Olíuleitarleyfi á Drekasvæðinu Steingrímur J. Sigfússon skrifar 12. janúar 2013 06:00 Fyrir ríflega viku voru veitt tvö sérleyfi til rannsókna og vinnslu kolvetnis á svokölluðu Drekasvæði. Útgáfa leyfa nú er áfangi á langri leið, hvort sem við lítum til borunar rannsóknarholu í Flatey á Skjálfanda upp úr 1980 eða rekjum upphafið til ályktunar Alþingis frá 1997 um skipun starfshóps um „hvort rétt sé að hefja markvissar rannsóknir á því hvort að olía eða gas finnist á landgrunni Íslands". Eftir að starfshópurinn skilaði skýrslu sinni í október 1998 var lagt fram frumvarp um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis. Ríkti pólitísk samstaða um málið á þeim tíma enda voru bæði þingsályktunin og lögin samþykkt með öllum greiddum atkvæðum. Nokkrar breytingar og bætur hafa verið gerðar á lögunum síðan, en á þeim grunni voru sérleyfin veitt eftir útboð. Þó svo að leyfin nú marki vissulega tímamót í þessu ferli er ljóst að langur vegur er frá því að svæðið sé rannsakað og þaulkannað, hvað þá að boranir hefjist. Nú verður svæðið rannsakað um nokkurra ára skeið, fyrst og fremst með hljóðbylgjum og sýnatöku. Í umsögn umhverfisráðuneytisins um leyfin kemur fram að „á fyrri stigum séu rannsóknir umsækjendanna þriggja skv. þeim áætlunum sem þeir hafa lagt fram ekki líklegar til að valda miklu raski á umhverfinu". Komi til þess í framtíðinni að sótt verði um rannsóknaboranir munu þær fara í gegnum strangt umhverfismat. Íslensk stjórnvöld hafa í hendi sér að gera ýtrustu kröfur um allt sem að umhverfi, tækni og öryggi snýr og taka þá sérstaklega tillit til aðstæðna á viðkomandi svæði, norrænnar legu þess í köldum sjó o.s.frv. og það á fortakslaust að gera. Nærtækt er að líta til staðla og reglna sem norsk stjórnvöld hafa sett varðandi umhverfis- og öryggismál, en þau eru almennt talin í fararbroddi á heimsvísu í þeim efnum og byggja á mikilli reynslu. Hluti af þessum öryggiskröfum er að þau fyrirtæki sem fengu sérleyfin þurftu að uppfylla hvoru tveggja skilyrði um fjárhagslegan styrk og tæknilega getu. Þá felst aukið öryggi í því að norska ríkisolíufélagið Petoro skuli hafa nýtt rétt sinn til að vera fjórðungs aðili í hvoru leyfanna fyrir sig. Víða leitað á norðurslóðum Það er ljóst að nágrannaþjóðir okkar, Norðmenn, Færeyingar og Grænlendingar, ráðgera allar olíuleit í sínum lögsögum á hafinu í nágrenni Íslands. Olíuleit á svæðinu við og í nágrenni Drekans munu því hefjast jafnvel þótt Íslendingar myndu ekki fara í slíkan leiðangur. Norðmenn hafa gert ítarlegar rannsóknir á sínum hluta Drekasvæðisins og er það mat þeirra að þrátt fyrir að svæðið sé úti á reginhafi séu veðurfræðilegar aðstæður um margt hagstæðar og tæknilegar aðstæður vel leysanlegar. Það ríður hins vegar á að hvergi sé slakað á ströngustu öryggiskröfum og fyllsta ástæða er til að fylgjast vel með þeim málum enda miklir hagsmunir í húfi fyrir alla aðila. Samstarf aðila á þessu sviði er því liður í að tryggja að hvergi verði slakað á. Umhverfismál Réttmætar spurningar vegna mögulegrar olíuvinnslu hafa vaknað um ábyrgð Íslands í umhverfis- og loftsmálum, sem eru meðal mikilvægustu úrlausnarefnum samtímans. Um það er að segja að núverandi ríkisstjórn hefur lagt mikla áherslu á að Ísland standi að Kyoto-samkomulaginu og framlengingu þess án sérstakrar undanþágu. Jafnframt er hafin framkvæmd metnaðarfullrar áætlunar og margvíslegar aðgerðir til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis, auka bindingu kolefnis og stuðla að orkuskiptum í samgöngum ekki síst. Á Íslandi búum við svo vel að nær öll raforka og orka til húshitunar kemur úr endurnýjanlegum orkugjöfum. Við verðum hins vegar að gera mun betur í því að minnka notkun jarðefnaeldsneytis og auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa þegar kemur að samgöngutækjum og höfum við sett okkur það markmið að árið 2020 höfum við náð 10% markinu. Í þessu augnamiði höfum við meðal annars gjörbylt allri hugsun í skattlagningu ökutækja og nú er þeim sem velja sér bíl með lága CO2-losun umbunað með lægri tollum og aðflutningsgjöldum. Þá eru raf-, vetnis- og metanbílar undanþegnir skatti, sem og íblöndunarefni í bensín og olíu. Ísland hefur líka ákveðið að innleiða ETS-reglukerfið um útblástur og tekið upp ýmsa aðra græna skatta til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis eins og kolefnisgjöld. Þeir skattar byggja á þeirri hugmyndafræði umhverfisskatta að þeir sem mengi borgi. Nefnd á vegum ríkisstjórnarinnar sem fjallaði um möguleg viðbrögð við hækkandi olíuverði tók ekki undir háværar kröfur hagsmunaðila um skattalækkanir á jarðefnaeldsneyti enda væru þær ósjálfbærar. Á grunni tillagna frá henni og innanríkisráðuneytinu ýtti ríkisstjórnin úr vör langstærsta átaki í uppbyggingu almenningssamgangna á Íslandi sem litið hefur dagsins ljós og mun yfir milljarður króna á ári renna til þeirra verkefna næstu árin. Nú þegar er til dæmis hægt að taka strætó úr Reykjavík og norður og austur um land. Á næstu vikum verður tilbúið frumvarp þar sem lagt verður til að hlutur eldsneytis af endurnýjanlegum eða umhverfisvænni uppruna verði verulega aukinn í samgöngum með íblöndun. Ísland ábyrgt í umhverfismálum Ríkisstjórnin hefur þegar sýnt og sannað að hún vill taka á málum tengdum hlýnun jarðar með ábyrgum hætti. Það er hins vegar staðreynd að þrátt fyrir markmið um að minnka notkun jarðefnaeldsneytis munum við þurfa að reiða okkur á það um fyrirsjáanlega framtíð til að knýja bíla, flugvélar og skip, sem og til iðnaðarframleiðslu. Spurningin sem við stöndum nú frammi fyrir er hvort við séum fyrir fram tilbúin að afsala okkur þeim möguleika að brotabrot af þeirri olíu sem væntanlega verður unnin á heimsvísu og notuð í áratugi til viðbótar, þar á meðal af okkur sjálfum, verði hugsanlega unnin hér. Í þessu sambandi er mikilvægt að hafa í huga að hin alþjóðlega viðleitni snýr að því að draga úr losun, stuðla að auknu hlutfalli endurnýjanlegra orkugjafa o.s.frv., fremur en að takmarka framleiðslu. Á það er þó réttilega bent að aðeins megi vinna um þriðjung þekktra kolefnisbirgða í jörðu næstu fjörutíu árin eða svo ef markmið um að halda hlýnun jarðar innan við tvær gráður eigi að nást. Af þessum birgðum eru hins vegar tæpir tveir þriðju kol og brúnkol og því er ljóst að langmestum sköpum skiptir fyrir loftslagið hvort tekst að draga úr brennslu þeirrar gríðarlegu kolefnisuppsprettu. Kröfur um að Ísland gefi fyrir fram frá sér hugsanlega olíuvinnslu, sem væntanlega yrði í afar takmörkuðum mæli, í þágu baráttunnar gegn hlýnun jarðar verður að skoða í þessu stóra samhengi öllu. Ekki ætlum við að fórna sjálfbærum fiskveiðum okkar vegna ofveiði annara þjóða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Steingrímur J. Sigfússon Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Fyrir ríflega viku voru veitt tvö sérleyfi til rannsókna og vinnslu kolvetnis á svokölluðu Drekasvæði. Útgáfa leyfa nú er áfangi á langri leið, hvort sem við lítum til borunar rannsóknarholu í Flatey á Skjálfanda upp úr 1980 eða rekjum upphafið til ályktunar Alþingis frá 1997 um skipun starfshóps um „hvort rétt sé að hefja markvissar rannsóknir á því hvort að olía eða gas finnist á landgrunni Íslands". Eftir að starfshópurinn skilaði skýrslu sinni í október 1998 var lagt fram frumvarp um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis. Ríkti pólitísk samstaða um málið á þeim tíma enda voru bæði þingsályktunin og lögin samþykkt með öllum greiddum atkvæðum. Nokkrar breytingar og bætur hafa verið gerðar á lögunum síðan, en á þeim grunni voru sérleyfin veitt eftir útboð. Þó svo að leyfin nú marki vissulega tímamót í þessu ferli er ljóst að langur vegur er frá því að svæðið sé rannsakað og þaulkannað, hvað þá að boranir hefjist. Nú verður svæðið rannsakað um nokkurra ára skeið, fyrst og fremst með hljóðbylgjum og sýnatöku. Í umsögn umhverfisráðuneytisins um leyfin kemur fram að „á fyrri stigum séu rannsóknir umsækjendanna þriggja skv. þeim áætlunum sem þeir hafa lagt fram ekki líklegar til að valda miklu raski á umhverfinu". Komi til þess í framtíðinni að sótt verði um rannsóknaboranir munu þær fara í gegnum strangt umhverfismat. Íslensk stjórnvöld hafa í hendi sér að gera ýtrustu kröfur um allt sem að umhverfi, tækni og öryggi snýr og taka þá sérstaklega tillit til aðstæðna á viðkomandi svæði, norrænnar legu þess í köldum sjó o.s.frv. og það á fortakslaust að gera. Nærtækt er að líta til staðla og reglna sem norsk stjórnvöld hafa sett varðandi umhverfis- og öryggismál, en þau eru almennt talin í fararbroddi á heimsvísu í þeim efnum og byggja á mikilli reynslu. Hluti af þessum öryggiskröfum er að þau fyrirtæki sem fengu sérleyfin þurftu að uppfylla hvoru tveggja skilyrði um fjárhagslegan styrk og tæknilega getu. Þá felst aukið öryggi í því að norska ríkisolíufélagið Petoro skuli hafa nýtt rétt sinn til að vera fjórðungs aðili í hvoru leyfanna fyrir sig. Víða leitað á norðurslóðum Það er ljóst að nágrannaþjóðir okkar, Norðmenn, Færeyingar og Grænlendingar, ráðgera allar olíuleit í sínum lögsögum á hafinu í nágrenni Íslands. Olíuleit á svæðinu við og í nágrenni Drekans munu því hefjast jafnvel þótt Íslendingar myndu ekki fara í slíkan leiðangur. Norðmenn hafa gert ítarlegar rannsóknir á sínum hluta Drekasvæðisins og er það mat þeirra að þrátt fyrir að svæðið sé úti á reginhafi séu veðurfræðilegar aðstæður um margt hagstæðar og tæknilegar aðstæður vel leysanlegar. Það ríður hins vegar á að hvergi sé slakað á ströngustu öryggiskröfum og fyllsta ástæða er til að fylgjast vel með þeim málum enda miklir hagsmunir í húfi fyrir alla aðila. Samstarf aðila á þessu sviði er því liður í að tryggja að hvergi verði slakað á. Umhverfismál Réttmætar spurningar vegna mögulegrar olíuvinnslu hafa vaknað um ábyrgð Íslands í umhverfis- og loftsmálum, sem eru meðal mikilvægustu úrlausnarefnum samtímans. Um það er að segja að núverandi ríkisstjórn hefur lagt mikla áherslu á að Ísland standi að Kyoto-samkomulaginu og framlengingu þess án sérstakrar undanþágu. Jafnframt er hafin framkvæmd metnaðarfullrar áætlunar og margvíslegar aðgerðir til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis, auka bindingu kolefnis og stuðla að orkuskiptum í samgöngum ekki síst. Á Íslandi búum við svo vel að nær öll raforka og orka til húshitunar kemur úr endurnýjanlegum orkugjöfum. Við verðum hins vegar að gera mun betur í því að minnka notkun jarðefnaeldsneytis og auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa þegar kemur að samgöngutækjum og höfum við sett okkur það markmið að árið 2020 höfum við náð 10% markinu. Í þessu augnamiði höfum við meðal annars gjörbylt allri hugsun í skattlagningu ökutækja og nú er þeim sem velja sér bíl með lága CO2-losun umbunað með lægri tollum og aðflutningsgjöldum. Þá eru raf-, vetnis- og metanbílar undanþegnir skatti, sem og íblöndunarefni í bensín og olíu. Ísland hefur líka ákveðið að innleiða ETS-reglukerfið um útblástur og tekið upp ýmsa aðra græna skatta til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis eins og kolefnisgjöld. Þeir skattar byggja á þeirri hugmyndafræði umhverfisskatta að þeir sem mengi borgi. Nefnd á vegum ríkisstjórnarinnar sem fjallaði um möguleg viðbrögð við hækkandi olíuverði tók ekki undir háværar kröfur hagsmunaðila um skattalækkanir á jarðefnaeldsneyti enda væru þær ósjálfbærar. Á grunni tillagna frá henni og innanríkisráðuneytinu ýtti ríkisstjórnin úr vör langstærsta átaki í uppbyggingu almenningssamgangna á Íslandi sem litið hefur dagsins ljós og mun yfir milljarður króna á ári renna til þeirra verkefna næstu árin. Nú þegar er til dæmis hægt að taka strætó úr Reykjavík og norður og austur um land. Á næstu vikum verður tilbúið frumvarp þar sem lagt verður til að hlutur eldsneytis af endurnýjanlegum eða umhverfisvænni uppruna verði verulega aukinn í samgöngum með íblöndun. Ísland ábyrgt í umhverfismálum Ríkisstjórnin hefur þegar sýnt og sannað að hún vill taka á málum tengdum hlýnun jarðar með ábyrgum hætti. Það er hins vegar staðreynd að þrátt fyrir markmið um að minnka notkun jarðefnaeldsneytis munum við þurfa að reiða okkur á það um fyrirsjáanlega framtíð til að knýja bíla, flugvélar og skip, sem og til iðnaðarframleiðslu. Spurningin sem við stöndum nú frammi fyrir er hvort við séum fyrir fram tilbúin að afsala okkur þeim möguleika að brotabrot af þeirri olíu sem væntanlega verður unnin á heimsvísu og notuð í áratugi til viðbótar, þar á meðal af okkur sjálfum, verði hugsanlega unnin hér. Í þessu sambandi er mikilvægt að hafa í huga að hin alþjóðlega viðleitni snýr að því að draga úr losun, stuðla að auknu hlutfalli endurnýjanlegra orkugjafa o.s.frv., fremur en að takmarka framleiðslu. Á það er þó réttilega bent að aðeins megi vinna um þriðjung þekktra kolefnisbirgða í jörðu næstu fjörutíu árin eða svo ef markmið um að halda hlýnun jarðar innan við tvær gráður eigi að nást. Af þessum birgðum eru hins vegar tæpir tveir þriðju kol og brúnkol og því er ljóst að langmestum sköpum skiptir fyrir loftslagið hvort tekst að draga úr brennslu þeirrar gríðarlegu kolefnisuppsprettu. Kröfur um að Ísland gefi fyrir fram frá sér hugsanlega olíuvinnslu, sem væntanlega yrði í afar takmörkuðum mæli, í þágu baráttunnar gegn hlýnun jarðar verður að skoða í þessu stóra samhengi öllu. Ekki ætlum við að fórna sjálfbærum fiskveiðum okkar vegna ofveiði annara þjóða.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun