Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Rafn Ágúst Ragnarsson skrifar 7. desember 2025 21:58 Járnið hefur séð fífil sinn fegurri en gullið skín enn skært eftir hreinsun. Minjasafn Vestur-Sjálands Fornleifafræðingar við Minjasafn Vestur-Sjálands fundu í sumar tvo spjótsodda úr járni alsettan gulli við uppgröft skammt sunnan Slagleysu á Sjálandi. Umsjónarmaður uppgraftarins segir þetta elsta járnmun Danmerkur. Fundurinn er aukalega eftirtektarverður fyrir þær sakir að verið var að grafa upp helgidóm frá bronsöldinni. Gröfturinn fór fram við uppsprettu þar sem einhvers slags helgiathafnir fóru fram fyrir hartnær þrjú þúsund árum síðan, mörghundruð árum áður en að Danir hófu að vinna járn. Gripirnir án hliðstæðu Í viðtali við danska ríkisútvarpið segir Lone Claudi-Hansen, einn fornleifafræðinganna, að hún hafi hreinlega farið í geðshræringu við fundinn. Svo mikla raunar að hún lagði gripinn strax aftur ofan í gröf sína. Hún áttaði sig um leið á því að hún hefði fundið nokkuð einstakt, stórt járnstykki með „klikkuðum gullskreytingum“ í gröf frá því löngu áður en járnvinnsla kom til Danmerkur. „Hvernig getur allt í einu verið járn hérna inn á milli bronsaldarmuna á bronsaldaruppgraftarsvæði?“ segir hún hafa spurt sig. Við efnagreiningu kom í ljós að gripirnir væru um 2800 ára gamlir. Lone segir þá ekki eiga sér neina hliðstæðu í Evrópu. „Við finnum hreinlega ekki neitt sem jafnast á við þá. Færum til alla leið til Grikklands eða landa í Mið-Evrópu fyndum við járnspjót af svipaðri stærð og frá sama tíma. En þau eru ekki alsett gulli, þannig er þessi fundur algjörlega sérstæður,“ segir Lone. Innsýn inn í samfélag bronsaldarmanna Á síðustu áratugum hafa fundist við Boeslunde hellingur af gullmunum, armbönd og eiðbaugar úr skíragulli, sem vakti undrun margra í ljósi þess að þeir fundust allir á sama stað úti í móa. Útskýringuna telja Lone og teymi hennar hafa fundið. „Fyrir mér er alveg jafnmikilvægt að við höfum fundið menjar Gvendarbrunns frá bronsöld. Það þýðir að við getum tengt gullfundina við trúarlegar athafnir og þannig útskýrt hvernig þeir stöfluðust hérna upp í þessu túni,“ segir Lone. Gvendarbrunnurinn gefur þeim einnig tækifæri til að velta því fyrir sér hvers lags samfélag það var sem lét eftir sig allt þetta ríkidæmi. „Okkar kenning er sú að hér hafi búið auðmannaætt sem hafi haft tengingar langt út í heim. Þau munu hafa átt mikið af dýrgripum sem þau hafa á einhverjum tímapunkti fært í fórn. Það segir okkur margt um trúarbrögð bronsaldarinnar og einnig um svæðið í kringum Boeslunde sem hefur greinilega mátt sín mikils,“ segir Lone. Danmörk Fornminjar Mest lesið Herflugvél snúið við í neyð Innlent Hjólreiðamaður fluttur „mikið slasaður“ með sjúkraflugi Innlent Sameinist í baráttu um að fá risabor og gangaþrennu Innlent Hótar að ganga úr Evrópusamningi til að svipta útlendinga ríkisfangi Erlent Ákvörðunin hafi einnig verið erfið fyrir stjórnarliðana Innlent Mikið áhyggjuefni ef læknar komast ekki erlendis í sérnám Innlent Árleg tannlæknaheimsókn á brúsa danska ríkisins Erlent Meiri ógn af smábátum í Karíbahafinu en Rússlandi Erlent Tuttugu og fimm fórust þegar skemmtistaður brann til kaldra kola Erlent Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Erlent Fleiri fréttir Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Á fjórða hundrað gripa orðið fyrir vatnstjóni á Louvre Meiri ógn af smábátum í Karíbahafinu en Rússlandi „Samrýmist að miklu leyti okkar sýn“ Árleg tannlæknaheimsókn á brúsa danska ríkisins Handtekinn á Heathrow eftir árás með piparúða Hótar að ganga úr Evrópusamningi til að svipta útlendinga ríkisfangi Hermenn reyna að ræna völdum í Benín Tuttugu og fimm fórust þegar skemmtistaður brann til kaldra kola Sambandið við Rússland og siðrof í Evrópu í forgangi Á fjórða tug barna drepin í drónaárás á leikskóla Hvelfingin um Tsjernobyl-verið stöðvar ekki kjarnorkugeislun Telja Evrópu traðka niður andóf gegn Úkraínustríðinu Ferðabannið útvíkkað frá tólf ríkjum í yfir þrjátíu Óþekktir drónar stefndu á vél Selenskí við Írland Vellinum í Edinborg lokað um stund og seinkanir mögulegar Norðmenn kaupa langdræg vopn og kafbáta fyrir milljarða Biðla til Belga en tvær tillögur á borðinu Endurheimtu verðmætt hálsmenið úr þörmum þjófsins Óheimilt að skjóta niður ólöglega dróna nema af þeim stafi hætta Krefja Farage um heiðarleika og afsökunarbeiðni Færeyingar rýmka verulega lög um þungunarrof Annað hvort hörfi Úkraínumenn eða verði hraktir burt með valdi Handtóku sprengjumann eftir nærri því fimm ára leit Ógnaði öryggi hermanna með Signal-spjalli Vöruðu við því að Bandaríkin gætu svikið Úkraínu og Evrópu Telja Pútín siðferðislega ábyrgan fyrir dauða breskrar konu Dæmdur í fangelsi fyrir að selja Perry ketamín Leggja fram áætlun um haldlagningu frystra sjóða Rússa Braust inn í vínbúð og „drapst“ á klósettinu Sjá meira
Fundurinn er aukalega eftirtektarverður fyrir þær sakir að verið var að grafa upp helgidóm frá bronsöldinni. Gröfturinn fór fram við uppsprettu þar sem einhvers slags helgiathafnir fóru fram fyrir hartnær þrjú þúsund árum síðan, mörghundruð árum áður en að Danir hófu að vinna járn. Gripirnir án hliðstæðu Í viðtali við danska ríkisútvarpið segir Lone Claudi-Hansen, einn fornleifafræðinganna, að hún hafi hreinlega farið í geðshræringu við fundinn. Svo mikla raunar að hún lagði gripinn strax aftur ofan í gröf sína. Hún áttaði sig um leið á því að hún hefði fundið nokkuð einstakt, stórt járnstykki með „klikkuðum gullskreytingum“ í gröf frá því löngu áður en járnvinnsla kom til Danmerkur. „Hvernig getur allt í einu verið járn hérna inn á milli bronsaldarmuna á bronsaldaruppgraftarsvæði?“ segir hún hafa spurt sig. Við efnagreiningu kom í ljós að gripirnir væru um 2800 ára gamlir. Lone segir þá ekki eiga sér neina hliðstæðu í Evrópu. „Við finnum hreinlega ekki neitt sem jafnast á við þá. Færum til alla leið til Grikklands eða landa í Mið-Evrópu fyndum við járnspjót af svipaðri stærð og frá sama tíma. En þau eru ekki alsett gulli, þannig er þessi fundur algjörlega sérstæður,“ segir Lone. Innsýn inn í samfélag bronsaldarmanna Á síðustu áratugum hafa fundist við Boeslunde hellingur af gullmunum, armbönd og eiðbaugar úr skíragulli, sem vakti undrun margra í ljósi þess að þeir fundust allir á sama stað úti í móa. Útskýringuna telja Lone og teymi hennar hafa fundið. „Fyrir mér er alveg jafnmikilvægt að við höfum fundið menjar Gvendarbrunns frá bronsöld. Það þýðir að við getum tengt gullfundina við trúarlegar athafnir og þannig útskýrt hvernig þeir stöfluðust hérna upp í þessu túni,“ segir Lone. Gvendarbrunnurinn gefur þeim einnig tækifæri til að velta því fyrir sér hvers lags samfélag það var sem lét eftir sig allt þetta ríkidæmi. „Okkar kenning er sú að hér hafi búið auðmannaætt sem hafi haft tengingar langt út í heim. Þau munu hafa átt mikið af dýrgripum sem þau hafa á einhverjum tímapunkti fært í fórn. Það segir okkur margt um trúarbrögð bronsaldarinnar og einnig um svæðið í kringum Boeslunde sem hefur greinilega mátt sín mikils,“ segir Lone.
