Olíuleitarleyfi á Drekasvæðinu Steingrímur J. Sigfússon skrifar 12. janúar 2013 06:00 Fyrir ríflega viku voru veitt tvö sérleyfi til rannsókna og vinnslu kolvetnis á svokölluðu Drekasvæði. Útgáfa leyfa nú er áfangi á langri leið, hvort sem við lítum til borunar rannsóknarholu í Flatey á Skjálfanda upp úr 1980 eða rekjum upphafið til ályktunar Alþingis frá 1997 um skipun starfshóps um „hvort rétt sé að hefja markvissar rannsóknir á því hvort að olía eða gas finnist á landgrunni Íslands". Eftir að starfshópurinn skilaði skýrslu sinni í október 1998 var lagt fram frumvarp um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis. Ríkti pólitísk samstaða um málið á þeim tíma enda voru bæði þingsályktunin og lögin samþykkt með öllum greiddum atkvæðum. Nokkrar breytingar og bætur hafa verið gerðar á lögunum síðan, en á þeim grunni voru sérleyfin veitt eftir útboð. Þó svo að leyfin nú marki vissulega tímamót í þessu ferli er ljóst að langur vegur er frá því að svæðið sé rannsakað og þaulkannað, hvað þá að boranir hefjist. Nú verður svæðið rannsakað um nokkurra ára skeið, fyrst og fremst með hljóðbylgjum og sýnatöku. Í umsögn umhverfisráðuneytisins um leyfin kemur fram að „á fyrri stigum séu rannsóknir umsækjendanna þriggja skv. þeim áætlunum sem þeir hafa lagt fram ekki líklegar til að valda miklu raski á umhverfinu". Komi til þess í framtíðinni að sótt verði um rannsóknaboranir munu þær fara í gegnum strangt umhverfismat. Íslensk stjórnvöld hafa í hendi sér að gera ýtrustu kröfur um allt sem að umhverfi, tækni og öryggi snýr og taka þá sérstaklega tillit til aðstæðna á viðkomandi svæði, norrænnar legu þess í köldum sjó o.s.frv. og það á fortakslaust að gera. Nærtækt er að líta til staðla og reglna sem norsk stjórnvöld hafa sett varðandi umhverfis- og öryggismál, en þau eru almennt talin í fararbroddi á heimsvísu í þeim efnum og byggja á mikilli reynslu. Hluti af þessum öryggiskröfum er að þau fyrirtæki sem fengu sérleyfin þurftu að uppfylla hvoru tveggja skilyrði um fjárhagslegan styrk og tæknilega getu. Þá felst aukið öryggi í því að norska ríkisolíufélagið Petoro skuli hafa nýtt rétt sinn til að vera fjórðungs aðili í hvoru leyfanna fyrir sig. Víða leitað á norðurslóðum Það er ljóst að nágrannaþjóðir okkar, Norðmenn, Færeyingar og Grænlendingar, ráðgera allar olíuleit í sínum lögsögum á hafinu í nágrenni Íslands. Olíuleit á svæðinu við og í nágrenni Drekans munu því hefjast jafnvel þótt Íslendingar myndu ekki fara í slíkan leiðangur. Norðmenn hafa gert ítarlegar rannsóknir á sínum hluta Drekasvæðisins og er það mat þeirra að þrátt fyrir að svæðið sé úti á reginhafi séu veðurfræðilegar aðstæður um margt hagstæðar og tæknilegar aðstæður vel leysanlegar. Það ríður hins vegar á að hvergi sé slakað á ströngustu öryggiskröfum og fyllsta ástæða er til að fylgjast vel með þeim málum enda miklir hagsmunir í húfi fyrir alla aðila. Samstarf aðila á þessu sviði er því liður í að tryggja að hvergi verði slakað á. Umhverfismál Réttmætar spurningar vegna mögulegrar olíuvinnslu hafa vaknað um ábyrgð Íslands í umhverfis- og loftsmálum, sem eru meðal mikilvægustu úrlausnarefnum samtímans. Um það er að segja að núverandi ríkisstjórn hefur lagt mikla áherslu á að Ísland standi að Kyoto-samkomulaginu og framlengingu þess án sérstakrar undanþágu. Jafnframt er hafin framkvæmd metnaðarfullrar