Þörf á auknu fjármagni og nýjum fjármögnunarleiðum 22. ágúst 2006 15:52 Þörf er á fjármögnun til íslenskra háskóla umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt er að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verða meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir háskólamenntun á Íslandi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í skýrslu OECD, Efnahags- og framfarastofnunarinnar, um niðurstöður úttektar á íslenska háskólastiginu. Skýrslan er hluti af úttekt OECD á háskólastiginu í 24 löndum og er markmið hennar að kanna áhrif opinberrar stefnumörkunar í málefnum háskóla í löndunum og vísa veginn um úrbætur og nýjungar. Hún er samin af sex erlendum sérfræðingum sem dvöldu hér á landi í vikutíma, heimsóttu alla háskóla og hittu að máli fjölmarga hagsmunaaðila, þar á meðal fulltrúa atvinnulífsins. Skýrslan skiptist í fimm hluta. Í fyrsta hluta er kynning á landi og þjóð og aðstæðum á Íslandi. Í öðrum hluta er fjallað um bakgrunn og helstu einkenni stefnumörkunar fyrir háskólastigið. Þriðji hlutinn er greining á styrkleikum íslenska háskólakerfisins og þeim þáttum þar sem úrbóta er þörf. Forgangsverkefni í stefnumótun eru sett fram í fjórða hluta og ábendingar dregnar saman í lokakafla. Umsögn sérfræðinganna um háskólastigið á Íslandi er almennt fremur jákvæð en þó benda þeir á að hin öra þróun kerfisins á síðustu árum geti valdið vandamálum. Meðal annars segir að eftir hraða uppbyggingu íslenska háskólastigsins undanfarin ár sé nauðsynlegt að samhæfa stefnumótun og endurskoða tiltekna þætti í starfseminnar. Þetta eigi sérstaklega við um fjármögnun kennslu og rannsókna í háskólum og gæðamál. Bent er á að í flestum löndum hafi aukning útgjalda háskólastigsins verið hraðari en aukning þjóðarframleiðslu. Aðsókn aukist sífellt og háskólamenntun sé talin eitt mikilvægasta tæki til þróunar þekkingarþjóðfélagsins. Þarna sé Ísland engin undantekning og nemendafjöldi á íslenska háskólastiginu hafi aukist enn hraðar en víðast annarsstaðar á síðustu árum, samhliða hinum umfangsmiklu kerfisbreytingum. Líta megi á þetta sem byltingu sem hljóti að kalla á nýjar lausnir við fjármögnun. Sérfræðingar OECD segja að smæð íslenskra háskóla sé sérstakt vandamál og óhagkvæmar rekstrareiningar áberandi. Þó beri að hafa hugfast að mikill vöxtur hafi orðið í efnahagslífi þjóðarinnar síðustu árin sem hafi gert stjórnvöldum kleift að auka framlög til háskólastigins verulega og ýta þannig undir breytingar. Þrátt fyrir þetta eigi sumir háskólanna við rekstrarvanda að stríða. Vakin er athygli á að á Íslandi hafi verið litið á aðgang að háskólanámi sem rétt fremur en tækifæri og núverandi stefna geri frekar ráð fyrir því að stofnanir keppi um stúdenta en að stúdentar keppi um námspláss. Skýrsluhöfundar telja að þörf verði fyrir fjármögnun umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt sé að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verði því meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir æðri menntun á Íslandi. Þetta sé verulega viðkvæmt pólitískt viðfangsefni þar sem það feli líklega í sér að nauðsyn þess að víkja frá hinu rótgróna viðhorfi að háskólamenntun sé réttur allra sem þess óska og skilgreina hana þess í stað sem sérstakan ávinning þeirra sem hennar njóta. Hjá þessari umfjöllun verði ekki komist þar sem skólagjöld hafi þegar verið tekin upp við einkareknu háskólana. Kostnaðarþátttaka nemenda á háskólastigi sé þannig þegar fyrir hendi og svo sé einnig í öðrum hlutum menntakerfisins eins og t.d. í leikskólum og í fullorðinsfræðslu. Sérfræðingar OECD fara lofsamlegum orðum um námslánakerfið á Íslandi og hvernig það hefur stuðlað að jafnrétti til náms. Þeir segja þó mikilvægt að leggja áherslu á jafnræði nemenda, þ.e. að gæði þeirrar menntunar sem þeir njóta séu mikil og skili sér í tækifærum á vinnumarkaði. Þá er bent á að krafan um gæðatryggingu háskólastofnana hljóti að leiða af auknu sjálfstæði þeirra. Uppbygging gæðakerfa og þróun nýrra viðhorfa í gæðamálum er talið vera eitt meginviðfangsefni íslenska háskólakerfisins á næstunni eins og stefnt er að með nýjum lögum um háskóla. Skýrsla OECD er birt á vef menntamálaráðuneytisins. Menntamálaráðneytið efnir til málþings um skýrsluna þann 8. september nk. þar sem sérfræðingur OECD mun skýra niðurstöður hennar og fulltrúar menntamálaráðuneytis, háskóla, atvinnulífs og nemenda fjalla um þýðingu hennar fyrir stefnu stjórnvalda og starf háskóla. Fréttir Innlent Skóla - og menntamál Stj.mál Mest lesið Setti byssukúlu í póstkassa: „Næsta kemur ekki í umslagi“ Innlent Stefnir Hödd vegna ásökunar um nauðgun Innlent Stytta þurfi sumarfrí barna um að lágmarki tvær vikur Innlent Lögreglan vill ná tali af þremur mönnum Innlent Vinstribeygja inn á Bústaðaveg gæti heyrt sögunni til Innlent Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Innlent Sá blóðugan mann hlaupa út og árásarmanninn á eftir honum Innlent Hafði ritað „Breivik“ og „Drepið Trump“ á skotvopnin Erlent Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innlent Rektor rýfur þögnina eftir mótmælin á Þjóðminjasafninu Innlent Fleiri fréttir Vona að áreiðanleiki verði meiri með fjölgun vagna og aukinni tíðni Rússum „drullusama“ um friðarumleitanir Ísland fýsilegur kostur fyrir rafmyntaþvott í augum glæpamanna Sprengjuregn, svikin loforð, og vel heppnuð hárígræðsla Greip í húna en var gripinn mígandi Ísjaki stærri en Hallgrímskirkja blasti við Eldur kviknaði út frá glerkúlu í gluggakistu Setti byssukúlu í póstkassa: „Næsta kemur ekki í umslagi“ Hljóðfæraleikarar skrifa undir nýjan kjarasamning Stefnir Hödd vegna ásökunar um nauðgun Rektor rýfur þögnina eftir mótmælin á Þjóðminjasafninu Lögreglan vill ná tali af þremur mönnum Ragna og Rögnvaldur ráðin aðstoðarrektorar Gefur ekkert upp um breytta forgangsröðun jarðgangna Vinstribeygja inn á Bústaðaveg gæti heyrt sögunni til „Augljóst að bæst hefur við íbúa“ Mögulega þúsundir glæpamanna nýtt þjónustuna: „Ísland er misnotað í svona málum“ Alþjóðlegt peningaþvætti á Íslandi, hitakosningar og í beinni frá EM Stytta þurfi sumarfrí barna um að lágmarki tvær vikur Sá blóðugan mann hlaupa út og árásarmanninn á eftir honum Boðar fyrstu samgönguáætlunina í fimm ár á haustþingi Bein útsending: Innviðaþing 2025 - Sterkir innviðir – sterkt samfélag Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Komu göngumanni til bjargar við Lakagíga Þvættuðu milljarða af illa fenginni rafmynt á Íslandi Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innbrot og menn til ama á útivistarsvæði Sé hægt að gera byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi Skólamál í Kópavogi: Bókun eftir bókun á fundi bæjarstjórnar Hafna „órökstuddum fullyrðingum“ Sigurðar Inga Sjá meira
Þörf er á fjármögnun til íslenskra háskóla umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt er að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verða meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir háskólamenntun á Íslandi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í skýrslu OECD, Efnahags- og framfarastofnunarinnar, um niðurstöður úttektar á íslenska háskólastiginu. Skýrslan er hluti af úttekt OECD á háskólastiginu í 24 löndum og er markmið hennar að kanna áhrif opinberrar stefnumörkunar í málefnum háskóla í löndunum og vísa veginn um úrbætur og nýjungar. Hún er samin af sex erlendum sérfræðingum sem dvöldu hér á landi í vikutíma, heimsóttu alla háskóla og hittu að máli fjölmarga hagsmunaaðila, þar á meðal fulltrúa atvinnulífsins. Skýrslan skiptist í fimm hluta. Í fyrsta hluta er kynning á landi og þjóð og aðstæðum á Íslandi. Í öðrum hluta er fjallað um bakgrunn og helstu einkenni stefnumörkunar fyrir háskólastigið. Þriðji hlutinn er greining á styrkleikum íslenska háskólakerfisins og þeim þáttum þar sem úrbóta er þörf. Forgangsverkefni í stefnumótun eru sett fram í fjórða hluta og ábendingar dregnar saman í lokakafla. Umsögn sérfræðinganna um háskólastigið á Íslandi er almennt fremur jákvæð en þó benda þeir á að hin öra þróun kerfisins á síðustu árum geti valdið vandamálum. Meðal annars segir að eftir hraða uppbyggingu íslenska háskólastigsins undanfarin ár sé nauðsynlegt að samhæfa stefnumótun og endurskoða tiltekna þætti í starfseminnar. Þetta eigi sérstaklega við um fjármögnun kennslu og rannsókna í háskólum og gæðamál. Bent er á að í flestum löndum hafi aukning útgjalda háskólastigsins verið hraðari en aukning þjóðarframleiðslu. Aðsókn aukist sífellt og háskólamenntun sé talin eitt mikilvægasta tæki til þróunar þekkingarþjóðfélagsins. Þarna sé Ísland engin undantekning og nemendafjöldi á íslenska háskólastiginu hafi aukist enn hraðar en víðast annarsstaðar á síðustu árum, samhliða hinum umfangsmiklu kerfisbreytingum. Líta megi á þetta sem byltingu sem hljóti að kalla á nýjar lausnir við fjármögnun. Sérfræðingar OECD segja að smæð íslenskra háskóla sé sérstakt vandamál og óhagkvæmar rekstrareiningar áberandi. Þó beri að hafa hugfast að mikill vöxtur hafi orðið í efnahagslífi þjóðarinnar síðustu árin sem hafi gert stjórnvöldum kleift að auka framlög til háskólastigins verulega og ýta þannig undir breytingar. Þrátt fyrir þetta eigi sumir háskólanna við rekstrarvanda að stríða. Vakin er athygli á að á Íslandi hafi verið litið á aðgang að háskólanámi sem rétt fremur en tækifæri og núverandi stefna geri frekar ráð fyrir því að stofnanir keppi um stúdenta en að stúdentar keppi um námspláss. Skýrsluhöfundar telja að þörf verði fyrir fjármögnun umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt sé að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verði því meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir æðri menntun á Íslandi. Þetta sé verulega viðkvæmt pólitískt viðfangsefni þar sem það feli líklega í sér að nauðsyn þess að víkja frá hinu rótgróna viðhorfi að háskólamenntun sé réttur allra sem þess óska og skilgreina hana þess í stað sem sérstakan ávinning þeirra sem hennar njóta. Hjá þessari umfjöllun verði ekki komist þar sem skólagjöld hafi þegar verið tekin upp við einkareknu háskólana. Kostnaðarþátttaka nemenda á háskólastigi sé þannig þegar fyrir hendi og svo sé einnig í öðrum hlutum menntakerfisins eins og t.d. í leikskólum og í fullorðinsfræðslu. Sérfræðingar OECD fara lofsamlegum orðum um námslánakerfið á Íslandi og hvernig það hefur stuðlað að jafnrétti til náms. Þeir segja þó mikilvægt að leggja áherslu á jafnræði nemenda, þ.e. að gæði þeirrar menntunar sem þeir njóta séu mikil og skili sér í tækifærum á vinnumarkaði. Þá er bent á að krafan um gæðatryggingu háskólastofnana hljóti að leiða af auknu sjálfstæði þeirra. Uppbygging gæðakerfa og þróun nýrra viðhorfa í gæðamálum er talið vera eitt meginviðfangsefni íslenska háskólakerfisins á næstunni eins og stefnt er að með nýjum lögum um háskóla. Skýrsla OECD er birt á vef menntamálaráðuneytisins. Menntamálaráðneytið efnir til málþings um skýrsluna þann 8. september nk. þar sem sérfræðingur OECD mun skýra niðurstöður hennar og fulltrúar menntamálaráðuneytis, háskóla, atvinnulífs og nemenda fjalla um þýðingu hennar fyrir stefnu stjórnvalda og starf háskóla.
Fréttir Innlent Skóla - og menntamál Stj.mál Mest lesið Setti byssukúlu í póstkassa: „Næsta kemur ekki í umslagi“ Innlent Stefnir Hödd vegna ásökunar um nauðgun Innlent Stytta þurfi sumarfrí barna um að lágmarki tvær vikur Innlent Lögreglan vill ná tali af þremur mönnum Innlent Vinstribeygja inn á Bústaðaveg gæti heyrt sögunni til Innlent Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Innlent Sá blóðugan mann hlaupa út og árásarmanninn á eftir honum Innlent Hafði ritað „Breivik“ og „Drepið Trump“ á skotvopnin Erlent Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innlent Rektor rýfur þögnina eftir mótmælin á Þjóðminjasafninu Innlent Fleiri fréttir Vona að áreiðanleiki verði meiri með fjölgun vagna og aukinni tíðni Rússum „drullusama“ um friðarumleitanir Ísland fýsilegur kostur fyrir rafmyntaþvott í augum glæpamanna Sprengjuregn, svikin loforð, og vel heppnuð hárígræðsla Greip í húna en var gripinn mígandi Ísjaki stærri en Hallgrímskirkja blasti við Eldur kviknaði út frá glerkúlu í gluggakistu Setti byssukúlu í póstkassa: „Næsta kemur ekki í umslagi“ Hljóðfæraleikarar skrifa undir nýjan kjarasamning Stefnir Hödd vegna ásökunar um nauðgun Rektor rýfur þögnina eftir mótmælin á Þjóðminjasafninu Lögreglan vill ná tali af þremur mönnum Ragna og Rögnvaldur ráðin aðstoðarrektorar Gefur ekkert upp um breytta forgangsröðun jarðgangna Vinstribeygja inn á Bústaðaveg gæti heyrt sögunni til „Augljóst að bæst hefur við íbúa“ Mögulega þúsundir glæpamanna nýtt þjónustuna: „Ísland er misnotað í svona málum“ Alþjóðlegt peningaþvætti á Íslandi, hitakosningar og í beinni frá EM Stytta þurfi sumarfrí barna um að lágmarki tvær vikur Sá blóðugan mann hlaupa út og árásarmanninn á eftir honum Boðar fyrstu samgönguáætlunina í fimm ár á haustþingi Bein útsending: Innviðaþing 2025 - Sterkir innviðir – sterkt samfélag Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Komu göngumanni til bjargar við Lakagíga Þvættuðu milljarða af illa fenginni rafmynt á Íslandi Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innbrot og menn til ama á útivistarsvæði Sé hægt að gera byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi Skólamál í Kópavogi: Bókun eftir bókun á fundi bæjarstjórnar Hafna „órökstuddum fullyrðingum“ Sigurðar Inga Sjá meira