Danmörk Fornminjar Mest lesið Herflugvél snúið við í neyð Innlent Hjólreiðamaður fluttur „mikið slasaður“ með sjúkraflugi Innlent Sameinist í baráttu um að fá risabor og gangaþrennu Innlent Hótar að ganga úr Evrópusamningi til að svipta útlendinga ríkisfangi Erlent Ákvörðunin hafi einnig verið erfið fyrir stjórnarliðana Innlent Mikið áhyggjuefni ef læknar komast ekki erlendis í sérnám Innlent Árleg tannlæknaheimsókn á brúsa danska ríkisins Erlent Meiri ógn af smábátum í Karíbahafinu en Rússlandi Erlent Tuttugu og fimm fórust þegar skemmtistaður brann til kaldra kola Erlent Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Erlent Fleiri fréttir Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Á fjórða hundrað gripa orðið fyrir vatnstjóni á Louvre Meiri ógn af smábátum í Karíbahafinu en Rússlandi „Samrýmist að miklu leyti okkar sýn“ Árleg tannlæknaheimsókn á brúsa danska ríkisins Handtekinn á Heathrow eftir árás með piparúða Hótar að ganga úr Evrópusamningi til að svipta útlendinga ríkisfangi Hermenn reyna að ræna völdum í Benín Tuttugu og fimm fórust þegar skemmtistaður brann til kaldra kola Sambandið við Rússland og siðrof í Evrópu í forgangi Á fjórða tug barna drepin í drónaárás á leikskóla Hvelfingin um Tsjernobyl-verið stöðvar ekki kjarnorkugeislun Telja Evrópu traðka niður andóf gegn Úkraínustríðinu Ferðabannið útvíkkað frá tólf ríkjum í yfir þrjátíu Óþekktir drónar stefndu á vél Selenskí við Írland Vellinum í Edinborg lokað um stund og seinkanir mögulegar Norðmenn kaupa langdræg vopn og kafbáta fyrir milljarða Biðla til Belga en tvær tillögur á borðinu Endurheimtu verðmætt hálsmenið úr þörmum þjófsins Óheimilt að skjóta niður ólöglega dróna nema af þeim stafi hætta Krefja Farage um heiðarleika og afsökunarbeiðni Færeyingar rýmka verulega lög um þungunarrof Annað hvort hörfi Úkraínumenn eða verði hraktir burt með valdi Handtóku sprengjumann eftir nærri því fimm ára leit Ógnaði öryggi hermanna með Signal-spjalli Vöruðu við því að Bandaríkin gætu svikið Úkraínu og Evrópu Telja Pútín siðferðislega ábyrgan fyrir dauða breskrar konu Dæmdur í fangelsi fyrir að selja Perry ketamín Leggja fram áætlun um haldlagningu frystra sjóða Rússa Braust inn í vínbúð og „drapst“ á klósettinu Sjá meira