Af Jóni og séra Jóni Erna Bjarnadóttir skrifar 9. apríl 2021 15:32 Síðastliðið ár hefur greinarhöfundur skoðað framkvæmd tollafgreiðslu hér á landi. Atburðarásin var rakin í stuttu máli í grein þann 22. mars sl., sjá hér. En sífellt koma nýjar upplýsingar fram í dagsljósið. Á dögunum barst svar við fyrirspurn sem lögmenn Samtaka afurðastöðva í mjólkuriðnaði höfðu beint til tollgæslustjóra þar sem spurt var út í upplýsingar sem komu fram í minnisblaði starfshóps fjármálaráðherra um að „gæðum gagna“ vegna innflutnings væri ábótavant (sjá). Í minnisblaði starfshópsins sagði m.a.: „Skatturinn (Tollstjóri) hefur staðið fyrir tveimur umfangsmiklum áreiðanleikakönnunum til að kanna gæði gagna í innflutningi [...] Í ljós kom að gæðum gagnanna var mjög ábótavant. Skatturinn hafði samband við innflytjendur og tollmiðlara og boðaði þá á sinn fund þar sem niðurstöður voru kynntar. Lofuðu tollmiðlarar og innflytjendur að vinna að því að bæta gæði gagna, sérstaklega hvað varðar tollflokkun og vörulýsingar, en þessi atriði í tollskýrslum voru almennt áberandi röng. Þessi tvö atriði ásamt tollverði skipta meginmáli við álagningu aðflutningsgjalda og hagtölur.“ Skiljanlega vakti þessi setning áhuga og því var Skatturinn/tollgæslustjóri m.a. spurður út í hvaða gögn hefðu verið lögð fyrir umræddan fund. Svari Skattsins fylgdi afrit af bréfi sem sent var tollmiðlurum og innflytjendum í febrúar 2020 þar sem þeir eru boðaðir til upplýsingafundar. Bréfið er hið áhugaverðasta og mætti margt taka þar til umfjöllunar. Eftirfarandi málsgreinar vekja þó sérstaka athygli (feitletranir eru greinarhöfundar): „Niðurstaða áreiðanleikagreiningar á tollskýrslum bendir eindregið til nauðsyn þess að brugðist verði við með aðgerðum í samræmi við tolla- og skattalöggjöf. Vissulega kemur til greina að gripið verði til aðgerða sem sumar hverjar gætu talist íþyngjandi.“ Síðan segir áfram: „Einn möguleiki er að tollmiðlurum og innflytjendum verði veitt mun meira aðhald með því að panta inn fleiri tollskýrslur og fylgiskjöl. Þessi aðferð mun án efa draga úr skilvirkni tollafgreiðslu og seinka afhendingu vörusendinga. Þetta er eitthvað sem tollyfirvöldum hugnast ekki, enda hefði slík aðgerð ekki aðeins mjög slæm efnahagsleg áhrif, heldur myndi skila sér í verri þjónustu við fyrirtæki og almenning og leiða til mikillar vinnu og kostnaðar fyrir tollyfirvöld og fyrirtækin í landinu. Slík framkvæmd er alls ekki í samræmi við stefnu Skattsins eða fjármála- og efnahagsráðuneytisins.“ Þessi aðferðafræði Skattsins sem birtist í tilvitnuðum texta er mjög sérstök, svo vægt sé til orða tekið. Jafnvel má segja að textinn sé í engu samræmi við aðferðafræði tollalaga nr. 88/2005. Nú er það svo að um tollflokkun, tollafgreiðslu og annað sem að innflutningi snýr gilda tollalög nr. 88/2005. Í þessum lagabálki birtist opinber stefna ríkisvaldsins í tollamálum, samþykktri af löggjafanum, Alþingi. Samkvæmt 2. gr. stjórnarskrárinnar ber framkvæmdavaldið ábyrgð á lagaframkvæmd, sem í þessu tilviki er fjármála- og efnahagsráðherra og undirstofnun hans, Skatturinn. Allt tal um „stefnu Skattsins“ eða „stefnu fjármála- og efnahagsráðuneytisins“ er sérstakt í þessu ljósi, ekki síst þegar svo virðist sem að stefnan gangi gegn texta tollalaga nr. 88/2005. Rétt er að víkja nokkrum orðum um þau ákvæði laganna sem hér skipta máli. Samkvæmt 3. gr. tollalaga gildir almenn tollskylda í landinu – m.ö.o. hver sá sem flytur vöru til landsins verður ábyrgur fyrir greiðslu tolla samkvæmt ákvæðum laganna. Í 32. gr. tollalaga segir svo að innflytjandi sem sendir tollyfirvöldum aðflutningsskýrslu ber ábyrgð á að upplýsingar sem þar eru séu réttar. Þá ber hann ábyrgð á að fram komi allar upplýsingar sem eiga að koma fram vegna tollafgreiðslunnar og að þær byggi á viðeigandi fylgiskjölum. Sambærilegt ákvæði gildir um tollmiðlara, sbr. 33. gr. tollalaga. Brot gegn tollalögum varða sektum eða fangelsi allt að tveimur árum, sbr. XXII. kafla laganna, en skv. upphafsákvæði þessa kafla skal refsa fyrir þau brot á lögunum. Af þessu leiðir að sú opinbera stefna, sem birtist í ákvæðum tollalaga, er skýr: Ef brotið er gegn tollalögum ber að rannsaka þau og eftir atvikum sekta innflytjendur eða dæma til fangelsisrefsingar, ef sakir eru miklar. Sú stefna, sem birtist í fyrrnefndu bréfi Skattsins, að beita ekki valdheimildum sínum skv. tollalögum, þar sem það er ekki í samræmi við stefnu Skattsins eða fjármála- og efnahagsráðuneytis vegna þess að það kunni að „draga úr skilvirkni tollafgreiðslu og seinka afhendingu vörusendinga“ eða af því að það hefur „slæm efnahagsleg áhrif“, er ekki í samræmi við ákvæði tollalaga. Það er því von að spurt sé hvernig standi nú á því að „tollyfirvöldum hugnast ekki“ að krefja innflytjendur þeirra gagna sem þó eiga að liggja fyrir til að sannreyna að þeir hafi fullnægt áskilnaði tollalaga. Rétt er að minnast þess að almenningur er krafinn um öll gögn sem fylgja pöntunum úr netverslunum og greiðir hann hverja krónu í tolla og önnur gjöld samkvæmt því. Skatturinn hefur ekki heimild til að víkja frá því þegar aðrir eiga í hlut. Hér er verk að vinna fyrir þá sem eiga að framfylgja lögum. Það er grundvallarforsenda réttarríkis að allir fari að lögum, þó sérstaklega ríkið sjálft. Höfundur er verkefnastjóri og hagfræðingur hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erna Bjarnadóttir Skattar og tollar Mest lesið Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Skoðun Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Sjá meira
Síðastliðið ár hefur greinarhöfundur skoðað framkvæmd tollafgreiðslu hér á landi. Atburðarásin var rakin í stuttu máli í grein þann 22. mars sl., sjá hér. En sífellt koma nýjar upplýsingar fram í dagsljósið. Á dögunum barst svar við fyrirspurn sem lögmenn Samtaka afurðastöðva í mjólkuriðnaði höfðu beint til tollgæslustjóra þar sem spurt var út í upplýsingar sem komu fram í minnisblaði starfshóps fjármálaráðherra um að „gæðum gagna“ vegna innflutnings væri ábótavant (sjá). Í minnisblaði starfshópsins sagði m.a.: „Skatturinn (Tollstjóri) hefur staðið fyrir tveimur umfangsmiklum áreiðanleikakönnunum til að kanna gæði gagna í innflutningi [...] Í ljós kom að gæðum gagnanna var mjög ábótavant. Skatturinn hafði samband við innflytjendur og tollmiðlara og boðaði þá á sinn fund þar sem niðurstöður voru kynntar. Lofuðu tollmiðlarar og innflytjendur að vinna að því að bæta gæði gagna, sérstaklega hvað varðar tollflokkun og vörulýsingar, en þessi atriði í tollskýrslum voru almennt áberandi röng. Þessi tvö atriði ásamt tollverði skipta meginmáli við álagningu aðflutningsgjalda og hagtölur.“ Skiljanlega vakti þessi setning áhuga og því var Skatturinn/tollgæslustjóri m.a. spurður út í hvaða gögn hefðu verið lögð fyrir umræddan fund. Svari Skattsins fylgdi afrit af bréfi sem sent var tollmiðlurum og innflytjendum í febrúar 2020 þar sem þeir eru boðaðir til upplýsingafundar. Bréfið er hið áhugaverðasta og mætti margt taka þar til umfjöllunar. Eftirfarandi málsgreinar vekja þó sérstaka athygli (feitletranir eru greinarhöfundar): „Niðurstaða áreiðanleikagreiningar á tollskýrslum bendir eindregið til nauðsyn þess að brugðist verði við með aðgerðum í samræmi við tolla- og skattalöggjöf. Vissulega kemur til greina að gripið verði til aðgerða sem sumar hverjar gætu talist íþyngjandi.“ Síðan segir áfram: „Einn möguleiki er að tollmiðlurum og innflytjendum verði veitt mun meira aðhald með því að panta inn fleiri tollskýrslur og fylgiskjöl. Þessi aðferð mun án efa draga úr skilvirkni tollafgreiðslu og seinka afhendingu vörusendinga. Þetta er eitthvað sem tollyfirvöldum hugnast ekki, enda hefði slík aðgerð ekki aðeins mjög slæm efnahagsleg áhrif, heldur myndi skila sér í verri þjónustu við fyrirtæki og almenning og leiða til mikillar vinnu og kostnaðar fyrir tollyfirvöld og fyrirtækin í landinu. Slík framkvæmd er alls ekki í samræmi við stefnu Skattsins eða fjármála- og efnahagsráðuneytisins.“ Þessi aðferðafræði Skattsins sem birtist í tilvitnuðum texta er mjög sérstök, svo vægt sé til orða tekið. Jafnvel má segja að textinn sé í engu samræmi við aðferðafræði tollalaga nr. 88/2005. Nú er það svo að um tollflokkun, tollafgreiðslu og annað sem að innflutningi snýr gilda tollalög nr. 88/2005. Í þessum lagabálki birtist opinber stefna ríkisvaldsins í tollamálum, samþykktri af löggjafanum, Alþingi. Samkvæmt 2. gr. stjórnarskrárinnar ber framkvæmdavaldið ábyrgð á lagaframkvæmd, sem í þessu tilviki er fjármála- og efnahagsráðherra og undirstofnun hans, Skatturinn. Allt tal um „stefnu Skattsins“ eða „stefnu fjármála- og efnahagsráðuneytisins“ er sérstakt í þessu ljósi, ekki síst þegar svo virðist sem að stefnan gangi gegn texta tollalaga nr. 88/2005. Rétt er að víkja nokkrum orðum um þau ákvæði laganna sem hér skipta máli. Samkvæmt 3. gr. tollalaga gildir almenn tollskylda í landinu – m.ö.o. hver sá sem flytur vöru til landsins verður ábyrgur fyrir greiðslu tolla samkvæmt ákvæðum laganna. Í 32. gr. tollalaga segir svo að innflytjandi sem sendir tollyfirvöldum aðflutningsskýrslu ber ábyrgð á að upplýsingar sem þar eru séu réttar. Þá ber hann ábyrgð á að fram komi allar upplýsingar sem eiga að koma fram vegna tollafgreiðslunnar og að þær byggi á viðeigandi fylgiskjölum. Sambærilegt ákvæði gildir um tollmiðlara, sbr. 33. gr. tollalaga. Brot gegn tollalögum varða sektum eða fangelsi allt að tveimur árum, sbr. XXII. kafla laganna, en skv. upphafsákvæði þessa kafla skal refsa fyrir þau brot á lögunum. Af þessu leiðir að sú opinbera stefna, sem birtist í ákvæðum tollalaga, er skýr: Ef brotið er gegn tollalögum ber að rannsaka þau og eftir atvikum sekta innflytjendur eða dæma til fangelsisrefsingar, ef sakir eru miklar. Sú stefna, sem birtist í fyrrnefndu bréfi Skattsins, að beita ekki valdheimildum sínum skv. tollalögum, þar sem það er ekki í samræmi við stefnu Skattsins eða fjármála- og efnahagsráðuneytis vegna þess að það kunni að „draga úr skilvirkni tollafgreiðslu og seinka afhendingu vörusendinga“ eða af því að það hefur „slæm efnahagsleg áhrif“, er ekki í samræmi við ákvæði tollalaga. Það er því von að spurt sé hvernig standi nú á því að „tollyfirvöldum hugnast ekki“ að krefja innflytjendur þeirra gagna sem þó eiga að liggja fyrir til að sannreyna að þeir hafi fullnægt áskilnaði tollalaga. Rétt er að minnast þess að almenningur er krafinn um öll gögn sem fylgja pöntunum úr netverslunum og greiðir hann hverja krónu í tolla og önnur gjöld samkvæmt því. Skatturinn hefur ekki heimild til að víkja frá því þegar aðrir eiga í hlut. Hér er verk að vinna fyrir þá sem eiga að framfylgja lögum. Það er grundvallarforsenda réttarríkis að allir fari að lögum, þó sérstaklega ríkið sjálft. Höfundur er verkefnastjóri og hagfræðingur hjá Mjólkursamsölunni.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar