Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar 2. október 2025 12:17 Á meðan Ísland tapar baráttunni við ríkisstyrkta offramleiðslu Kína á áli og kísil, horfa stærstu tæknifyrirtæki heims til landsins vegna grænnar orku. Við stöndum á tímamótum: Eigum við að halda áfram í vonlausri samkeppni eða grípa einstakt tækifæri til að verða leiðandi afl í gervigreindarbyltingunni? Tíminn til að velja er núna. Vonlaus barátta við Kína Staðreyndirnar tala sínu máli: Ísland getur aldrei keppt við Kína í framleiðslu á áli og kísil. Kína framleiðir yfir 60% af öllu áli heimsins – rúmlega 40 milljónir tonna á ári. Framleiðsla Íslands, 800–900 þúsund tonn, er aðeins 1,5% af heimsframleiðslunni – dropi í hafið. Þetta er ekki sanngjörn samkeppni heldur barátta við ofurefli. Kínversk stjórnvöld niðurgreiða sinn iðnað markvisst og hafa þannig þrýst heimsmarkaðsverði niður áratugum saman. Á sama tíma hafa Bandaríkin og Evrópusambandið gripið til verndartolla, 25–100%, til að verjast undirverðlagningu. Að halda áfram á þessari braut er ekki aðeins vonlaust – heldur sóun á dýrmætum tíma og orku. Heimurinn vill það sem við eigum Á meðan við festumst í iðnaði fortíðarinnar, keppast Google, Microsoft, Amazon og Meta við að tryggja sér það sem Ísland býr yfir: 100% græna orku. Þessi fyrirtæki fjárfesta milljörðum dollara árlega í gagnaver og gervigreindarverkefni sem krefjast endurnýjanlegrar orku. Ísland hefur allt sem þau leita að: Græna orku: Eina landið í heiminum með 100% endurnýjanlega raforkuframleiðslu. Náttúrulega kælingu: Lega landsins lækkar rekstrarkostnað gagnavera verulega. Tilbúna innviði: Ísland hefur þegar heimsklassa gagnaver og ljósleiðaratengingar með orkunýtni (PUE) sem er langt undir heimsmeðaltali. Fjárfestar hafa þegar séð ljósið. Fyrirtæki eins og Crusoe og Borealis Data Center hafa tryggt sér hundruð milljóna dollara í fjármögnun á Íslandi – og fleiri stór gervigreindarfyrirtæki eru á leiðinni. Spurningin er hvort við séum tilbúin að taka á móti þeim. Gríðarlegur ávinningur fyrir Ísland Skiptin úr áli og kísil yfir í gagnaver eru ekki aðeins rökrétt – þau eru þjóðhagslega og umhverfislega bráðnauðsynleg. Loftslagsáhrif: Með því að skipta út ál- og kísilverum fyrir gagnaver myndum við spara 1,5 milljón tonn af CO₂ árlega. Það eitt og sér nægir til að uppfylla þriðjung til helming af skuldbindingum Íslands í Parísarsáttmálanum fyrir 2030. Engin önnur einstök aðgerð hefði sambærileg áhrif. Efnahagsleg áhrif: Álframleiðsla nýtir 67% af allri raforku á Íslandi en skilar aðeins 5% af vergri landsframleiðslu. Gagnaver og gervigreindarvinnsla skila margfalt meiri verðmætasköpun fyrir hverja kílóvattstund. Þetta þýðir erlendar fjárfestingar, fleiri störf og hærri tekjur fyrir íslenskt samfélag. Fimmta iðnbyltingin bíður ekki Ísland er þegar í 5. sæti á heimsvísu í stafrænum breytingum og meðal fremstu þjóða í nýsköpun. Við höfum alla burði til að verða leiðandi afl í fimmtu iðnbyltingunni sem byggir á gervigreind, skammtatölvum og sjálfvirkni. En nú stendur allt á ákvörðun. Við getum haldið áfram að tapa fyrir Kína í iðnaði fortíðarinnar – eða nýtt einstaka stöðu okkar til að verða lykilþjóð í tækni framtíðarinnar. Tækifærið er hér. Það er gríðarlegt. En það bíður ekki að eilífu. Grípum það. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind – á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindar markþjálfi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Sjá meira
Á meðan Ísland tapar baráttunni við ríkisstyrkta offramleiðslu Kína á áli og kísil, horfa stærstu tæknifyrirtæki heims til landsins vegna grænnar orku. Við stöndum á tímamótum: Eigum við að halda áfram í vonlausri samkeppni eða grípa einstakt tækifæri til að verða leiðandi afl í gervigreindarbyltingunni? Tíminn til að velja er núna. Vonlaus barátta við Kína Staðreyndirnar tala sínu máli: Ísland getur aldrei keppt við Kína í framleiðslu á áli og kísil. Kína framleiðir yfir 60% af öllu áli heimsins – rúmlega 40 milljónir tonna á ári. Framleiðsla Íslands, 800–900 þúsund tonn, er aðeins 1,5% af heimsframleiðslunni – dropi í hafið. Þetta er ekki sanngjörn samkeppni heldur barátta við ofurefli. Kínversk stjórnvöld niðurgreiða sinn iðnað markvisst og hafa þannig þrýst heimsmarkaðsverði niður áratugum saman. Á sama tíma hafa Bandaríkin og Evrópusambandið gripið til verndartolla, 25–100%, til að verjast undirverðlagningu. Að halda áfram á þessari braut er ekki aðeins vonlaust – heldur sóun á dýrmætum tíma og orku. Heimurinn vill það sem við eigum Á meðan við festumst í iðnaði fortíðarinnar, keppast Google, Microsoft, Amazon og Meta við að tryggja sér það sem Ísland býr yfir: 100% græna orku. Þessi fyrirtæki fjárfesta milljörðum dollara árlega í gagnaver og gervigreindarverkefni sem krefjast endurnýjanlegrar orku. Ísland hefur allt sem þau leita að: Græna orku: Eina landið í heiminum með 100% endurnýjanlega raforkuframleiðslu. Náttúrulega kælingu: Lega landsins lækkar rekstrarkostnað gagnavera verulega. Tilbúna innviði: Ísland hefur þegar heimsklassa gagnaver og ljósleiðaratengingar með orkunýtni (PUE) sem er langt undir heimsmeðaltali. Fjárfestar hafa þegar séð ljósið. Fyrirtæki eins og Crusoe og Borealis Data Center hafa tryggt sér hundruð milljóna dollara í fjármögnun á Íslandi – og fleiri stór gervigreindarfyrirtæki eru á leiðinni. Spurningin er hvort við séum tilbúin að taka á móti þeim. Gríðarlegur ávinningur fyrir Ísland Skiptin úr áli og kísil yfir í gagnaver eru ekki aðeins rökrétt – þau eru þjóðhagslega og umhverfislega bráðnauðsynleg. Loftslagsáhrif: Með því að skipta út ál- og kísilverum fyrir gagnaver myndum við spara 1,5 milljón tonn af CO₂ árlega. Það eitt og sér nægir til að uppfylla þriðjung til helming af skuldbindingum Íslands í Parísarsáttmálanum fyrir 2030. Engin önnur einstök aðgerð hefði sambærileg áhrif. Efnahagsleg áhrif: Álframleiðsla nýtir 67% af allri raforku á Íslandi en skilar aðeins 5% af vergri landsframleiðslu. Gagnaver og gervigreindarvinnsla skila margfalt meiri verðmætasköpun fyrir hverja kílóvattstund. Þetta þýðir erlendar fjárfestingar, fleiri störf og hærri tekjur fyrir íslenskt samfélag. Fimmta iðnbyltingin bíður ekki Ísland er þegar í 5. sæti á heimsvísu í stafrænum breytingum og meðal fremstu þjóða í nýsköpun. Við höfum alla burði til að verða leiðandi afl í fimmtu iðnbyltingunni sem byggir á gervigreind, skammtatölvum og sjálfvirkni. En nú stendur allt á ákvörðun. Við getum haldið áfram að tapa fyrir Kína í iðnaði fortíðarinnar – eða nýtt einstaka stöðu okkar til að verða lykilþjóð í tækni framtíðarinnar. Tækifærið er hér. Það er gríðarlegt. En það bíður ekki að eilífu. Grípum það. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind – á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindar markþjálfi.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun