Að vernda vitleysuna, eða…? Þröstur Ólafsson skrifar 4. júní 2014 07:00 Um miðjan níunda áratug síðustu aldar var svo komið að fiskistofnar í höfunum kringum landið voru að eyðast. Hélst það í hendur við gróðureyðingu og víðtækan uppblástur lands. Eigendur og umsjónarfólk auðlinda þjóðarinnar voru komin vel á veg með að farga gæðum láðs og lagar. Við eyðingu sjávarauðlindarinnar var brugðist og stjórnkerfi fiskveiða komið á. Annars vegar var heildarafli hverrar fisktegundar ákveðinn. Hins vegar var öllum útgerðum í sjósókn úthlutað ókeypis aflamarki byggðu á aflareynslu, sem var föst hlutdeild í árlega leyfðum heildarafla. Þessar aflaheimildir voru framseljanlegar, sem var driffjöður þess að auka hagræði. Það var flestum þeim sem komu að mótun aflamarkskerfisins ljóst að frjálst framsal myndi færa aflaheimildir milli útgerða og þar með byggðarlaga. Þegar búið var að draga saman heildarþorskafla úr 450 þ. tonnum í 165 þ.t., hefði óbreytt útgerðarmunstur lagt bæði byggðarlög og útgerðir í rúst. Eina leiðin til að bjarga útgerðarstöðum og efla útgerðarfyrirtæki var að gera kvótakaup frjáls. Okkur, sem um þessi mál fjölluðum, var einnig ljóst að veik fjárhagsstaða íslenskra útgerðarfyrirtækja gerði þau að auðveldri bráð erlendra stórútgerða, þegar viðskiptaheimurinn færi að opnast. Á þeim þrjátíu árum sem þetta kerfi hefur verið við lýði, hafa flest öll markið þess náðst. Afleiðingarnar fyrir byggðir landsins hafa verið miklar. Án frjálsa framsalsins hefðu þær hins vegar orðið mun umfangsmeiri og erfiðari viðfangs. Kerfið hefði staðnað í örsmáum óarðbærum útgerðum, sem reknar hefðu verið með tíðum gengisfellingum og ríkisaðstoð. Erlent fjármagn í útgerð Í EES-samningnum eru skýr ákvæði um bann við erlendri fjárfestingu í íslenskum sjávarútgerðum. Á upphafsárum nýs fiskveiðistjórnunarkerfis var þetta skiljanleg ráðstöfun. En það hefur breyst. Íslensk útgerð er í sterkri stöðu um þessar mundir. Þær útgerðir sem ekki hafa skuldsett sig úr hófi með dýrum kvótakaupum eða spákaupmennsku, standa almennt sterkt að vígi. Í framhaldi af styrkingu útgerðanna hófu þær sókn erlendis. Nú voru það íslenskir útgerðarmenn sem keyptu erlendar útgerðir og urðu að öflugustu útgerðarfyrirtækjum Evrópu. En eins og frjálsa framsalið var nauðsynleg ráðstöfun til að miðla afla til öflugustu fyrirtækjanna, þá er frjálst fjármagnsflæði besta ráðstöfunin til að styrkja fjárhagsstöðu, endurnýjun og markaðsöflun íslenskra útgerða. Það er því fagnaðarefni að skráning þeirra í kauphöllinni sé hafin. Jafnframt þarf að opna fyrir erlent fjármagn, því lífeyrissjóðir eru ekki framsæknustu fjárfestarnir. Ekkert er að óttast þótt erlendir fjárfestar taki þátt í að fjármagna útgerðir hérlendis. Okkur er í lófa lagið að setja ákvæði sem niðurnjörva í stjórnarskrá eignarhald þjóðarinnar á auðlindinni og jafnframt að allir sem geri út greiði þjóðinni afnotagjald. Þannig myndi íslensk útgerð þróast best. Uppdiktuð hræðsla eða eiginhagsmunir? Í þessu samhengi er fróðlegt að skoða afstöðu LÍÚ til Evrópusambandsins. Sá matseðill sem LÍÚ réttir að okkur er fullur af sérréttum sem allir eru eldaðir úr ótta og hræðslu. Þeir eru hræddir við að stjórn sjávaraútvegsmála flytjist til Brussel. Flestallir sérfræðingar sem kynnt hafa sér þessi mál eru sammála um að stjórn sjávarútvegsmála héldist hérlendis, vegna þess að við eigum enga fiskveiðilögsögu með ESB og ekki væri til staðar nein veiðireynsla erlendra þjóða hér við land. Þar að auki væri hér eitthvert öflugasta stjórnkerfi fiskveiða sem fyrirfyndist. LÍÚ óttast að verða afskiptir í veiðum úr flökkustofnum. Vitað er þó að við myndum halda óbreyttum veiðirétti úr þessum stofnum sem búið er að semja um. Jafnvel makríllinn er nánast frágenginn. Þá hræðast þeir evrópska fjárfestingu. Erfitt er að skilja hræðslu öflugustu útgerðarfyrirtækja Evrópu við erlenda fjárfestingu. Stunda þau hana þó sjálf í allmiklum mæli í aðildarlöndum ESB. Ekki hafa keyptar útgerðir þar verið fluttar til Íslands. Þeim virðist vegna vel í höndum íslenskra útgerðarmanna. Hvar liggur vandinn? Hvað er verið að vernda? Jú, sagði þekktur fjármálamaður við mig, það er verið að vernda vitleysuna. Kannski raunveruleg ástæða þessarar fælni sé þó önnur og dýpri. Vera má að íslenskir útgerðarmenn vilji með þessu koma á og festa síðan í sessi eignarhald sitt á sjávarauðlindinni. Þeir gera það best með því að sveipa kufli fullveldis- og sjálfstæðisbaráttu yfir kröfur sínar um alíslenskt eignarhald. Það væri sanngöfugur og óeigingjarn tilgangur eins og þeim einum sæmir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Ólafsson Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Um miðjan níunda áratug síðustu aldar var svo komið að fiskistofnar í höfunum kringum landið voru að eyðast. Hélst það í hendur við gróðureyðingu og víðtækan uppblástur lands. Eigendur og umsjónarfólk auðlinda þjóðarinnar voru komin vel á veg með að farga gæðum láðs og lagar. Við eyðingu sjávarauðlindarinnar var brugðist og stjórnkerfi fiskveiða komið á. Annars vegar var heildarafli hverrar fisktegundar ákveðinn. Hins vegar var öllum útgerðum í sjósókn úthlutað ókeypis aflamarki byggðu á aflareynslu, sem var föst hlutdeild í árlega leyfðum heildarafla. Þessar aflaheimildir voru framseljanlegar, sem var driffjöður þess að auka hagræði. Það var flestum þeim sem komu að mótun aflamarkskerfisins ljóst að frjálst framsal myndi færa aflaheimildir milli útgerða og þar með byggðarlaga. Þegar búið var að draga saman heildarþorskafla úr 450 þ. tonnum í 165 þ.t., hefði óbreytt útgerðarmunstur lagt bæði byggðarlög og útgerðir í rúst. Eina leiðin til að bjarga útgerðarstöðum og efla útgerðarfyrirtæki var að gera kvótakaup frjáls. Okkur, sem um þessi mál fjölluðum, var einnig ljóst að veik fjárhagsstaða íslenskra útgerðarfyrirtækja gerði þau að auðveldri bráð erlendra stórútgerða, þegar viðskiptaheimurinn færi að opnast. Á þeim þrjátíu árum sem þetta kerfi hefur verið við lýði, hafa flest öll markið þess náðst. Afleiðingarnar fyrir byggðir landsins hafa verið miklar. Án frjálsa framsalsins hefðu þær hins vegar orðið mun umfangsmeiri og erfiðari viðfangs. Kerfið hefði staðnað í örsmáum óarðbærum útgerðum, sem reknar hefðu verið með tíðum gengisfellingum og ríkisaðstoð. Erlent fjármagn í útgerð Í EES-samningnum eru skýr ákvæði um bann við erlendri fjárfestingu í íslenskum sjávarútgerðum. Á upphafsárum nýs fiskveiðistjórnunarkerfis var þetta skiljanleg ráðstöfun. En það hefur breyst. Íslensk útgerð er í sterkri stöðu um þessar mundir. Þær útgerðir sem ekki hafa skuldsett sig úr hófi með dýrum kvótakaupum eða spákaupmennsku, standa almennt sterkt að vígi. Í framhaldi af styrkingu útgerðanna hófu þær sókn erlendis. Nú voru það íslenskir útgerðarmenn sem keyptu erlendar útgerðir og urðu að öflugustu útgerðarfyrirtækjum Evrópu. En eins og frjálsa framsalið var nauðsynleg ráðstöfun til að miðla afla til öflugustu fyrirtækjanna, þá er frjálst fjármagnsflæði besta ráðstöfunin til að styrkja fjárhagsstöðu, endurnýjun og markaðsöflun íslenskra útgerða. Það er því fagnaðarefni að skráning þeirra í kauphöllinni sé hafin. Jafnframt þarf að opna fyrir erlent fjármagn, því lífeyrissjóðir eru ekki framsæknustu fjárfestarnir. Ekkert er að óttast þótt erlendir fjárfestar taki þátt í að fjármagna útgerðir hérlendis. Okkur er í lófa lagið að setja ákvæði sem niðurnjörva í stjórnarskrá eignarhald þjóðarinnar á auðlindinni og jafnframt að allir sem geri út greiði þjóðinni afnotagjald. Þannig myndi íslensk útgerð þróast best. Uppdiktuð hræðsla eða eiginhagsmunir? Í þessu samhengi er fróðlegt að skoða afstöðu LÍÚ til Evrópusambandsins. Sá matseðill sem LÍÚ réttir að okkur er fullur af sérréttum sem allir eru eldaðir úr ótta og hræðslu. Þeir eru hræddir við að stjórn sjávaraútvegsmála flytjist til Brussel. Flestallir sérfræðingar sem kynnt hafa sér þessi mál eru sammála um að stjórn sjávarútvegsmála héldist hérlendis, vegna þess að við eigum enga fiskveiðilögsögu með ESB og ekki væri til staðar nein veiðireynsla erlendra þjóða hér við land. Þar að auki væri hér eitthvert öflugasta stjórnkerfi fiskveiða sem fyrirfyndist. LÍÚ óttast að verða afskiptir í veiðum úr flökkustofnum. Vitað er þó að við myndum halda óbreyttum veiðirétti úr þessum stofnum sem búið er að semja um. Jafnvel makríllinn er nánast frágenginn. Þá hræðast þeir evrópska fjárfestingu. Erfitt er að skilja hræðslu öflugustu útgerðarfyrirtækja Evrópu við erlenda fjárfestingu. Stunda þau hana þó sjálf í allmiklum mæli í aðildarlöndum ESB. Ekki hafa keyptar útgerðir þar verið fluttar til Íslands. Þeim virðist vegna vel í höndum íslenskra útgerðarmanna. Hvar liggur vandinn? Hvað er verið að vernda? Jú, sagði þekktur fjármálamaður við mig, það er verið að vernda vitleysuna. Kannski raunveruleg ástæða þessarar fælni sé þó önnur og dýpri. Vera má að íslenskir útgerðarmenn vilji með þessu koma á og festa síðan í sessi eignarhald sitt á sjávarauðlindinni. Þeir gera það best með því að sveipa kufli fullveldis- og sjálfstæðisbaráttu yfir kröfur sínar um alíslenskt eignarhald. Það væri sanngöfugur og óeigingjarn tilgangur eins og þeim einum sæmir.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun