Ávallt best að halda drottninga­rfórnum í lág­marki

Hann segir séreignarsparnað vera eina mikilvægustu sparnaðarleiðina sem býðst og það skipti sífellt meira máli að hafa varasjóð sem hægt er að sækja í þegar eitthvað óvænt kemur upp á.

Már var gestur Gunnars Dofra Ólafssonar í hlaðvarpinu Leitinni að peningunum en hann hefur mikla reynslu af fjárfestingum og stýringu fjármuna í íslensku bankakerfi og erlendis.

„Aldrei að setja öll eggin í sömu körfuna, aldrei taka meiri áhættu en þú getur tekið því það er bara þannig að það ómögulega gerist miklu oftar en langflesta órar fyrir,“ segir Már.

Beri að varast frásagnir af skyndigróða

Að hans sögn er hægt að líkja fjárfestingum við skák. Fyrst lærir maður mannganginn, heldur sig við ákveðnar byrjunarhreyfingar og þegar lengra er komið er hægt að fara út í meiri ævintýri á borð við drottningarfórnir. Í fjárfestingum líkt og í skák eigi þó að halda slíkum brögðum í lágmarki.

„Sumir fjárfesta í einhverju fyrirtæki sem einhver vinur eða fjölskyldumeðlimur er að stofna og það er ákveðin ævintýramennska.“

Einnig beri að varast ævintýralegar frásagnir af skyndigróða.

„Ég sá bara nýlega að einhver setti alla sína fjárfestingu í Tesla og er búinn að græða óskaplegar fjárhæðir á því. Það er auðvitað gaman að geta sagt einhverjar slíkar sögur í fjölskylduboðum og setja sig á háan hest en það er ekkert vit í því. Ekki nema það skipti þig svona gríðarlega miklu máli að geta sagt góða sögu en í mínum í huga er þetta bara allt of dýru verði keypt fyrir langflest okkar.“

Már mælir frekar með því að fólk dreifi áhættunni meira og eigi hlutabréf í lengri tíma.

„Eitt af því sem ég segi, þó ég fylgi þeim fræðum ekkert gríðarlega vel eftir, er að vera ekkert að tala allt of mikið um sínar eigin fjárfestingar og sérstaklega þegar vel gengur að minna alla á að stundum gengur ekki jafn vel. Það er stundum sagt: „Aldrei verða ástfanginn af hlutabréfunum þínum því þú getur alveg verið viss um að þau verða aldrei ástfangin af þér.““

Hann bætir við að aldrei eigi að láta tilfinningarnar ráða för þegar kemur að fjárfestingum. Oft geti verið gagnlegt að fjárfesta gegn þeirri orðræðu sem er ríkjandi og forðast vinsælustu fyrirtækin þá stundina.

Geti verið dýrt að fjárfesta erlendis

Már segir að ef fjárfest er erlendis geti tímasetning skipt miklu máli. Til að mynda sé ekki óvitlaust að fjárfesta með erlendum gjaldeyri í erlendum fjárfestingum þegar krónan er mjög sterk. Á hinn bóginn sé ekki besti tíminn til að fjárfesta erlendis þegar íslenska krónan er veik og skiptir máli að skoða þróun gengis þegar slíkar ákvarðanir eru teknar.

Hann bendir þó á að það geti verið dýrt fyrir Íslendinga að fjárfesta erlendis, til að mynda vegna hárra þóknana. Því telur hann að það sé betra fyrir flesta að fjárfesta á innlendum mörkuðum hvað kostnað varðar. Einnig sé hægt að fjárfesta erlendis með óbeinum hætti með því að fjárfesta í íslenskum fyrirtækjum sem eiga mikið undir sölu erlendis.

Húsnæði stærsta fjárfestingin

Íbúðarhúsnæði er langstærsta fjárfesting og eign flestra Íslendinga. Már segir vera kosti og ókosti við bæði verðtryggð og óverðtryggð húsnæðislán.

„Með óverðtryggðu lánin greiðir maður meira á mánuði og er bæði að greiða verðbólguna og raunvextina. En á verðtryggðu lánunum er maður bara að greiða raunvextina og verðbólgan bætist ofan á lánið, svo það er lítil greiðslubyrði almennt af verðtryggðum lánum en maður greiðir lánið sárahægt niður.“

Þá bætir hann við að verðtryggt lán geti hækkað þó fasteignin hækki ekki í verði. Már segir sjaldan slæma hugmynd að auka eign sína í eigin húsnæði og greiða inn á lánið. Þannig megi til að mynda lækka vaxtabyrði.

Már hvetur fólk jafnframt til að nýta sér úrræði stjórnvalda fyrir fyrstu kaupendur en til að mynda býðst þeim að nýta séreignarsparnað sem útborgun við íbúðarkaup eða til að greiða inn á lánið.

Fyrsta mál á dagskrá að byggja upp varasjóð

Líkt og áður segir leggur hann einnig áherslu á að fólk reyni að byggja upp varasjóð sem hægt er að sækja í þegar eitthvað óvænt kemur upp á, á borð við atvinnumissi.

„Það er erfitt að leggja pening til hliðar og það krefst ákveðins aga af fólki. Svo má ekki líta fram hjá því að það er miserfitt, bæði laun fólks eru mismunandi og margvíslegar aðstæður geta gert mörgum það erfitt fyrir að leggja fé til hliðar en það fer að skipta æ meira máli í framtíðinni að setja upp ákveðna varasjóði og fyrsta mál á dagskrá að mínu mati fyrir flesta er að byggja upp nokkurs konar varasjóð.“

Hann bendir einnig á stjórnvöld hafi gert fólki kleift að taka út séreignasparnaðinn sinn, bæði eftir fjármálahrunið og nú í kjölfar heimsfaraldursins. Þar með sé séreignarsparnaður á vissan hátt orðinn varasjóður sem stjórnvöld geta heimilað útgreiðslur úr til dæmis þegar kerfislæg áföll dynja yfir. Það sé enn ein ástæða þess að allir eigi að safna fé í séreignasjóð.

Hlaðvarpið Leitin að peningunum er framleitt í samstarfi við Umboðsmann skuldara með stuðningi frá félagsmálaráðuneytinu.