Séra Brown og „fullur aðskilnaður ríkis og kirkju“ Skúli S. Ólafsson skrifar 19. október 2020 09:31 Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli S. Ólafsson Bíó og sjónvarp Þjóðkirkjan Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan.
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun