Kjötverð, beingreiðslur, útflutningur og matvælaöryggi Þórólfur Matthíasson skrifar 10. ágúst 2011 06:00 Íslenskir neytendur og íslenskir kjötsalar lenda í verulegum hremmingum vilji þeir flytja inn erlent kjötmeti. Íslenskum bændum er hins vegar frjálst að flytja út kjöt eftir því sem tollasamningar og almenn skilyrði aðflutningslanda tilgreina. Íslenskir bændur hafa því val um hvort þeir setji framleiðslu sína á innlendan markað eða erlendan. Þriðji möguleikinn, sem einnig hefur verið gripið til er að halda kjötinu frá markaði með því að farga því. Ríki og bændasamtök hafa gert með sér samning um að styðja kindakjötsframleiðslu með ríflega fjögurra milljarða króna framlagi á hverju ári. Ekki eru í gildi svipaðir samningar um aðra kjötframleiðslu. Samkvæmt grein 3.1 í þeim samningi skulu stjórnvöld styðja framleiðslugetu upp á 368.547 ærgildi. Á vef bændasamtakanna (http://bondi.is/Pages/194) er tilgreint að umreiknað til kílógramma kjöts jafngildi ærgildi 18,2 kílóum af dilkakjöti á ári. Í gildandi samningi er framleiðslukvaðarákvæði: Verði fjöldi vetrarfóðraðra kinda færri en 0,6 á hvert ærgildi sem hverjum sauðfjárbónda er markað með svokölluðu greiðslumarki skerðast beingreiðslur. Þannig gerir samningurinn það hagkvæmara en ella að halda uppi agnarlitlum og óhagkvæmum búum, hvetur til sauðfjárhalds og er því framleiðsluhvetjandi. Innlent verð 10-20% of hátt?Íslenskir skattgreiðendur borga sauðfjárbændum fjóra milljarða króna gegn því að sauðfjárbændur framleiði sem svarar 6.700 tonnum af kindakjöti árlega. Á árinu 2010 var framleiðslan gott betur eða 9.200 tonn. Samkvæmt þessu mætti ætla að útflutningur hefði numið 2.500 tonnum. En sú varð ekki raunin. Útflutningurinn var 600 tonnum meiri eða sem jafngildir 3.100 tonnum af óunnu kjöti. Þannig halda bændur 10% af umsömdu magni utan markaðarins. Ætla má að verð á kindakjöti á innlendum markaði væri 10-20% lægra en það nú er, hefði ekki komið til þessa umframútflutnings á kindakjöti. Einhliða skuldbindandi samningur?Kjörnir talsmenn sauðfjárbænda hafa haldið því fram að þar sem umreikningsstuðullinn 18,2 kíló á ærgildi sé ekki tilgreindur í samningi um starfsskilyrði sauðfjárræktar eigi hann ekki við og að í raun sé ekki um nein töluleg markmið að ræða! Þeir virðast álíta að skattgreiðendur séu tilbúnir til að afhenda fjóra milljarða króna árlega án þess að fyrir liggi einhver skuldbinding af hálfu móttakanda fjárins! Þannig er ekki hægt að ráðstafa skattpeningum almennings. Það skal hins vegar viðurkennt að það hlýtur að falla undir slaka embættisfærslu af hálfu þeirra sem gerðu samning um skilyrði sauðfjárræktar á sínum tíma að hafa ekki fylgt því eftir að bændur stæðu við sinn hluta samningsins og seldu 6.700 tonn af kindakjöti á innlendum markaði árlega. En fátt er svo með öllu illt að eigi megi gott úr gera: Alþingi gæti ákveðið að skerða greiðslur til sauðfjárbænda um þriðjung (33,3%) á þeim forsendum að þeir hafi ekki uppfyllt sinn hluta búvörusamnings. Það myndi spara ríkissjóði útgjöld upp á um 1,2 milljarða króna á ári. Beingreiðslur sem ígildi útflutningsbótaÉg benti á það í blaðagrein fyrir skömmu að vegna þess að bændur flytja út hluta þess kjöts sem þeir ættu að bjóða á innanlandsmarkaði greiddu íslenskir skattgreiðendur niður kjöt fyrir erlenda neytendur. Talsmenn bænda hafa mótmælt þessu og rökstutt mál sitt með því að segja að beingreiðslur myndu ekki aukast væri ekkert flutt út. En horfa má á málið frá fleiri hliðum og spyrja: Hverjar yrðu beingreiðslur til bænda væri ekkert selt á innanlandsmarkaði og allt kindakjöt flutt út? Ætli íslenskir skattgreiðendur myndu líða íslenskum stjórnmálamönnum og íslenskum ráðherrum að greiða sauðfjárbændum fjóra milljarða króna árlega fyrir slíka iðju? Sagt með öðrum orðum: Beingreiðsluvilji íslenskra skattgreiðenda hlýtur að helgast af umfangi útflutnings kindakjöts! Matvælaöryggi í bráð og lengdTalsmenn bænda og ráðherrar landbúnaðarmála hafa gjarnan rökstutt háa styrki til landbúnaðar með vísan til matvælaöryggis. Satt er það að sumt af því sem framleitt er í sveitum landsins endar á endanum á borðum landsmanna. En til þess að framleiða þennan mat þarf ógrynni af erlendum aðföngum. Olía og áburður eru mikilvægustu aðföngin sem flytja þarf erlendis frá. Samgöngur og flutningar eru lykilatriði í fæðuöryggi eyþjóðar í þúsund kílómetra fjarlægð frá næstu uppskipunarhöfnum. Fæðuöryggi slíkrar þjóðar hlýtur eðli máls samkvæmt að vera meira á borði utanríkisráðherra en landbúnaðarráðherra komi til samgöngutruflana við útlönd. Skiptir engu hvort slíkar truflanir verða vegna náttúruhamfara eða vegna styrjaldarástands. Þegar til lengri tíma er litið snýst fæðuöryggi og matvælaöryggi um sjálfbærni. Landbúnaður hefur ekki verið stundaður með sjálfbærum hætti á Íslandi í aldanna rás. Þvert á móti. Íslenska þjóðin á enn býsna mikla skuld að gjalda landinu vegna ofbeitar og ofnýtingar undangenginna alda. Nokkuð hefur þokast fyrir tilstuðlan fjárframlaga skattborgaranna og með ötulu starfi opinberra landbætingastofnana. Það væri býsna grátlegt yrði þeirri iðju allri steypt í voða með því að flytja íslensk heiðarlönd út í stærri stíl en nú er í formi niðurgreidds dilkakjöts. NiðurlagEndurskoða þarf markmið og framkvæmd búvörustefnunnar. Bændum eru greiddar gífurlega háar fjárhæðir en markmiðin með þeim samningum sem við þá eru gerðir eru óljós og illa skilgreind. Það er ekki í takt við góða stjórnsýslu svo ekki sé tekið dýpra í árinni. Þá samrýmast aðgerðir samkvæmt búvörusamningum illa markmiðum um sjálfbærni og framtíðar fæðuöryggi. Frá sjónarhóli skattgreiðanda er ekkert hægt að finna sem réttlætir þau fjárútlát sem samningunum fylgir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórólfur Matthíasson Mest lesið Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Íslenskir neytendur og íslenskir kjötsalar lenda í verulegum hremmingum vilji þeir flytja inn erlent kjötmeti. Íslenskum bændum er hins vegar frjálst að flytja út kjöt eftir því sem tollasamningar og almenn skilyrði aðflutningslanda tilgreina. Íslenskir bændur hafa því val um hvort þeir setji framleiðslu sína á innlendan markað eða erlendan. Þriðji möguleikinn, sem einnig hefur verið gripið til er að halda kjötinu frá markaði með því að farga því. Ríki og bændasamtök hafa gert með sér samning um að styðja kindakjötsframleiðslu með ríflega fjögurra milljarða króna framlagi á hverju ári. Ekki eru í gildi svipaðir samningar um aðra kjötframleiðslu. Samkvæmt grein 3.1 í þeim samningi skulu stjórnvöld styðja framleiðslugetu upp á 368.547 ærgildi. Á vef bændasamtakanna (http://bondi.is/Pages/194) er tilgreint að umreiknað til kílógramma kjöts jafngildi ærgildi 18,2 kílóum af dilkakjöti á ári. Í gildandi samningi er framleiðslukvaðarákvæði: Verði fjöldi vetrarfóðraðra kinda færri en 0,6 á hvert ærgildi sem hverjum sauðfjárbónda er markað með svokölluðu greiðslumarki skerðast beingreiðslur. Þannig gerir samningurinn það hagkvæmara en ella að halda uppi agnarlitlum og óhagkvæmum búum, hvetur til sauðfjárhalds og er því framleiðsluhvetjandi. Innlent verð 10-20% of hátt?Íslenskir skattgreiðendur borga sauðfjárbændum fjóra milljarða króna gegn því að sauðfjárbændur framleiði sem svarar 6.700 tonnum af kindakjöti árlega. Á árinu 2010 var framleiðslan gott betur eða 9.200 tonn. Samkvæmt þessu mætti ætla að útflutningur hefði numið 2.500 tonnum. En sú varð ekki raunin. Útflutningurinn var 600 tonnum meiri eða sem jafngildir 3.100 tonnum af óunnu kjöti. Þannig halda bændur 10% af umsömdu magni utan markaðarins. Ætla má að verð á kindakjöti á innlendum markaði væri 10-20% lægra en það nú er, hefði ekki komið til þessa umframútflutnings á kindakjöti. Einhliða skuldbindandi samningur?Kjörnir talsmenn sauðfjárbænda hafa haldið því fram að þar sem umreikningsstuðullinn 18,2 kíló á ærgildi sé ekki tilgreindur í samningi um starfsskilyrði sauðfjárræktar eigi hann ekki við og að í raun sé ekki um nein töluleg markmið að ræða! Þeir virðast álíta að skattgreiðendur séu tilbúnir til að afhenda fjóra milljarða króna árlega án þess að fyrir liggi einhver skuldbinding af hálfu móttakanda fjárins! Þannig er ekki hægt að ráðstafa skattpeningum almennings. Það skal hins vegar viðurkennt að það hlýtur að falla undir slaka embættisfærslu af hálfu þeirra sem gerðu samning um skilyrði sauðfjárræktar á sínum tíma að hafa ekki fylgt því eftir að bændur stæðu við sinn hluta samningsins og seldu 6.700 tonn af kindakjöti á innlendum markaði árlega. En fátt er svo með öllu illt að eigi megi gott úr gera: Alþingi gæti ákveðið að skerða greiðslur til sauðfjárbænda um þriðjung (33,3%) á þeim forsendum að þeir hafi ekki uppfyllt sinn hluta búvörusamnings. Það myndi spara ríkissjóði útgjöld upp á um 1,2 milljarða króna á ári. Beingreiðslur sem ígildi útflutningsbótaÉg benti á það í blaðagrein fyrir skömmu að vegna þess að bændur flytja út hluta þess kjöts sem þeir ættu að bjóða á innanlandsmarkaði greiddu íslenskir skattgreiðendur niður kjöt fyrir erlenda neytendur. Talsmenn bænda hafa mótmælt þessu og rökstutt mál sitt með því að segja að beingreiðslur myndu ekki aukast væri ekkert flutt út. En horfa má á málið frá fleiri hliðum og spyrja: Hverjar yrðu beingreiðslur til bænda væri ekkert selt á innanlandsmarkaði og allt kindakjöt flutt út? Ætli íslenskir skattgreiðendur myndu líða íslenskum stjórnmálamönnum og íslenskum ráðherrum að greiða sauðfjárbændum fjóra milljarða króna árlega fyrir slíka iðju? Sagt með öðrum orðum: Beingreiðsluvilji íslenskra skattgreiðenda hlýtur að helgast af umfangi útflutnings kindakjöts! Matvælaöryggi í bráð og lengdTalsmenn bænda og ráðherrar landbúnaðarmála hafa gjarnan rökstutt háa styrki til landbúnaðar með vísan til matvælaöryggis. Satt er það að sumt af því sem framleitt er í sveitum landsins endar á endanum á borðum landsmanna. En til þess að framleiða þennan mat þarf ógrynni af erlendum aðföngum. Olía og áburður eru mikilvægustu aðföngin sem flytja þarf erlendis frá. Samgöngur og flutningar eru lykilatriði í fæðuöryggi eyþjóðar í þúsund kílómetra fjarlægð frá næstu uppskipunarhöfnum. Fæðuöryggi slíkrar þjóðar hlýtur eðli máls samkvæmt að vera meira á borði utanríkisráðherra en landbúnaðarráðherra komi til samgöngutruflana við útlönd. Skiptir engu hvort slíkar truflanir verða vegna náttúruhamfara eða vegna styrjaldarástands. Þegar til lengri tíma er litið snýst fæðuöryggi og matvælaöryggi um sjálfbærni. Landbúnaður hefur ekki verið stundaður með sjálfbærum hætti á Íslandi í aldanna rás. Þvert á móti. Íslenska þjóðin á enn býsna mikla skuld að gjalda landinu vegna ofbeitar og ofnýtingar undangenginna alda. Nokkuð hefur þokast fyrir tilstuðlan fjárframlaga skattborgaranna og með ötulu starfi opinberra landbætingastofnana. Það væri býsna grátlegt yrði þeirri iðju allri steypt í voða með því að flytja íslensk heiðarlönd út í stærri stíl en nú er í formi niðurgreidds dilkakjöts. NiðurlagEndurskoða þarf markmið og framkvæmd búvörustefnunnar. Bændum eru greiddar gífurlega háar fjárhæðir en markmiðin með þeim samningum sem við þá eru gerðir eru óljós og illa skilgreind. Það er ekki í takt við góða stjórnsýslu svo ekki sé tekið dýpra í árinni. Þá samrýmast aðgerðir samkvæmt búvörusamningum illa markmiðum um sjálfbærni og framtíðar fæðuöryggi. Frá sjónarhóli skattgreiðanda er ekkert hægt að finna sem réttlætir þau fjárútlát sem samningunum fylgir.
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun