Öngstræti stjórnlyndisins Ingibjörg Sólrún Gísladóttir skrifar 3. ágúst 2004 00:01 Umræðustjórnmál - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaformaður Samfylkingarinnar. Í leiðara Fréttablaðsins föstudaginn 30. júlí sl. er fjallað um nauðsyn rökræðu og málamiðlana þegar teknar eru veigamiklar ákvarðanir. Er fjallað um þann átakanlega skort sem hefur verið á hvoru tveggja að undanförnu og bent á að stjórnsemi forystumanna ríkisstjórnarinnar hafi farið út fyrir öll eðlileg mörk. Borgarnesræða mín (sú fyrri) er nefnd til sögunnar og sú tilraun sem þar var gerð til að skilgreina nýjar hugmyndir um stjórnmál og lýðræði. Leiðarahöfundur telur að sú tilraun hafi mistekist og segir að þá sjaldan að menn tali nú um "umræðustjórnmál" sé það til "að gera gys að hugtakinu og hæðast að höfundinum". Það er satt að segja nokkuð sérkennilegt að þessar hugmyndir um lýðræðið skuli koma skoðanamótandi mönnum á Íslandi svo spánskt fyrir sjónir að þeim finnist þær beinlínis hlægilegar. Það segir sína sögu. Ekki veit ég hvort það hefur áhrif á skopskyn þeirra, en ég verð að viðurkenna að þó að ég hafi sett þessar nýju hugmyndir á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og aðlagað þær íslenskum veruleika, þá get ég því miður ekki talist höfundur þeirra. Þessar hugmyndir hafa verið að ryðja sér til rúms í stjórnmálaumræðu á Vesturlöndum sl. áratug svo ég get í besta falli talist sendiboði nýrra tíðinda. Það kann hins vegar vel að vera að einhverjir "menn" séu þeirrar skoðunar að þessi tíðindi séu svo váleg að réttast sé að reyna að taka sendiboðann af lífi. Ég er heldur ekki viss um að ég sé höfundur hugtaksins "umræðustjórnmál" (en það kann þó vel að vera) því í ræðu sem ég flutti í Borgarnesi í febrúar 2003 notaði ég hugtakið "samráðsstjórnmál" sem mótvægi við s.k. "átakastjórnmál". Það er sú stjórnmálahefð sem hefur verið ríkjandi hér á landi og birtist okkur í sinni nöktustu mynd í fjölmiðlamálinu. Þar réðu forystumenn Sjálfstæðisflokksins ferðinni en því fer hins vegar víðs fjarri að þeir einir ástundi og aðhyllist átakastjórnmál. Margir hafa hlotið pólitískt uppeldi í anda þeirrar hefðar og það er hægara um að tala en í að komast að breyta því sem viðtekið er. Með hugtakinu samráðsstjórnmál eða umræðustjórnmál er fyrst og fremst verið að leggja áherslu á mikilvægi þess að stjórnmálamenn kalli eftir og hlusti á skoðanir þeirra sem hafa þekkingu á málunum og verða fyrir þeim ákvörðunum sem teknar eru hverju sinni. Mikilvægt er að þetta sé ekki gert tilviljanakennt og samkvæmt geðþótta tiltekinna stjórnmálamanna heldur með skipulögðum hætti og samkvæmt fyrirfram ákveðnum vinnureglum. Lögð er áhersla á að það sé eftirsóknarvert að neita ekki aflsmunar ef þess er nokkur kostur. Í samráðsstjórnmálunum er hinum almenna borgara ætluð aukin hlutdeild og ábyrgð í hinu pólitíska stjórnkerfi og honum fengið svigrúm til að móta samtíð sína og framtíð. Nýjar hugmyndir um lýðræðið hafa áður verið á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og nægir þar að nefna að þær voru kjarninn í hugmyndafræði Bandalags jafnaðarmanna og Kvennalistans. Í Reykjavíkurlistanum hafa að auki verið gerðar margar áhugaverðar tilraunir til að þróa vinnubrögð í anda samráðsstjórnmála þó að þær hafi ekki alltaf gengið áfallalaust fyrir sig og Evrópukosning Samfylkingarinnar var tilraun í þessa veru. Síðast en ekki síst hafa nýjar hugmyndir um lýðræðið búið um sig hjá almenningi og fundið sér leið að fólki í gegnum ýmis deilumál undangenginna missera, s.s. fiskveiðistefnuna, Kárahnjúkavirkjun, aðild Íslands að Íraksstríðinu, öryrkjadóminn, eftirlaunamálið og nú síðast fjölmiðlafrumvarpið. Þessar hugmyndir eru kannski ekki mjög vel mótaðar en þær byggja í grundvallaratriðum á því viðhorfi að stjórnmálamenn eigi ekki öðru fremur að stjórna fólki heldur stjórna með fólki. Þó að kjósendur feli fulltrúum sínum tiltekið vald þá hafa þeir ekki skuldbundið sig til aðgerðaleysis á milli kosninga. Í lýðræðissamfélagi á allt vald uppruna sinn hjá fólkinu og þess vegna þarf í stjórnskipan þess, lögum og vinnulagi að finna jafnvægi milli kjörinna fulltrúa og svo þess almennings sem eðlilega hefur skoðanir á sínu nánasta umhverfi. Í lýðræðissamfélagi á að vera stöðug viðleitni til að þróa lýðræðið og þar á sú tilfinning að vera áleitin að það sé alltaf hægt að gera betur. Hugmyndir okkar um lýðræðið verða að taka mið af fjölþættu og menntuðu samfélagi 21. aldarinnar þar sem bæði einstaklingar og samtök hafa forsendur og áhuga á að koma að tilteknum málum án þess þó að hafa stjórnmál að atvinnu. Þingmenn og stjórnmálaforingjar geta ekki lengur litið svo á að þeim hafi verið falið lögmætt vald til að ráða og þurfi ekki að deila því með öðrum nema þegar þeim sjálfum býður svo við að horfa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingibjörg Sólrún Gísladóttir Mest lesið Halldór 28.06.2025 Halldór Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Umræðustjórnmál - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaformaður Samfylkingarinnar. Í leiðara Fréttablaðsins föstudaginn 30. júlí sl. er fjallað um nauðsyn rökræðu og málamiðlana þegar teknar eru veigamiklar ákvarðanir. Er fjallað um þann átakanlega skort sem hefur verið á hvoru tveggja að undanförnu og bent á að stjórnsemi forystumanna ríkisstjórnarinnar hafi farið út fyrir öll eðlileg mörk. Borgarnesræða mín (sú fyrri) er nefnd til sögunnar og sú tilraun sem þar var gerð til að skilgreina nýjar hugmyndir um stjórnmál og lýðræði. Leiðarahöfundur telur að sú tilraun hafi mistekist og segir að þá sjaldan að menn tali nú um "umræðustjórnmál" sé það til "að gera gys að hugtakinu og hæðast að höfundinum". Það er satt að segja nokkuð sérkennilegt að þessar hugmyndir um lýðræðið skuli koma skoðanamótandi mönnum á Íslandi svo spánskt fyrir sjónir að þeim finnist þær beinlínis hlægilegar. Það segir sína sögu. Ekki veit ég hvort það hefur áhrif á skopskyn þeirra, en ég verð að viðurkenna að þó að ég hafi sett þessar nýju hugmyndir á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og aðlagað þær íslenskum veruleika, þá get ég því miður ekki talist höfundur þeirra. Þessar hugmyndir hafa verið að ryðja sér til rúms í stjórnmálaumræðu á Vesturlöndum sl. áratug svo ég get í besta falli talist sendiboði nýrra tíðinda. Það kann hins vegar vel að vera að einhverjir "menn" séu þeirrar skoðunar að þessi tíðindi séu svo váleg að réttast sé að reyna að taka sendiboðann af lífi. Ég er heldur ekki viss um að ég sé höfundur hugtaksins "umræðustjórnmál" (en það kann þó vel að vera) því í ræðu sem ég flutti í Borgarnesi í febrúar 2003 notaði ég hugtakið "samráðsstjórnmál" sem mótvægi við s.k. "átakastjórnmál". Það er sú stjórnmálahefð sem hefur verið ríkjandi hér á landi og birtist okkur í sinni nöktustu mynd í fjölmiðlamálinu. Þar réðu forystumenn Sjálfstæðisflokksins ferðinni en því fer hins vegar víðs fjarri að þeir einir ástundi og aðhyllist átakastjórnmál. Margir hafa hlotið pólitískt uppeldi í anda þeirrar hefðar og það er hægara um að tala en í að komast að breyta því sem viðtekið er. Með hugtakinu samráðsstjórnmál eða umræðustjórnmál er fyrst og fremst verið að leggja áherslu á mikilvægi þess að stjórnmálamenn kalli eftir og hlusti á skoðanir þeirra sem hafa þekkingu á málunum og verða fyrir þeim ákvörðunum sem teknar eru hverju sinni. Mikilvægt er að þetta sé ekki gert tilviljanakennt og samkvæmt geðþótta tiltekinna stjórnmálamanna heldur með skipulögðum hætti og samkvæmt fyrirfram ákveðnum vinnureglum. Lögð er áhersla á að það sé eftirsóknarvert að neita ekki aflsmunar ef þess er nokkur kostur. Í samráðsstjórnmálunum er hinum almenna borgara ætluð aukin hlutdeild og ábyrgð í hinu pólitíska stjórnkerfi og honum fengið svigrúm til að móta samtíð sína og framtíð. Nýjar hugmyndir um lýðræðið hafa áður verið á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og nægir þar að nefna að þær voru kjarninn í hugmyndafræði Bandalags jafnaðarmanna og Kvennalistans. Í Reykjavíkurlistanum hafa að auki verið gerðar margar áhugaverðar tilraunir til að þróa vinnubrögð í anda samráðsstjórnmála þó að þær hafi ekki alltaf gengið áfallalaust fyrir sig og Evrópukosning Samfylkingarinnar var tilraun í þessa veru. Síðast en ekki síst hafa nýjar hugmyndir um lýðræðið búið um sig hjá almenningi og fundið sér leið að fólki í gegnum ýmis deilumál undangenginna missera, s.s. fiskveiðistefnuna, Kárahnjúkavirkjun, aðild Íslands að Íraksstríðinu, öryrkjadóminn, eftirlaunamálið og nú síðast fjölmiðlafrumvarpið. Þessar hugmyndir eru kannski ekki mjög vel mótaðar en þær byggja í grundvallaratriðum á því viðhorfi að stjórnmálamenn eigi ekki öðru fremur að stjórna fólki heldur stjórna með fólki. Þó að kjósendur feli fulltrúum sínum tiltekið vald þá hafa þeir ekki skuldbundið sig til aðgerðaleysis á milli kosninga. Í lýðræðissamfélagi á allt vald uppruna sinn hjá fólkinu og þess vegna þarf í stjórnskipan þess, lögum og vinnulagi að finna jafnvægi milli kjörinna fulltrúa og svo þess almennings sem eðlilega hefur skoðanir á sínu nánasta umhverfi. Í lýðræðissamfélagi á að vera stöðug viðleitni til að þróa lýðræðið og þar á sú tilfinning að vera áleitin að það sé alltaf hægt að gera betur. Hugmyndir okkar um lýðræðið verða að taka mið af fjölþættu og menntuðu samfélagi 21. aldarinnar þar sem bæði einstaklingar og samtök hafa forsendur og áhuga á að koma að tilteknum málum án þess þó að hafa stjórnmál að atvinnu. Þingmenn og stjórnmálaforingjar geta ekki lengur litið svo á að þeim hafi verið falið lögmætt vald til að ráða og þurfi ekki að deila því með öðrum nema þegar þeim sjálfum býður svo við að horfa.
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar