Háskóli Íslands er í fyrsta skipti í hópi 250 bestu háskóla heims á sviði hugvísinda samkvæmt nýjum lista Times Higher Education University Rankings. Árangur Háskóla Íslands í þessu erfiða árferði er eftirtektarverður og alls ekki sjálfsagður.
Að óbreyttu getur Háskóli Íslands ekki staðið undir hlutverki sínu. Langvarandi undirfjármögnun Háskólans kemur niður á nemendum og kennurum en ekki síst samfélaginu. Ef ekki verður varið auknu fjármagni til háskólastigsins verður ómögulegt innan fárra ára að halda úti kennslu í mörgum þeirra tungumála sem nemendur geta stundað nám í nú við Háskólann, en slíkt yrði reiðarslag fyrir þjóð sem á allt sitt undir fjölbreyttum og nánum samskiptum við umheiminn.
Námsgreinar sem heyra undir Mála- og menningardeild eru í sérstakri hættu vegna fárra nemenda í hverri námsgrein í þeirri deild. Þar sem framlög með hverjum nemanda í hugvísindum eru jafn lág og raun ber vitni eru ákveðin viðmið um lágmarksfjölda nemenda í hverju námskeiði. Ef of fáir nemendur eru skráðir í námskeið er það ósjaldan fellt niður.
Finnska er ekki lengur kennd og ekki er hægt að stunda nám í norsku eins og er. Sænskan er í verulegri hættu og danskan á í erfiðleikum. Þetta stafar af því að hér áður fyrr var stórum hlutum kennslunnar haldið uppi af sendikennurum, sem kostaðir voru af sendilöndunum, en nú er sá háttur aflagður. Ef stjórnvöld grípa ekki inn í með auknu fjárframlagi er ljóst að kennsla í Norðurlandamálunum við Háskóla Íslands gæti liðið undir lok.
Sökum skorts á fjármagni er heldur ekki hægt að bjóða upp á nýjar námsleiðir sem mikil þörf er fyrir. Þar má til að mynda nefna kennslu í arabísku, Mið-Austurlandafræðum og íslenskri máltækni. Þá hefur nýliðun á ýmsum lykilsviðum íslenskrar menningar reynst erfið þar sem ekki er til fjármagn til að ráða í störf sem losna þegar kennarar fara á eftirlaun.
Kennurum hefur fækkað verulega á undanförnum árum sem gerir skólanum erfitt fyrir að sinna mikilvægum sviðum í rannsóknum og kennslu. Rót vandans á Hugvísindasviði er því ekki aðeins undirfjármögnunin heldur líka stórgölluð fjárhagslíkön sem miða við aðstæður sem eru allt aðrar en hér á landi.
Á þessu skólaári hófst kennsla í nýjustu byggingu Háskólans, Veröld – Húsi Vigdísar Finnbogadóttur. Húsið er helgað kennslu, rannsóknum og viðburðum sem tengjast erlendum tungumálum og menningu og undirstrikar því mikilvægi hugvísindanna. Fólk sem stundar rannsóknir á sviði hugvísinda hefur það mikilvæga hlutverk að móta skilning okkar á hugtökum og atburðum sem varða samfélagið. Tungumálakunnátta greiðir veg fólks á starfsvettvangi í alþjóðlegu samhengi, eflir skilning á öðrum þjóðum og opnar okkur áður óþekktar víddir. Ef ekki verður brugðist við aðsteðjandi vanda er ljóst að gæði kennslu á Hugvísindasviði við Háskóla Íslands gæti dregist verulega aftur úr í samanburði við þau lönd sem við viljum bera okkur saman við.
Greinin er hluti af átaki Stúdentaráðs Háskóla Íslands í samstarfi við LÍS - Landssamtök íslenskra stúdenta vegna fjármögnunar háskólastigsins í aðdraganda Alþingiskosninga 2017. Kassamerki átaksins er #kjóstumenntun.