áætlunar og margvíslegar aðgerðir til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis, auka bindingu kolefnis og stuðla að orkuskiptum í samgöngum ekki síst. Á Íslandi búum við svo vel að nær öll raforka og orka til húshitunar kemur úr endurnýjanlegum orkugjöfum. Við verðum hins vegar að gera mun betur í því að minnka notkun jarðefnaeldsneytis og auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa þegar kemur að samgöngutækjum og höfum við sett okkur það markmið að árið 2020 höfum við náð 10% markinu. Í þessu augnamiði höfum við meðal annars gjörbylt allri hugsun í skattlagningu ökutækja og nú er þeim sem velja sér bíl með lága CO2-losun umbunað með lægri tollum og aðflutningsgjöldum. Þá eru raf-, vetnis- og metanbílar undanþegnir skatti, sem og íblöndunarefni í bensín og olíu. Ísland hefur líka ákveðið að innleiða ETS-reglukerfið um útblástur og tekið upp ýmsa aðra græna skatta til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis eins og kolefnisgjöld. Þeir skattar byggja á þeirri hugmyndafræði umhverfisskatta að þeir sem mengi borgi. Nefnd á vegum ríkisstjórnarinnar sem fjallaði um möguleg viðbrögð við hækkandi olíuverði tók ekki undir háværar kröfur hagsmunaðila um skattalækkanir á jarðefnaeldsneyti enda væru þær ósjálfbærar. Á grunni tillagna frá henni og innanríkisráðuneytinu ýtti ríkisstjórnin úr vör langstærsta átaki í uppbyggingu almenningssamgangna á Íslandi sem litið hefur dagsins ljós og mun yfir milljarður króna á ári renna til þeirra verkefna næstu árin. Nú þegar er til dæmis hægt að taka strætó úr Reykjavík og norður og austur um land. Á næstu vikum verður tilbúið frumvarp þar sem lagt verður til að hlutur eldsneytis af endurnýjanlegum eða umhverfisvænni uppruna verði verulega aukinn í samgöngum með íblöndun. Ísland ábyrgt í umhverfismálum Ríkisstjórnin hefur þegar sýnt og sannað að hún vill taka á málum tengdum hlýnun jarðar með ábyrgum hætti. Það er hins vegar staðreynd að þrátt fyrir markmið um að minnka notkun jarðefnaeldsneytis munum við þurfa að reiða okkur á það um fyrirsjáanlega framtíð til að knýja bíla, flugvélar og skip, sem og til iðnaðarframleiðslu. Spurningin sem við stöndum nú frammi fyrir er hvort við séum fyrir fram tilbúin að afsala okkur þeim möguleika að brotabrot af þeirri olíu sem væntanlega verður unnin á heimsvísu og notuð í áratugi til viðbótar, þar á meðal af okkur sjálfum, verði hugsanlega unnin hér. Í þessu sambandi er mikilvægt að hafa í huga að hin alþjóðlega viðleitni snýr að því að draga úr losun, stuðla að auknu hlutfalli endurnýjanlegra orkugjafa o.s.frv., fremur en að takmarka framleiðslu. Á það er þó réttilega bent að aðeins megi vinna um þriðjung þekktra kolefnisbirgða í jörðu næstu fjörutíu árin eða svo ef markmið um að halda hlýnun jarðar innan við tvær gráður eigi að nást. Af þessum birgðum eru hins vegar tæpir tveir þriðju kol og brúnkol og því er ljóst að langmestum sköpum skiptir fyrir loftslagið hvort tekst að draga úr brennslu þeirrar gríðarlegu kolefnisuppsprettu. Kröfur um að Ísland gefi fyrir fram frá sér hugsanlega olíuvinnslu, sem væntanlega yrði í afar takmörkuðum mæli, í þágu baráttunnar gegn hlýnun jarðar verður að skoða í þessu stóra samhengi öllu. Ekki ætlum við að fórna sjálfbærum fiskveiðum okkar vegna ofveiði annara þjóða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Steingrímur J. Sigfússon Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Fyrir ríflega viku voru veitt tvö sérleyfi til rannsókna og vinnslu kolvetnis á svokölluðu Drekasvæði. Útgáfa leyfa nú er áfangi á langri leið, hvort sem við lítum til borunar rannsóknarholu í Flatey á Skjálfanda upp úr 1980 eða rekjum upphafið til ályktunar Alþingis frá 1997 um skipun starfshóps um „hvort rétt sé að hefja markvissar rannsóknir á því hvort að olía eða gas finnist á landgrunni Íslands". Eftir að starfshópurinn skilaði skýrslu sinni í október 1998 var lagt fram frumvarp um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis. Ríkti pólitísk samstaða um málið á þeim tíma enda voru bæði þingsályktunin og lögin samþykkt með öllum greiddum atkvæðum. Nokkrar breytingar og bætur hafa verið gerðar á lögunum síðan, en á þeim grunni voru sérleyfin veitt eftir útboð. Þó svo að leyfin nú marki vissulega tímamót í þessu ferli er ljóst að langur vegur er frá því að svæðið sé rannsakað og þaulkannað, hvað þá að boranir hefjist. Nú verður svæðið rannsakað um nokkurra ára skeið, fyrst og fremst með hljóðbylgjum og sýnatöku. Í umsögn umhverfisráðuneytisins um leyfin kemur fram að „á fyrri stigum séu rannsóknir umsækjendanna þriggja skv. þeim áætlunum sem þeir hafa lagt fram ekki líklegar til að valda miklu raski á umhverfinu". Komi til þess í framtíðinni að sótt verði um rannsóknaboranir munu þær fara í gegnum strangt umhverfismat. Íslensk stjórnvöld hafa í hendi sér að gera ýtrustu kröfur um allt sem að umhverfi, tækni og öryggi snýr og taka þá sérstaklega tillit til aðstæðna á viðkomandi svæði, norrænnar legu þess í köldum sjó o.s.frv. og það á fortakslaust að gera. Nærtækt er að líta til staðla og reglna sem norsk stjórnvöld hafa sett varðandi umhverfis- og öryggismál, en þau eru almennt talin í fararbroddi á heimsvísu í þeim efnum og byggja á mikilli reynslu. Hluti af þessum öryggiskröfum er að þau fyrirtæki sem fengu sérleyfin þurftu að uppfylla hvoru tveggja skilyrði um fjárhagslegan styrk og tæknilega getu. Þá felst aukið öryggi í því að norska ríkisolíufélagið Petoro skuli hafa nýtt rétt sinn til að vera fjórðungs aðili í hvoru leyfanna fyrir sig. Víða leitað á norðurslóðum Það er ljóst að nágrannaþjóðir okkar, Norðmenn, Færeyingar og Grænlendingar, ráðgera allar olíuleit í sínum lögsögum á hafinu í nágrenni Íslands. Olíuleit á svæðinu við og í nágrenni Drekans munu því hefjast jafnvel þótt Íslendingar myndu ekki fara í slíkan leiðangur. Norðmenn hafa gert ítarlegar rannsóknir á sínum hluta Drekasvæðisins og er það mat þeirra að þrátt fyrir að svæðið sé úti á reginhafi séu veðurfræðilegar aðstæður um margt hagstæðar og tæknilegar aðstæður vel leysanlegar. Það ríður hins vegar á að hvergi sé slakað á ströngustu öryggiskröfum og fyllsta ástæða er til að fylgjast vel með þeim málum enda miklir hagsmunir í húfi fyrir alla aðila. Samstarf aðila á þessu sviði er því liður í að tryggja að hvergi verði slakað á. Umhverfismál Réttmætar spurningar vegna mögulegrar olíuvinnslu hafa vaknað um ábyrgð Íslands í umhverfis- og loftsmálum, sem eru meðal mikilvægustu úrlausnarefnum samtímans. Um það er að segja að núverandi ríkisstjórn hefur lagt mikla áherslu á að Ísland standi að Kyoto-samkomulaginu og framlengingu þess án sérstakrar undanþágu. Jafnframt er hafin framkvæmd metnaðarfullrar áætlunar og margvíslegar aðgerðir til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis, auka bindingu kolefnis og stuðla að orkuskiptum í samgöngum ekki síst. Á Íslandi búum við svo vel að nær öll raforka og orka til húshitunar kemur úr endurnýjanlegum orkugjöfum. Við verðum hins vegar að gera mun betur í því að minnka notkun jarðefnaeldsneytis og auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa þegar kemur að samgöngutækjum og höfum við sett okkur það markmið að árið 2020 höfum við náð 10% markinu. Í þessu augnamiði höfum við meðal annars gjörbylt allri hugsun í skattlagningu ökutækja og nú er þeim sem velja sér bíl með lága CO2-losun umbunað með lægri tollum og aðflutningsgjöldum. Þá eru raf-, vetnis- og metanbílar undanþegnir skatti, sem og íblöndunarefni í bensín og olíu. Ísland hefur líka ákveðið að innleiða ETS-reglukerfið um útblástur og tekið upp ýmsa aðra græna skatta til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis eins og kolefnisgjöld. Þeir skattar byggja á þeirri hugmyndafræði umhverfisskatta að þeir sem mengi borgi. Nefnd á vegum ríkisstjórnarinnar sem fjallaði um möguleg viðbrögð við hækkandi olíuverði tók ekki undir háværar kröfur hagsmunaðila um skattalækkanir á jarðefnaeldsneyti enda væru þær ósjálfbærar. Á grunni tillagna frá henni og innanríkisráðuneytinu ýtti ríkisstjórnin úr vör langstærsta átaki í uppbyggingu almenningssamgangna á Íslandi sem litið hefur dagsins ljós og mun yfir milljarður króna á ári renna til þeirra verkefna næstu árin. Nú þegar er til dæmis hægt að taka strætó úr Reykjavík og norður og austur um land. Á næstu vikum verður tilbúið frumvarp þar sem lagt verður til að hlutur eldsneytis af endurnýjanlegum eða umhverfisvænni uppruna verði verulega aukinn í samgöngum með íblöndun. Ísland ábyrgt í umhverfismálum Ríkisstjórnin hefur þegar sýnt og sannað að hún vill taka á málum tengdum hlýnun jarðar með ábyrgum hætti. Það er hins vegar staðreynd að þrátt fyrir markmið um að minnka notkun jarðefnaeldsneytis munum við þurfa að reiða okkur á það um fyrirsjáanlega framtíð til að knýja bíla, flugvélar og skip, sem og til iðnaðarframleiðslu. Spurningin sem við stöndum nú frammi fyrir er hvort við séum fyrir fram tilbúin að afsala okkur þeim möguleika að brotabrot af þeirri olíu sem væntanlega verður unnin á heimsvísu og notuð í áratugi til viðbótar, þar á meðal af okkur sjálfum, verði hugsanlega unnin hér. Í þessu sambandi er mikilvægt að hafa í huga að hin alþjóðlega viðleitni snýr að því að draga úr losun, stuðla að auknu hlutfalli endurnýjanlegra orkugjafa o.s.frv., fremur en að takmarka framleiðslu. Á það er þó réttilega bent að aðeins megi vinna um þriðjung þekktra kolefnisbirgða í jörðu næstu fjörutíu árin eða svo ef markmið um að halda hlýnun jarðar innan við tvær gráður eigi að nást. Af þessum birgðum eru hins vegar tæpir tveir þriðju kol og brúnkol og því er ljóst að langmestum sköpum skiptir fyrir loftslagið hvort tekst að draga úr brennslu þeirrar gríðarlegu kolefnisuppsprettu. Kröfur um að Ísland gefi fyrir fram frá sér hugsanlega olíuvinnslu, sem væntanlega yrði í afar takmörkuðum mæli, í þágu baráttunnar gegn hlýnun jarðar verður að skoða í þessu stóra samhengi öllu. Ekki ætlum við að fórna sjálfbærum fiskveiðum okkar vegna ofveiði annara þjóða.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun