn við fáum í gegnum fréttaflutning, hvort sem hann er innlendur eða alþjóðlegur. Líka er hollt að velta fyrir sér hversu meðvituð við erum um hvort upplýsingar leiði til betra og innihaldsríkara lífs þegar við tökum ákvarðanir? Nægir ekki að vita hvað er rétt Gagnlegt er að byrja á að skoða hugann þegar kemur að stærstu vá samtímans, loftslagsvánni. Geta jarðarinnar til að endurnýja krafta sína, vegna landnýtingar og ágengni á lífríki jarðar, fer minnkandi. Enric Sala, einn helsti leiðtogi í verndun og eflingu vistkerfa hafsins, komst vel að orði í nýlegu viðtali í hljóðvarpinu Outrage and Optimism. „Ég hélt alltaf að þegar fólk vissi um vísindalegar staðreyndir myndi það taka öðruvísi ákvarðanir.“ Staðreyndin er hins vegar sú, að við erum ekki eins rökræn og við viljum halda. Í raun erum við full af hugsanaskekkjum og tilfinningum í hvert sinn sem við tökum ákvarðanir. Svo eigum við líka erfitt með að hugsa heildrænt, að sjá samhengi hlutanna og hugsa langt fram í tímann. Enric breytti nálgun sinni til að ná eyrum fólks og ráðamanna þegar hann sá hvaða sjónarhorni við lítum helst til. Við gerum lítið í málum jarðarinnar nema við skiljum hvaða áhrif umhverfisváin hefur á okkar persónulega líf. Rekjum fjóra áhugaverða punkta í bók Enrics Sala, The Nature of Nature. 600% aukning á fiski 1. Meira en þrír-fjórðu af fiskistofnum í hafinu eru ofveiddir. Fjöldi fiska eykst um 600% að meðaltali þegar við verndum afmörkuð svæði í hafinu. Fiskurinn syndir svo að sjálfsögðu til annarra svæða, þar sem hægt er að veiða hann undir sjálfbærari stjórn. Allir vinna. Staðreyndin er hins vegar sú að aðeins 3% af heimshöfunum eru vernduð. 2. Það er algeng mýta að segja að við getum ekki verndað lífið í hafinu af því að við þurfum að fæða vaxandi fólksfjölda. Staðreyndin er sú að við framleiðum nægan mat fyrir 30% fleiri en búa á jörðinni, eða 10 milljarða manna. Við hins vegar sóum þriðjungi hans eða týnum. Eyðum meira í ís og tölvuleiki, en náttúru 3. Við eyðum meiri pening í að kaupa ís, en við verjum í að vernda náttúruna á ári. Auðlindir jarðar sem við nýtum eru metnar á 125 trilljónir dollara á ári. Ofnýting á auðlindum jarðar, kostar okkur 6 trilljónir á ári. Trilljón er stjarnfræðileg upphæð, svo há að það er mjög erfitt að gera sér grein fyrir stærðinni. Ein trilljón er milljón milljónir. Eða þúsund milljarðar dollara, margfaldaðir með 127 kr. á gengi dagsins. Það eru 12 núll í trilljón. Hætt/ur að lesa? 4. Áætlað er að kostnaðurinn við að vernda að minnsta kosti 30% af náttúrunni sé um það bil 140 milljarðar dollara á ári. Það er minni upphæð en við eyðum í tölvuleiki á ári. Til samanburðar er jarðefnaeldsneytisiðnaðurinn niðurgreiddur um 3 trilljónir dollara á ári. 152. leiðandi aðilar á sviði sjálfbærni og samfélagsábyrgðar Festa – miðstöð um sjálfbærni og samfélagsábyrgð, hefur vaxið ört frá því samtökin voru stofnuð af sex fyrirtækjum árið 2011, Landsbankanum, Íslandsbanka, Össuri, Símanum, Landsvirkjun og Rio Tinto Alcan. Nýlega gekk 152. aðildafélagið í Festu, en það er Seðlabanki Íslands. Breiður hópur fyrirtækja á aðild að Festu, frá minnstu til þeirra stærstu á Íslandi, stofnanir, háskólar, sveitafélög, félagasamtök, fjámálastofnanir og hagsmunasamtök. Festa er þekkingarsamfélag og frjáls félagsamtök, sem eru ekki rekin í hagnaðarskyni. Samfélag Festu stuðlar að nýsköpun, framsýnni hugsun og brúarsmíð á milli ólíkra aðila. Við stuðlum að hringrásarhagkerfinu og sjálfbærni. Við trúum á sjálfbæra framtíð, erindi einstaklinga, hugvit og sterka innviði. Því virkari sem samfélag Festu er, því fókuseraðri verður athygli okkar að málefninu. Athyglin mótar hugsanir, hugsanir móta ákvarðanir og ákvarðanir eru grunnurinn að aðgerðum. Ástæða til bjartsýni Í raun fjallar þetta um sjónarhorn og hugrekki til að taka réttar ákvarðanir. Það vantar ekkert upp á þekkingu, rök, greiningar eða vísindi. Við þurfum að nýta auðlindina athygli betur og meðvitaðar og styðja hvert annað í átt að sjálfbærni. Þar kemur fræðsluhlutverk Festu sterkt inn. Vaxandi samfélag Festu stígur sífellt fastar til jarðar í þessum ásetningi og styður við vegferð annarra í sömu átt. Það er sannarlega ástæða til bjartsýni um sjálfbærari og frjósamari framtíð. Höfundur er framkvæmdastjóri Festu.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun