Hamingjusamur skilnaður 10. júní 2005 00:01 Þetta hefur verið góð vika fyrir Norðmenn. Þeir unnu landsleik við Svía, en sigurinn var sögulegur þar sem þetta var í fyrsta sinn í 67 ár sem Norðmenn unnu landsleik á heimavelli Svía í Stokkhólmi. Hagstofa Evrópusambandsins, Eurostat, staðfesti að Norðmenn væru nærri því ríkasta þjóð Evrópu; aðeins bankagróðaþjóðin Lúxemborgarar teldust þéna meira á hvern íbúa en norræna olíugróðaþjóðin. Og það var svo til stanzlaus þjóðhátíð. Þessa dagana minnast Norðmenn þess með margvíslegum hætti að öld er liðin frá því norska Stórþingið tók ákvörðun um sambandsslit landanna og Noregur varð sjálfstætt konungsríki á ný, eftir aldalangt hlé. Norðmenn voru þegnar Svíakonungs frá 1814 til 1905, þar sem Noregur var í kjölfar Napóleonsstríðanna færður undan dönsku krúnunni og settur þess í stað undir þá sænsku. Þessi tímamót hafa orðið mörgum til að hugleiða stöðu Noregs í Evrópu. Þann 17. maí síðastliðinn, hinum eiginlega þjóðhátíðardegi Norðmanna (er þeir minnast Gulaþingsstjórnarskrárinnar frá 1814), birti sænska blaðið Dagens Nyheter leiðara undir titlinum "Endurheimtum sambandið" ("Låt oss få vår union tillbaka"). Í leiðaranum er rakið hvernig þjóðernis- og sjálfstæðishyggja Norðmanna hefur leitt til þess að þeir hafa valið að standa utan við aðalvettvang samstarfs Evrópuríkja, Evrópusambandið. Miklar framfarir hafi orðið í landinu á 20. öldinni. "Síðan náði hræðslan yfirhöndinni yfir hinu heilbrigða sjálfstrausti og Norðmenn höfnuðu því fyrir tíu árum að vera samferða Svíþjóð inn í Evrópusambandið. Í stað þess varð Noregur hið fylgispaka ekki-aðildarland, lagað að ESB en áhrifalaust," skrifar DN. "En á síðustu árum virðist eitthvað vera að gerast. Skoðanakannanir sýna aukinn stuðning við ESB-aðild. Kannski hafa þessi hundrað ár sjálfstæðis, framfara og olíupeninga gert Norðmenn nógu sjálfsörugga til að stíga skrefið til fulls. Kannski finna þeir að við söknum þeirra í Evrópu," skrifar leiðarahöfundur og klykkir út með: "Kannski íhuga þeir að láta þetta tímamótaár verða upphafspunktinn að nýju sambandi, í þetta sinn með Svíþjóð og 24 öðrum Evrópuþjóðum (og bráðum enn fleiri)." Reyndar á leiðarahöfundur sér að minnsta kosti einn skoðanabróður inni á norska Stórþinginu. Inge Lønning, þingmaður Hægriflokksins og fyrrverandi rektor Óslóarháskóla, átti frumkvæðið að slagorðinu "Frá sambandi til sambands - 100 ár fyrir utan er nóg." Þetta slagorð er eitt ótal slagorða sem orðið hafa til í áróðursslagnum milli fylgjenda og andstæðinga inngöngunnar í ESB, sem staðið hefur linnulítið í Noregi síðan fyrsti aðildarsamningurinn var gerður árið 1972 og klofið hefur þjóðina í tvær fylkingar allar götur síðan. Svo vill til að um sama leyti og Norðmenn flykktust út á götur til að hylla konung sinn, syngja ættjarðarsöngva og veifa þjóðfánanum í júnísólinni - og unnu meira að segja Svía í fótbolta - bárust þær fréttir frá meginlandinu að tvær af kjarnaþjóðum Evrópusambandsins, Frakkar og Hollendingar, hefðu hafnað nýjum stjórnarskrársáttmála þess. Það er því ekki að undra að undir þessum kringumstæðum skyldu fréttirnar sunnan úr álfu hafa leitt til þess að stemmningin fyrir inngöngu í Evrópusambandið tók skarpa dýfu meðal norsks almennings. Það þykir að minnsta kosti ljóst að "inngönguspurningin" verði ekki fyrirferðarmikil í kosningabaráttunni fyrir þingkosningar sem fram fara í landinu í haust. Í þessu samhengi verður að teljast sérlega athyglisvert, að Norðmenn hafa ákveðið að senda hermenn til þátttöku í norrænu herfylki, sem undir sænskri forystu mun verða hluti af hraðliði Evrópusambandsins - hersveitum sem verður hægt að senda í verkefni í nafni sameiginlegrar utanríkis- og varnarmálastefnu sambandsins. Þegar norskir hermenn eru tilbúnir að þjóna undir sænskri stjórn í evrópsku herfylki er ekki hægt að segja annað en að lítil sárindi (önnur en þau sem Svía- og Norðmannabrandararnir valda á víxl) sitji eftir er 100 ára skilnaðarafmælis norrænu frændþjóðanna er minnzt. Auðunn Arnórsson -audunn@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auðunn Arnórsson Í brennidepli Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Þetta hefur verið góð vika fyrir Norðmenn. Þeir unnu landsleik við Svía, en sigurinn var sögulegur þar sem þetta var í fyrsta sinn í 67 ár sem Norðmenn unnu landsleik á heimavelli Svía í Stokkhólmi. Hagstofa Evrópusambandsins, Eurostat, staðfesti að Norðmenn væru nærri því ríkasta þjóð Evrópu; aðeins bankagróðaþjóðin Lúxemborgarar teldust þéna meira á hvern íbúa en norræna olíugróðaþjóðin. Og það var svo til stanzlaus þjóðhátíð. Þessa dagana minnast Norðmenn þess með margvíslegum hætti að öld er liðin frá því norska Stórþingið tók ákvörðun um sambandsslit landanna og Noregur varð sjálfstætt konungsríki á ný, eftir aldalangt hlé. Norðmenn voru þegnar Svíakonungs frá 1814 til 1905, þar sem Noregur var í kjölfar Napóleonsstríðanna færður undan dönsku krúnunni og settur þess í stað undir þá sænsku. Þessi tímamót hafa orðið mörgum til að hugleiða stöðu Noregs í Evrópu. Þann 17. maí síðastliðinn, hinum eiginlega þjóðhátíðardegi Norðmanna (er þeir minnast Gulaþingsstjórnarskrárinnar frá 1814), birti sænska blaðið Dagens Nyheter leiðara undir titlinum "Endurheimtum sambandið" ("Låt oss få vår union tillbaka"). Í leiðaranum er rakið hvernig þjóðernis- og sjálfstæðishyggja Norðmanna hefur leitt til þess að þeir hafa valið að standa utan við aðalvettvang samstarfs Evrópuríkja, Evrópusambandið. Miklar framfarir hafi orðið í landinu á 20. öldinni. "Síðan náði hræðslan yfirhöndinni yfir hinu heilbrigða sjálfstrausti og Norðmenn höfnuðu því fyrir tíu árum að vera samferða Svíþjóð inn í Evrópusambandið. Í stað þess varð Noregur hið fylgispaka ekki-aðildarland, lagað að ESB en áhrifalaust," skrifar DN. "En á síðustu árum virðist eitthvað vera að gerast. Skoðanakannanir sýna aukinn stuðning við ESB-aðild. Kannski hafa þessi hundrað ár sjálfstæðis, framfara og olíupeninga gert Norðmenn nógu sjálfsörugga til að stíga skrefið til fulls. Kannski finna þeir að við söknum þeirra í Evrópu," skrifar leiðarahöfundur og klykkir út með: "Kannski íhuga þeir að láta þetta tímamótaár verða upphafspunktinn að nýju sambandi, í þetta sinn með Svíþjóð og 24 öðrum Evrópuþjóðum (og bráðum enn fleiri)." Reyndar á leiðarahöfundur sér að minnsta kosti einn skoðanabróður inni á norska Stórþinginu. Inge Lønning, þingmaður Hægriflokksins og fyrrverandi rektor Óslóarháskóla, átti frumkvæðið að slagorðinu "Frá sambandi til sambands - 100 ár fyrir utan er nóg." Þetta slagorð er eitt ótal slagorða sem orðið hafa til í áróðursslagnum milli fylgjenda og andstæðinga inngöngunnar í ESB, sem staðið hefur linnulítið í Noregi síðan fyrsti aðildarsamningurinn var gerður árið 1972 og klofið hefur þjóðina í tvær fylkingar allar götur síðan. Svo vill til að um sama leyti og Norðmenn flykktust út á götur til að hylla konung sinn, syngja ættjarðarsöngva og veifa þjóðfánanum í júnísólinni - og unnu meira að segja Svía í fótbolta - bárust þær fréttir frá meginlandinu að tvær af kjarnaþjóðum Evrópusambandsins, Frakkar og Hollendingar, hefðu hafnað nýjum stjórnarskrársáttmála þess. Það er því ekki að undra að undir þessum kringumstæðum skyldu fréttirnar sunnan úr álfu hafa leitt til þess að stemmningin fyrir inngöngu í Evrópusambandið tók skarpa dýfu meðal norsks almennings. Það þykir að minnsta kosti ljóst að "inngönguspurningin" verði ekki fyrirferðarmikil í kosningabaráttunni fyrir þingkosningar sem fram fara í landinu í haust. Í þessu samhengi verður að teljast sérlega athyglisvert, að Norðmenn hafa ákveðið að senda hermenn til þátttöku í norrænu herfylki, sem undir sænskri forystu mun verða hluti af hraðliði Evrópusambandsins - hersveitum sem verður hægt að senda í verkefni í nafni sameiginlegrar utanríkis- og varnarmálastefnu sambandsins. Þegar norskir hermenn eru tilbúnir að þjóna undir sænskri stjórn í evrópsku herfylki er ekki hægt að segja annað en að lítil sárindi (önnur en þau sem Svía- og Norðmannabrandararnir valda á víxl) sitji eftir er 100 ára skilnaðarafmælis norrænu frændþjóðanna er minnzt. Auðunn Arnórsson -audunn@frettabladid.is
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar