Blóðgjafir homma flókið mál að mati formanns ráðgjafanefndar Birgir Olgeirsson skrifar 3. janúar 2019 09:00 Atriðið í áramótaskaupinu vakti mikla athygli. Skjáskot RÚV Ráðgjafanefnd um fagleg málefni blóðbankaþjónustu ætlar að hittast um miðjan janúar þar sem lögð verða fram drög að niðurstöðu fyrir hópinn. Nefndin hefur til skoðunar mögulegar breytingar á reglum sem banna samkynhneigðum karlmönnum að gefa blóð á Íslandi. Formaður nefndarinnar segir að ef samkynhneigðum körlum, sem hafa stundað kynlíf með öðrum körlum, yrði leyft að gefa blóð gæti það haft í för með sér mikinn kostnaðarauka hjá Blóðbankanum. Atriðið um samkynhneigða karlmenn og blóðgjafir vakti mikla athygli í áramótaskaupi Sjónvarpsins. Þar mátti sjá þegar komið er með lífshættulega slasaða konu inn á bráðadeild sem vantar blóðgjöf til að lifa af. Blóðgjafi er fundinn fljótt en honum umsvifalaust hafnað af því um er að ræða óperusöngvarann Bergþór Pálsson sem er samkynhneigður. Þeirri spurningu er varpað fram hvers vegna hommar mega ekki gefa blóð? Bergþór Pálsson brestur þá í söng og nýtur síðar liðsinnis annarra samkynhneigðra söngvara, þeirra Friðriks Ómars Hjörleifssonar, Haffa Haff, Páls Óskars Hjálmtýssonar og Harðar Torfasonar sem spyrja hvort hommar séu kannski menn? Már Kristjánsson, yfirlæknir smitsjúkdómalækninga á Landspítalanum, er formaður ráðgjafanefndarinnar en hann segir aðspurður að blóðgjafir samkynhneigðra karlmanna sé snúið mál. Bannið hefur verið við lýði á Íslandi í mörg ár og kemur til af því að ýmsar sýkingar, sem eru kallaðar blóðbornar sýkingar, tengjast fremur karlmönnum sem stunda kynmök með karlmönnum.Sjá einnig: Bann við blóðgjöf samkynhneigðra endurskoðaðTíðni ýmiskonar sjúkdóma, þar á meðal HIV, lifrarbólgu B og sýfilis, hefur verið hærri hjá þeim en í öðrum hópum samfélagsins og þess vegna hefur þessi ráðstöfun komist á. Már segir að upplýsingarnar um hvort viðkomandi blóðgjafi sé hommi eða ekki byggist á því hverju blóðgjafar svara á upplýsingalista sem þeir þurfa að fylla út áður en þeir gefa blóð.Már Kristjánsson, yfirlæknir smitsjúkdómalækninga á Landspítalanum.VísirBlóðgjafar eru ekki bara spurðir út í kynhegðun heldur einnig ýmsa sjúkdóma, ferðalög, lyfjagjafir og ýmsa langvinna sjúkdóma sem geta útilokað þá frá blóðgjöf. Ef einhver hefur heimsótt malaríusvæði má hann ekki gefa blóð fyrr en að sex mánuðum liðnum frá því ferðalagi. Ef einstaklingar stunda vændi, ef þeir eru með astma eða lungnateppu og taka lyf við því, þá eru þeir útilokaðir. Allt sé þetta gert til að tryggja heilbrigði blóðsins.Skoða hvort skimun nægi Spurður hvort að skimun á blóði ætti ekki að nægja til að finna út hvort einhver geti gefið blóð, svarar Már að það sé í raun viðfangsefnið sem nefndin fáist við þessa dagana. Er óhætt að beita skimunum hjá einstaklingum óháð kynhegðun þeirra? Er nóg að viðkomandi hafi ekki haft endaþarmsmök í fjóra mánuði eða ár? Er það hlutverk nefndarinnar að leitast við því að svara spurningunni hvort óhætt sé að heimila samkynhneigðum mönnum að gefa blóð og hvaða skilyrði þarf þá að uppfylla. Skimunin sem Blóðbankinn beitir í dag byggir á því að mæla mótefni við blóðbornum veirum, eða bakteríum, og þá þarf að horfa til svokallaðs „gluggatíma“ sem er sá tími sem það tekur fyrir einstaklinga að fá smitefni í sig og þangað til einstaklingurinn hefur myndað mælanleg mótefni. Sá tími er misjafn eftir því um hvaða sýkingu er að ræða. Það geta verið tvær vikur og upp í nokkra mánuði þangað til mótefni myndast sem eru greinanleg. Ef samkynhneigður karlmaður ætlar að gefa blóð en hefur haft kynferðislegt samneyti við annan mann þremur dögum áður, þá getur sá blóðgjafi verið smitandi á blóðgjafardeginum þó svo að prófanir fyrir mótefnum séu neikvæðar.Þyrftu að grípa til kjarnasýruprófs Þá þyrfti í raun að grípa til næmari prófa, svokallaðra kjarnasýruprófa, þar sem gerð er mæling á því hvort að veira eða baktería sé til staðar í blóðinu þrátt fyrir að mótefni sé ekki myndað. Kæmi slíkt kjarnasýrupróf til álita hér á landi ef leyfa ætti samkynhneigðum karlmönnum að gefa blóð en það hefði í för með sér mikinn kostnaðarauka að sögn Más. Myndi eitt slíkt próf kosta tugi þúsunda en mótefna próf nokkrar þúsund krónur.Frá Blóðbankanum.Vísir/EgillNefndin hefur því í mörg horn að líta að sögn Más en mun í raun einungis álykta hvort faglegar forsendur séu fyrir blóðgjöf samkynhneigðra karlmanna eða ekki. Ef það eru faglegar forsendur fyrir því að leyfa samkynhneigðum körlum að gefa blóð þá yrði skilyrði sett og nefndin mun reikna hvaða það myndi kosta fyrir Blóðbankann á ársgrundvelli. Danir hafa heimilað samkynhneigðum karlmönnum að gefa blóð hafi þeir ekki stundað kynlíf með öðrum körlum í fjóra mánuði. Bannið hér á landi er komið til af því að samkynhneigðir karlar eru sagðir vera í svokölluðum áhættuhópi hvað varðar blóðgjafir, þar sem meiri líkur eru taldar á að þeir séu smitaðir af alnæmisveirunni HIV.Samkvæmt tölum frá embætti Landlæknis er hins vegar tilkynnt um álíka mörg tilvik um HIV-veiru í samkynhneigðum og gagnkynhneigðum. Á síðasta ári reyndust alls 150 samkynhneigðir smitaðir en 148 gagnkynhneigðir. Við það má bæta að talsvert fleiri tilheyra hópi gagnkynhneigðra í samfélaginu heldur en hópi samkynhneigðra og því hlutfallið hærra í hópi samkynhneigðra. Landspítalinn Mest lesið Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Innlent Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum Innlent Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Innlent Mun funda með Pútín þó fundur með Selenskí sé hvergi í sjónmáli Erlent Öryggisráðið ákveður að taka yfir Gasa-borg Erlent „Það fer enginn lífvörður út í“ Innlent Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Innlent Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Innlent Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Innlent Demókratar setja sig í stellingar fyrir forsetaframboð Erlent Fleiri fréttir Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum „Það fer enginn lífvörður út í“ Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Lygilegar tilraunir til að hafa áhrif á sakborning, Reynisfjara og tollar Trumps Olíuleit á teikniborðinu og býst við tíðindum í vetur Smokkamaðurinn enn ófundinn Sjúkrabíllinn bilaður og kemst ekki með sjúkling úr Þakgili Þrír á þaki jeppa á kafi í Jökulsá í Lóni Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Alvarlegt vinnuslys í Skagafirði Undirbúa steypuvinnu fyrir nýju Ölfusárbrúna Þungar áhyggjur af „síversnandi stöðu Íslands“ „Yfirgangur gyðingahataranna er algerlega óþolandi“ Af hættustigi á óvissustig vegna eldgoss Sálfræðingar rukka hátt í 26 þúsund krónur Tollar, höfundarréttur og þögn lögreglu í kynferðisbrotamálum Engin málaferli vegna slyss á Breiðamerkurjökli Tveir skjálftar um 3,3 að stærð Fundur hafinn í utanríkismálanefnd Mat á skólastarfi „algjört fúsk“: Eins og fyrirtæki sem „vona að þau endi ekki í blöðunum“ Ráðin nýr forstöðumaður Háskólaseturs Vestfjarða Íslendingur grunaður um heimilisofbeldi handtekinn í Grikklandi „Norska leiðin“ sé leið Sjálfstæðisflokksins Eigandi bíls fullur af bensínbrúsum handtekinn Tollarnir tilefni til hvorra tveggja örvæntingar og léttis Simmi lýsir áralöngu umsáturseinelti: Sat um hann í bílakjallara Tveir fluttir með þyrlunni og fjórir með sjúkrabíl Sjá meira
Ráðgjafanefnd um fagleg málefni blóðbankaþjónustu ætlar að hittast um miðjan janúar þar sem lögð verða fram drög að niðurstöðu fyrir hópinn. Nefndin hefur til skoðunar mögulegar breytingar á reglum sem banna samkynhneigðum karlmönnum að gefa blóð á Íslandi. Formaður nefndarinnar segir að ef samkynhneigðum körlum, sem hafa stundað kynlíf með öðrum körlum, yrði leyft að gefa blóð gæti það haft í för með sér mikinn kostnaðarauka hjá Blóðbankanum. Atriðið um samkynhneigða karlmenn og blóðgjafir vakti mikla athygli í áramótaskaupi Sjónvarpsins. Þar mátti sjá þegar komið er með lífshættulega slasaða konu inn á bráðadeild sem vantar blóðgjöf til að lifa af. Blóðgjafi er fundinn fljótt en honum umsvifalaust hafnað af því um er að ræða óperusöngvarann Bergþór Pálsson sem er samkynhneigður. Þeirri spurningu er varpað fram hvers vegna hommar mega ekki gefa blóð? Bergþór Pálsson brestur þá í söng og nýtur síðar liðsinnis annarra samkynhneigðra söngvara, þeirra Friðriks Ómars Hjörleifssonar, Haffa Haff, Páls Óskars Hjálmtýssonar og Harðar Torfasonar sem spyrja hvort hommar séu kannski menn? Már Kristjánsson, yfirlæknir smitsjúkdómalækninga á Landspítalanum, er formaður ráðgjafanefndarinnar en hann segir aðspurður að blóðgjafir samkynhneigðra karlmanna sé snúið mál. Bannið hefur verið við lýði á Íslandi í mörg ár og kemur til af því að ýmsar sýkingar, sem eru kallaðar blóðbornar sýkingar, tengjast fremur karlmönnum sem stunda kynmök með karlmönnum.Sjá einnig: Bann við blóðgjöf samkynhneigðra endurskoðaðTíðni ýmiskonar sjúkdóma, þar á meðal HIV, lifrarbólgu B og sýfilis, hefur verið hærri hjá þeim en í öðrum hópum samfélagsins og þess vegna hefur þessi ráðstöfun komist á. Már segir að upplýsingarnar um hvort viðkomandi blóðgjafi sé hommi eða ekki byggist á því hverju blóðgjafar svara á upplýsingalista sem þeir þurfa að fylla út áður en þeir gefa blóð.Már Kristjánsson, yfirlæknir smitsjúkdómalækninga á Landspítalanum.VísirBlóðgjafar eru ekki bara spurðir út í kynhegðun heldur einnig ýmsa sjúkdóma, ferðalög, lyfjagjafir og ýmsa langvinna sjúkdóma sem geta útilokað þá frá blóðgjöf. Ef einhver hefur heimsótt malaríusvæði má hann ekki gefa blóð fyrr en að sex mánuðum liðnum frá því ferðalagi. Ef einstaklingar stunda vændi, ef þeir eru með astma eða lungnateppu og taka lyf við því, þá eru þeir útilokaðir. Allt sé þetta gert til að tryggja heilbrigði blóðsins.Skoða hvort skimun nægi Spurður hvort að skimun á blóði ætti ekki að nægja til að finna út hvort einhver geti gefið blóð, svarar Már að það sé í raun viðfangsefnið sem nefndin fáist við þessa dagana. Er óhætt að beita skimunum hjá einstaklingum óháð kynhegðun þeirra? Er nóg að viðkomandi hafi ekki haft endaþarmsmök í fjóra mánuði eða ár? Er það hlutverk nefndarinnar að leitast við því að svara spurningunni hvort óhætt sé að heimila samkynhneigðum mönnum að gefa blóð og hvaða skilyrði þarf þá að uppfylla. Skimunin sem Blóðbankinn beitir í dag byggir á því að mæla mótefni við blóðbornum veirum, eða bakteríum, og þá þarf að horfa til svokallaðs „gluggatíma“ sem er sá tími sem það tekur fyrir einstaklinga að fá smitefni í sig og þangað til einstaklingurinn hefur myndað mælanleg mótefni. Sá tími er misjafn eftir því um hvaða sýkingu er að ræða. Það geta verið tvær vikur og upp í nokkra mánuði þangað til mótefni myndast sem eru greinanleg. Ef samkynhneigður karlmaður ætlar að gefa blóð en hefur haft kynferðislegt samneyti við annan mann þremur dögum áður, þá getur sá blóðgjafi verið smitandi á blóðgjafardeginum þó svo að prófanir fyrir mótefnum séu neikvæðar.Þyrftu að grípa til kjarnasýruprófs Þá þyrfti í raun að grípa til næmari prófa, svokallaðra kjarnasýruprófa, þar sem gerð er mæling á því hvort að veira eða baktería sé til staðar í blóðinu þrátt fyrir að mótefni sé ekki myndað. Kæmi slíkt kjarnasýrupróf til álita hér á landi ef leyfa ætti samkynhneigðum karlmönnum að gefa blóð en það hefði í för með sér mikinn kostnaðarauka að sögn Más. Myndi eitt slíkt próf kosta tugi þúsunda en mótefna próf nokkrar þúsund krónur.Frá Blóðbankanum.Vísir/EgillNefndin hefur því í mörg horn að líta að sögn Más en mun í raun einungis álykta hvort faglegar forsendur séu fyrir blóðgjöf samkynhneigðra karlmanna eða ekki. Ef það eru faglegar forsendur fyrir því að leyfa samkynhneigðum körlum að gefa blóð þá yrði skilyrði sett og nefndin mun reikna hvaða það myndi kosta fyrir Blóðbankann á ársgrundvelli. Danir hafa heimilað samkynhneigðum karlmönnum að gefa blóð hafi þeir ekki stundað kynlíf með öðrum körlum í fjóra mánuði. Bannið hér á landi er komið til af því að samkynhneigðir karlar eru sagðir vera í svokölluðum áhættuhópi hvað varðar blóðgjafir, þar sem meiri líkur eru taldar á að þeir séu smitaðir af alnæmisveirunni HIV.Samkvæmt tölum frá embætti Landlæknis er hins vegar tilkynnt um álíka mörg tilvik um HIV-veiru í samkynhneigðum og gagnkynhneigðum. Á síðasta ári reyndust alls 150 samkynhneigðir smitaðir en 148 gagnkynhneigðir. Við það má bæta að talsvert fleiri tilheyra hópi gagnkynhneigðra í samfélaginu heldur en hópi samkynhneigðra og því hlutfallið hærra í hópi samkynhneigðra.
Landspítalinn Mest lesið Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Innlent Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum Innlent Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Innlent Mun funda með Pútín þó fundur með Selenskí sé hvergi í sjónmáli Erlent Öryggisráðið ákveður að taka yfir Gasa-borg Erlent „Það fer enginn lífvörður út í“ Innlent Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Innlent Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Innlent Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Innlent Demókratar setja sig í stellingar fyrir forsetaframboð Erlent Fleiri fréttir Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum „Það fer enginn lífvörður út í“ Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Lygilegar tilraunir til að hafa áhrif á sakborning, Reynisfjara og tollar Trumps Olíuleit á teikniborðinu og býst við tíðindum í vetur Smokkamaðurinn enn ófundinn Sjúkrabíllinn bilaður og kemst ekki með sjúkling úr Þakgili Þrír á þaki jeppa á kafi í Jökulsá í Lóni Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Alvarlegt vinnuslys í Skagafirði Undirbúa steypuvinnu fyrir nýju Ölfusárbrúna Þungar áhyggjur af „síversnandi stöðu Íslands“ „Yfirgangur gyðingahataranna er algerlega óþolandi“ Af hættustigi á óvissustig vegna eldgoss Sálfræðingar rukka hátt í 26 þúsund krónur Tollar, höfundarréttur og þögn lögreglu í kynferðisbrotamálum Engin málaferli vegna slyss á Breiðamerkurjökli Tveir skjálftar um 3,3 að stærð Fundur hafinn í utanríkismálanefnd Mat á skólastarfi „algjört fúsk“: Eins og fyrirtæki sem „vona að þau endi ekki í blöðunum“ Ráðin nýr forstöðumaður Háskólaseturs Vestfjarða Íslendingur grunaður um heimilisofbeldi handtekinn í Grikklandi „Norska leiðin“ sé leið Sjálfstæðisflokksins Eigandi bíls fullur af bensínbrúsum handtekinn Tollarnir tilefni til hvorra tveggja örvæntingar og léttis Simmi lýsir áralöngu umsáturseinelti: Sat um hann í bílakjallara Tveir fluttir með þyrlunni og fjórir með sjúkrabíl Sjá meira