Óstjórn, landið brennur og enginn skilur neitt Vilhelm Jónsson skrifar 13. mars 2020 14:00 Enn og aftur hefur hluti af þjóðinni komið sér í skuldaklafa sem hann ræður síðan ekkert við þegar á móti blæs, og skattgreiðendum gert að borga brúsann. Enn einn öldudalurinn vegna lélegrar hagstjórnar sjálfskaparvítis og ytri aðstæðna hefur gengið í garð. Alltof oft er litið á sem sjálfgefið að partýið geti haldið áfram og sama ógæfu fólk endastingst oftast nær í þá sjálfskapargryfju. Bullandi góðæri hefur verið við völd og gullgrafaraæði í ferðamannageiranum undanfarin ár þar sem hótelhallir og veitingarekstur hafa sprottið upp með óábyrgum hætti ásamt okurverðlagningu og græðgi í greininni. Sjálfskaparvítið er nánast hvert sem litið er um samfélagið og forsætisráðherra er tilbúin að moka tugmilljörðum úr ríkissjóði til að treysta stöðu sína til að geta viðhaldið völdum að nýju á næsta kjörtímabili. Sandkassaleikur stjórnvalda er drifinn áfram af illa ígrunduðum smáskammtalækningum og taugaveiklun vegna mótvægisaðgerða við covid-19 og samanstendur af kosningafnyk. Úrræðaleysi heilbrigðiskerfisins er algert varðandi útbreiðslu veirunnar, sem hefði átt að stöðva með markvissari hætti, samanber ferðalög til og frá sýktum löndum ásamt mun öflugri sóttvörnum, í stað þess var aukið á vandann. Forsætis- og fjármálaráðherra hafa síðustu misseri látið í veðri vaka hvað ríkissjóður standi vel. Engu að síður er þeim gjörsamlega fyrirmunað að átta sig á að allir innviðir eru að grotna niður á einu hagfelldasta skeiði fyrr og síðar, sem hefur ekkert að gera með ríkisstjórnarsetu þeirra þegar grannt er skoðað. Hvorki ferðamaðurinn eða makríllinn mun endalaust synda inn í íslenska lögsögu í því mæli sem þarf til að halda uppi óraunhæfum hagvexti og lifnaðarháttum landans. Höfuðvandinn er óábyrgt háttalag og ráðaleysi stjórnvalda, sem hefur verið allsráðandi áratugum saman, að sjá ekki til þess að eðlilegt og traust viðskiptaumhverfi sé við lýði. Þúsundir voru bornir út af heimilum sínum með skipulögðum hætti eftir handónýta hagstjórn til að bankasýsla gæti hámarkað arðsemi sína í boði þessara sömu háu herra sem verma stóla við Austurvöll og þykjast síðan öllu ætla að bjarga. Sjálftaka sem stjórnvöld skömmtuðu sér og sínum gefur best til kynna þrælslund þjóðarinnar og hvað hún er tilbúin að láta miklar þrengingar yfir sig ganga. Það er löngu orðið tímabært að fara að horfast í augu við óábyrga efnahagsstjórn landsins og gjaldmiðillinn er vart pappírsins virði. Verklýðsfélög eru þessa dagana að undirrita nýja kjarasamninga í anda lífskjarasamninga og á sama tíma og blekið er vart þornað er krónan að veikjast og verðbólgudraugurinn handan við hornið með tilleiðandi afleiðingum. Innan nokkurra mánaða botnar síðan forustusveit verkalýðsfélaganna ekki neitt í neinu þegar kaupmáttur hefur hríðfallið. Fasteignarverð hefur skrúfast upp í hæstu hæðir með óraunhæfum hætti vegna óstjórnar undangenginna ára þar sem glæpamenn tæmdu bankana innan frá í boði stjórnvalda og réttarkerfið lagði síðan blessun sína yfir. Tugþúsundir heimila voru borin út á guð og gaddinn fyrir tilverknað æðstu embættismanna landsins er sitja að kjötkötlunum og þykjast síðan hvergi hafa komið þar nærri. Þessir sömu herrar nýttu sér innherjasvik til að tryggja eigin innistæður með svívirðilegum hætti og létu þar ekki við sitja og skömmtuðu sér síðan launahækkanir, sem stenst enga skoðun. Útvalin sjávarútvegsfélög hafa rakað til sín lífsviðurværi tugþúsunda heimila af „svokallaðri sameiginlegri auðlind“ í boði stjórnvalda á kostnað landsbyggðar með skelfilegum afleiðingum. Hinn ósnertanlegi Samherjagreifi bíður í skjóli stjórnvalda eftir að skammtímaminni landans bregðist, engu virðist skipta hversu mikil skítur er dreginn upp á yfirborðið, látið er liggja að rannsókn sé í gangi. Nánast hverjum einasta vitiborna manni er ljóst að stjórnvöld aðhafast ekkert til að fletta ofan af viðskiptaháttum útgerðarisans ásamt að stöðva samtryggingu innan frá með veruleikafirrtan sjávarútvegsráðherra í broddi fylkingar. Stjórnvöldum er tíðrætt um hversu þjóðarskuldir séu litlar og allt sé gott þó svo að flestir inniviðir landsins séu í molum. Íslensk fjármálasýsla er nánast á gjörgæslu nágrannaþjóða vegna peningaþvotts og skuldarslóða liðinna ára. Þjóðin býr ekki við eðlilega réttargæslu, og hefur ekki gert lengi, samtrygging gerspilltra embættismanna hefur verið innvinkluð hvert sem litið er. Báknið þenst út og engu má breyta. Illa áttaðir arkitektar eru í engum tengslum við heilbrigða skynsemi og láta sig of oft litlu skipta hvað hlutirnir kosta, og hefði átt að stöðva fyrir löngu síðan. Það er löngu orðið tímabært að fasteignaruppbygging og kostnaður verði með markvissari og traustari hætti en hefur átt sér stað síðastliðin 20 ár. Áratugum saman er milljörðum mokað eftirlitslítið í hönnunarferli á nýju þjóðarsjúkrahúsi við Hringbraut þvert á þjóðarvilja, slíkt hið sama á við um höfuðstöðvar Landsbankans. Svokallaður efnahagsbati heimilanna er að miklu leyti fenginn með því að skrúfa upp fasteignarverð þar sem þorri heimila hefur síðan aukið enn frekar á veðsetningu heimila sinna, sem stjórnvöld kalla síðan hagvöxt. Seðlabankastjóri vill láta af áratuga stýrivaxta rányrkju og trúarbrögðum sem hafa viðgengist óheft af fyrirrennurum bankans til að endurvekja hagkerfið, og það er gott en dugir ekki til. Fjármagnskostnaður er höfuðvandi landsmanna þó svo að hann hafi lagast síðari ár. Vaxtaumhverfi til fyrirtækja er í molum þar sem þau búa almennt við fasta vexti, yfir 4,5% eða þar að meira ásamt óraunhæfri verðtryggingu og jafnvel uppgreiðslugjaldi, stýrivaxtalækkanir munu engu breyta um þegar slík skilyrði eru fyrir hendi. Það sem gerir útlán bankasýslu enn ljótari er að sjóðirnir láta sig litlu sem engu skipta þó svo að lágt veðsetningarhlutfall sé að baki, öllu skal steypt undir sama vaxtaþak, jafnvel er ekki gerður greinarmunur á kennitöluflökkurum. Það er síðan skondið að stjórnvöld skilji ekkert í því að atvinnulífið ráði ekki við óraunhæft vaxtastig og taki ekki við sér. Óraunhæf efnahagsuppbygging átt sér stað, sem hefur verið drifin áfram af skuldsetningu sem stenst enga skoðun ásamt gjaldþrotahrinum eftir að verðtrygging var innleidd 1979. Engu breytti þar um þó svo að verkamannabústaðakerfið ætti í hlut, enda flosnaði það upp í kjölfarið. Félagsleg húsnæðisuppbygging leigufélaga eru ósjálfbær miðað við núverandi forsendur enda ekki byggt upp á vitrænni vaxtatöku, ásamt að vera drifið áfram af sjálfsblekkingu og þröngsýni. Vandséð er að kerfið sé ekki tæknilega gjaldþrota nema að hið opinbera spýti frekara fjármagni í þessa tálsýn, sem á að bjarga þeim sem minna mega sín. Höfundur er fjárfestir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Efnahagsmál Vilhelm Jónsson Mest lesið Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Enn og aftur hefur hluti af þjóðinni komið sér í skuldaklafa sem hann ræður síðan ekkert við þegar á móti blæs, og skattgreiðendum gert að borga brúsann. Enn einn öldudalurinn vegna lélegrar hagstjórnar sjálfskaparvítis og ytri aðstæðna hefur gengið í garð. Alltof oft er litið á sem sjálfgefið að partýið geti haldið áfram og sama ógæfu fólk endastingst oftast nær í þá sjálfskapargryfju. Bullandi góðæri hefur verið við völd og gullgrafaraæði í ferðamannageiranum undanfarin ár þar sem hótelhallir og veitingarekstur hafa sprottið upp með óábyrgum hætti ásamt okurverðlagningu og græðgi í greininni. Sjálfskaparvítið er nánast hvert sem litið er um samfélagið og forsætisráðherra er tilbúin að moka tugmilljörðum úr ríkissjóði til að treysta stöðu sína til að geta viðhaldið völdum að nýju á næsta kjörtímabili. Sandkassaleikur stjórnvalda er drifinn áfram af illa ígrunduðum smáskammtalækningum og taugaveiklun vegna mótvægisaðgerða við covid-19 og samanstendur af kosningafnyk. Úrræðaleysi heilbrigðiskerfisins er algert varðandi útbreiðslu veirunnar, sem hefði átt að stöðva með markvissari hætti, samanber ferðalög til og frá sýktum löndum ásamt mun öflugri sóttvörnum, í stað þess var aukið á vandann. Forsætis- og fjármálaráðherra hafa síðustu misseri látið í veðri vaka hvað ríkissjóður standi vel. Engu að síður er þeim gjörsamlega fyrirmunað að átta sig á að allir innviðir eru að grotna niður á einu hagfelldasta skeiði fyrr og síðar, sem hefur ekkert að gera með ríkisstjórnarsetu þeirra þegar grannt er skoðað. Hvorki ferðamaðurinn eða makríllinn mun endalaust synda inn í íslenska lögsögu í því mæli sem þarf til að halda uppi óraunhæfum hagvexti og lifnaðarháttum landans. Höfuðvandinn er óábyrgt háttalag og ráðaleysi stjórnvalda, sem hefur verið allsráðandi áratugum saman, að sjá ekki til þess að eðlilegt og traust viðskiptaumhverfi sé við lýði. Þúsundir voru bornir út af heimilum sínum með skipulögðum hætti eftir handónýta hagstjórn til að bankasýsla gæti hámarkað arðsemi sína í boði þessara sömu háu herra sem verma stóla við Austurvöll og þykjast síðan öllu ætla að bjarga. Sjálftaka sem stjórnvöld skömmtuðu sér og sínum gefur best til kynna þrælslund þjóðarinnar og hvað hún er tilbúin að láta miklar þrengingar yfir sig ganga. Það er löngu orðið tímabært að fara að horfast í augu við óábyrga efnahagsstjórn landsins og gjaldmiðillinn er vart pappírsins virði. Verklýðsfélög eru þessa dagana að undirrita nýja kjarasamninga í anda lífskjarasamninga og á sama tíma og blekið er vart þornað er krónan að veikjast og verðbólgudraugurinn handan við hornið með tilleiðandi afleiðingum. Innan nokkurra mánaða botnar síðan forustusveit verkalýðsfélaganna ekki neitt í neinu þegar kaupmáttur hefur hríðfallið. Fasteignarverð hefur skrúfast upp í hæstu hæðir með óraunhæfum hætti vegna óstjórnar undangenginna ára þar sem glæpamenn tæmdu bankana innan frá í boði stjórnvalda og réttarkerfið lagði síðan blessun sína yfir. Tugþúsundir heimila voru borin út á guð og gaddinn fyrir tilverknað æðstu embættismanna landsins er sitja að kjötkötlunum og þykjast síðan hvergi hafa komið þar nærri. Þessir sömu herrar nýttu sér innherjasvik til að tryggja eigin innistæður með svívirðilegum hætti og létu þar ekki við sitja og skömmtuðu sér síðan launahækkanir, sem stenst enga skoðun. Útvalin sjávarútvegsfélög hafa rakað til sín lífsviðurværi tugþúsunda heimila af „svokallaðri sameiginlegri auðlind“ í boði stjórnvalda á kostnað landsbyggðar með skelfilegum afleiðingum. Hinn ósnertanlegi Samherjagreifi bíður í skjóli stjórnvalda eftir að skammtímaminni landans bregðist, engu virðist skipta hversu mikil skítur er dreginn upp á yfirborðið, látið er liggja að rannsókn sé í gangi. Nánast hverjum einasta vitiborna manni er ljóst að stjórnvöld aðhafast ekkert til að fletta ofan af viðskiptaháttum útgerðarisans ásamt að stöðva samtryggingu innan frá með veruleikafirrtan sjávarútvegsráðherra í broddi fylkingar. Stjórnvöldum er tíðrætt um hversu þjóðarskuldir séu litlar og allt sé gott þó svo að flestir inniviðir landsins séu í molum. Íslensk fjármálasýsla er nánast á gjörgæslu nágrannaþjóða vegna peningaþvotts og skuldarslóða liðinna ára. Þjóðin býr ekki við eðlilega réttargæslu, og hefur ekki gert lengi, samtrygging gerspilltra embættismanna hefur verið innvinkluð hvert sem litið er. Báknið þenst út og engu má breyta. Illa áttaðir arkitektar eru í engum tengslum við heilbrigða skynsemi og láta sig of oft litlu skipta hvað hlutirnir kosta, og hefði átt að stöðva fyrir löngu síðan. Það er löngu orðið tímabært að fasteignaruppbygging og kostnaður verði með markvissari og traustari hætti en hefur átt sér stað síðastliðin 20 ár. Áratugum saman er milljörðum mokað eftirlitslítið í hönnunarferli á nýju þjóðarsjúkrahúsi við Hringbraut þvert á þjóðarvilja, slíkt hið sama á við um höfuðstöðvar Landsbankans. Svokallaður efnahagsbati heimilanna er að miklu leyti fenginn með því að skrúfa upp fasteignarverð þar sem þorri heimila hefur síðan aukið enn frekar á veðsetningu heimila sinna, sem stjórnvöld kalla síðan hagvöxt. Seðlabankastjóri vill láta af áratuga stýrivaxta rányrkju og trúarbrögðum sem hafa viðgengist óheft af fyrirrennurum bankans til að endurvekja hagkerfið, og það er gott en dugir ekki til. Fjármagnskostnaður er höfuðvandi landsmanna þó svo að hann hafi lagast síðari ár. Vaxtaumhverfi til fyrirtækja er í molum þar sem þau búa almennt við fasta vexti, yfir 4,5% eða þar að meira ásamt óraunhæfri verðtryggingu og jafnvel uppgreiðslugjaldi, stýrivaxtalækkanir munu engu breyta um þegar slík skilyrði eru fyrir hendi. Það sem gerir útlán bankasýslu enn ljótari er að sjóðirnir láta sig litlu sem engu skipta þó svo að lágt veðsetningarhlutfall sé að baki, öllu skal steypt undir sama vaxtaþak, jafnvel er ekki gerður greinarmunur á kennitöluflökkurum. Það er síðan skondið að stjórnvöld skilji ekkert í því að atvinnulífið ráði ekki við óraunhæft vaxtastig og taki ekki við sér. Óraunhæf efnahagsuppbygging átt sér stað, sem hefur verið drifin áfram af skuldsetningu sem stenst enga skoðun ásamt gjaldþrotahrinum eftir að verðtrygging var innleidd 1979. Engu breytti þar um þó svo að verkamannabústaðakerfið ætti í hlut, enda flosnaði það upp í kjölfarið. Félagsleg húsnæðisuppbygging leigufélaga eru ósjálfbær miðað við núverandi forsendur enda ekki byggt upp á vitrænni vaxtatöku, ásamt að vera drifið áfram af sjálfsblekkingu og þröngsýni. Vandséð er að kerfið sé ekki tæknilega gjaldþrota nema að hið opinbera spýti frekara fjármagni í þessa tálsýn, sem á að bjarga þeim sem minna mega sín. Höfundur er fjárfestir.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar