Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar 1. október 2025 08:00 Konan á bak við afgreiðsluborðið þarf að kippa snúrunni úr sambandi. Sjoppan lokaði fyrir fimmtán mínútum, en spilakassinn blikkar enn. „Plís leyfðu mér bara að klára þennan leik,“ segir fastagesturinn. Hún slekkur, tekur á móti reiðinni – og kemur svo seint heim, úrvinda. Hún kemur seint heim vegna þess að fáein svokölluð almannaheillasamtök og stofnanir ákveða á hverjum degi að þeirra besta fjármögnunarleið sé að græða á fjárhættuspilum. Þau eru Háskóli Íslands, Rauði krossinn, Landsbjörg, og íþróttahreyfingin. Í síðustu viku urðu umræður á Alþingi um ólöglegar erlendar veðmálasíður og fóru þær fram eftir fyrirsjáanlegri formúlu: forræðishyggja gegn frelsi. Ein hliðin segir: þú stöðvar þetta ekki; ekki reyna. Hinni hliðinni er stillt upp sem bannglöðum siðapostulum. Á meintri miðju átakaássins eru svo þeir sem vilja banna „vondu,“ útlensku síðurnar og láta þá fjármuni sem nú renna um þær fara í gegnum innlend kerfi, og boða að þá sé peningurinn orðinn „góður.“ En þessi ás er í sjálfu sér pólitísk blekking. Íslenskur markaður fyrir fjárhættuspil hefur aldrei verið löglaus frumskógur. Honum hefur verið bróðurlega deilt á milli fyrrnefndra aðila sem fengu á sínum tíma leyfi til að skapa hér á landi eftirspurn eftir ákveðnum fjárhættuspilum, sem áður var engin. Í millitíðinni byrjuðu Íslendingar að spila á erlendum síðum fyrir einhverja milljarða á ári hverju (eða svo er okkur sagt). Og nú er það síendurtekið að samfélagið tapi því fé. Lógíkin er þessi: ef peningarnir héldust „heima“ væri hægt að nota þá til að leyfa ungmennum að æfa íþróttir og ganga í háskóla. Í einmitt slíku starfi felist jafnvel forvörn gegn spilafíkn. En spilavíti helgað göfugum málstað, hvort heldur er í spilasal eða á netinu, hvort heldur eigandinn er innlendur eða erlendur, verður aldrei annað en spilavíti. Á meðan skaðinn er sá sami þá felst engin raunveruleg bót fyrir íslenskt samfélag í slíkri breytingu. Hún verður aldrei annað en yfirtaka, valdaskipti á tilteknum hluta fjárhættuspilamarkaðarins. „Hófsama miðjan“ hefur sýnt í verki að hún er hvorki hófsöm né mitt á milli forræðishyggju og frelsis. Síðastliðna áratugi hafa þessi innlendu samtök og stofnanir ekkert viljað gera til að minnka þann skaða sem þau nefna nú sem sérstakt áhyggjuefni sem bregðast þurfi við. Enda er þeirra tilgangur að afla tekna, ekki að minnka umsvif fjárhættuspila. Tekjumódel sem byggist á gegndarlausri spilun gerir það að verkum að þessar stofnanir hafa aldrei verið varðmenn hófs og munu aldrei vera það. Þess í stað hefur skaðaminnkun á Íslandi verið ástunduð af afgreiðslukonum sem kippa spilakössum úr sambandi, kráareigendum sem sjá sóma sinn í því að skila kössum til föðurhúsanna, foreldrum sem taka síma af börnum sínum, fjölskyldum sem greiða niður spilaskuldir, og spilafíklum sem sjálfir finna upp leiðir til að takmarka eigin skaða. Þegar það eitt kemst að í pólitískri umræðu að spilapeningnum sé haldið innan íslensks hagkerfis verða niðurstöður vísindalegra rannsóknaum skaðsemi fjárhættuspila og stefnumótun ekki annað en bakþankar. Umræða um þessa gervilausn – að þjóðnýta veðmálin – kæfir þannig umræðu um raunverulegar lausnir og skynsamlega stefnu í málaflokknum í heild. Hvað á þá ríkisstjórnin, sem á endanum ræður, að gera? Hún verður að standast þrýsting þeirra sérhagsmunaafla sem stilla sér nú upp sem hinni „hófsömu miðju.“ Hún verður að standa með fólkinu í landinu gegn ásókninni í efnahag þeirra, líf og heilsu. Fyrsta skrefið á auðvitað að vera að klippa á lagalegu snúruna sem heldur spilakössum gangandi – þessum skaðlegustu tækjum fjárhættuspilaiðnaðarins. Auðvitað á svo að loka fyrir greiðslumiðlun erlendu fyrirtækjanna sem starfa hér ólöglega. Stjórnmál snúast um að skilgreina vettvang átaka. Þeir aðilar sem hér á landi græða á fjárhættuspilum vilja að sá vettvangur sé „frelsi gegn forræðishyggju,“ því þannig fá þeir að staðsetja sig í miðjunni. Réttara væri þó að tala um rótgróin sérhagsmunaöfl gegn fólkinu sem hinn raunverulega átakaás í þessu máli. Veljum fólkið. Veljum konuna í sjoppunni og karlinn við spilakassann. Útbúum stefnu þar sem hennar ólaunaða skaðaminnkunarstarf og hans sársauki heyra sögunni til. Höfundur situr í stjórn Samtaka áhugafólks um spilafíkn. Sjá einnig eftir höfund: Auðhumla í Hamraborg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tryggvi Rúnar Brynjarsson Fjárhættuspil Fíkn Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Skoðun Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Sjá meira
Konan á bak við afgreiðsluborðið þarf að kippa snúrunni úr sambandi. Sjoppan lokaði fyrir fimmtán mínútum, en spilakassinn blikkar enn. „Plís leyfðu mér bara að klára þennan leik,“ segir fastagesturinn. Hún slekkur, tekur á móti reiðinni – og kemur svo seint heim, úrvinda. Hún kemur seint heim vegna þess að fáein svokölluð almannaheillasamtök og stofnanir ákveða á hverjum degi að þeirra besta fjármögnunarleið sé að græða á fjárhættuspilum. Þau eru Háskóli Íslands, Rauði krossinn, Landsbjörg, og íþróttahreyfingin. Í síðustu viku urðu umræður á Alþingi um ólöglegar erlendar veðmálasíður og fóru þær fram eftir fyrirsjáanlegri formúlu: forræðishyggja gegn frelsi. Ein hliðin segir: þú stöðvar þetta ekki; ekki reyna. Hinni hliðinni er stillt upp sem bannglöðum siðapostulum. Á meintri miðju átakaássins eru svo þeir sem vilja banna „vondu,“ útlensku síðurnar og láta þá fjármuni sem nú renna um þær fara í gegnum innlend kerfi, og boða að þá sé peningurinn orðinn „góður.“ En þessi ás er í sjálfu sér pólitísk blekking. Íslenskur markaður fyrir fjárhættuspil hefur aldrei verið löglaus frumskógur. Honum hefur verið bróðurlega deilt á milli fyrrnefndra aðila sem fengu á sínum tíma leyfi til að skapa hér á landi eftirspurn eftir ákveðnum fjárhættuspilum, sem áður var engin. Í millitíðinni byrjuðu Íslendingar að spila á erlendum síðum fyrir einhverja milljarða á ári hverju (eða svo er okkur sagt). Og nú er það síendurtekið að samfélagið tapi því fé. Lógíkin er þessi: ef peningarnir héldust „heima“ væri hægt að nota þá til að leyfa ungmennum að æfa íþróttir og ganga í háskóla. Í einmitt slíku starfi felist jafnvel forvörn gegn spilafíkn. En spilavíti helgað göfugum málstað, hvort heldur er í spilasal eða á netinu, hvort heldur eigandinn er innlendur eða erlendur, verður aldrei annað en spilavíti. Á meðan skaðinn er sá sami þá felst engin raunveruleg bót fyrir íslenskt samfélag í slíkri breytingu. Hún verður aldrei annað en yfirtaka, valdaskipti á tilteknum hluta fjárhættuspilamarkaðarins. „Hófsama miðjan“ hefur sýnt í verki að hún er hvorki hófsöm né mitt á milli forræðishyggju og frelsis. Síðastliðna áratugi hafa þessi innlendu samtök og stofnanir ekkert viljað gera til að minnka þann skaða sem þau nefna nú sem sérstakt áhyggjuefni sem bregðast þurfi við. Enda er þeirra tilgangur að afla tekna, ekki að minnka umsvif fjárhættuspila. Tekjumódel sem byggist á gegndarlausri spilun gerir það að verkum að þessar stofnanir hafa aldrei verið varðmenn hófs og munu aldrei vera það. Þess í stað hefur skaðaminnkun á Íslandi verið ástunduð af afgreiðslukonum sem kippa spilakössum úr sambandi, kráareigendum sem sjá sóma sinn í því að skila kössum til föðurhúsanna, foreldrum sem taka síma af börnum sínum, fjölskyldum sem greiða niður spilaskuldir, og spilafíklum sem sjálfir finna upp leiðir til að takmarka eigin skaða. Þegar það eitt kemst að í pólitískri umræðu að spilapeningnum sé haldið innan íslensks hagkerfis verða niðurstöður vísindalegra rannsóknaum skaðsemi fjárhættuspila og stefnumótun ekki annað en bakþankar. Umræða um þessa gervilausn – að þjóðnýta veðmálin – kæfir þannig umræðu um raunverulegar lausnir og skynsamlega stefnu í málaflokknum í heild. Hvað á þá ríkisstjórnin, sem á endanum ræður, að gera? Hún verður að standast þrýsting þeirra sérhagsmunaafla sem stilla sér nú upp sem hinni „hófsömu miðju.“ Hún verður að standa með fólkinu í landinu gegn ásókninni í efnahag þeirra, líf og heilsu. Fyrsta skrefið á auðvitað að vera að klippa á lagalegu snúruna sem heldur spilakössum gangandi – þessum skaðlegustu tækjum fjárhættuspilaiðnaðarins. Auðvitað á svo að loka fyrir greiðslumiðlun erlendu fyrirtækjanna sem starfa hér ólöglega. Stjórnmál snúast um að skilgreina vettvang átaka. Þeir aðilar sem hér á landi græða á fjárhættuspilum vilja að sá vettvangur sé „frelsi gegn forræðishyggju,“ því þannig fá þeir að staðsetja sig í miðjunni. Réttara væri þó að tala um rótgróin sérhagsmunaöfl gegn fólkinu sem hinn raunverulega átakaás í þessu máli. Veljum fólkið. Veljum konuna í sjoppunni og karlinn við spilakassann. Útbúum stefnu þar sem hennar ólaunaða skaðaminnkunarstarf og hans sársauki heyra sögunni til. Höfundur situr í stjórn Samtaka áhugafólks um spilafíkn. Sjá einnig eftir höfund: Auðhumla í Hamraborg.
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar