Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar 1. september 2025 18:00 Og sár níðs og andlegs ofbeldis eru tjáð án vitna Vegna flækju hinna fjölbreyttu tilfinninga og reynslu En fína stöðugildið er til sýnis Nú má tjá sig um slíkt og hér eru dæmi um ráðríki þessara viðhorfa Og reynsla sem væri upplifun margra í gegn um tímana. Og það ekki síst þegar einstaklingum var bannað að deila erfiðri reynslu með öðrum. Það þá séð, sem verra en það sem þau höfðu upplifað, og þeim verið gert. Hvort sem það var ætlað eða óunnin vandræði úr undirvitund geranda, sem voru og eru endalaust færð yfir í svekkelsi. Ég hef áttað mig á að slíkt hefur gerst og gerist. Og ég er að upplifa án þess að nein gagnleg svör né lausn í tungumáli eða skilningi sé til. Hver mannvera hefur greinilega sína eigin innri upplifun og tengir ekki endilega við reynslu þess næsta í röðinni. Staða sem þá sundrar æ meira í blóðtengingum. Einlægni um eigið líf í þolendum frá fyrri kynslóð er ógerleg vegna viðhorfa um að slíkt væri séð sem þjóðarsvik. Með þeim afleiðingum og útkomu að þá rúllar bolti þöggunar og yfirborðsmennsku niður línuna í næstu kynslóð og kynslóðir. Það er að segja: Ef ekki er hægt að finna gagnlegar tjáskiptaleiðir. Þá eins og Thomas Hubl og ótal aðrir fræðingar vita í dag enduðu erfiðu tilfinningarnar í kássu í taugakerfum þeirra. Þær urðu og verða að byrði sem eiga það til að skapa sérkennileg þyngsli og erfiða hegðun í einstaklingum. Þessi atriði gerðust hugsanlega meira hjá millistétt þegar óttinn um slúður var mikill sem myndi kosta tap á virðingu. Á hinn veginn heyrði ég líka. Að það voru til einstaklingar á landinu á þeim tímum sem fóru sína eigin leið, og létu hvorki þröngsýni presta né snobb hafa áhrif á ákvarðanir sínar. Afleiðing kúgunar og menguð taugakerfi eru slæm uppskrift Sem er bara eitt dæmi um grunn ástæður skorts á mögulegri einlægni um eigið sjálf og tilfinningar í einstaklingum. Það geta verið tegundir slæmrar reynslu sem gerðust ekki með að neinn væri laminn heldur með allskonar hegðun frá eigin skammti af reynslu af mismeðferð sem fer sem mengun inn í líkamann frá kröfu um þöggun inn sem virkar auðvitað á mismunandi hátt í mismunandi einstaklingum. Við sjáum þó sem betur fer í dag, að nú er yngri kynslóðin að setja þá mengun út. Og grein á Morgunblaðinu um ofbeldi barna á foreldrum 27. Ágúst 2025 er að sýna það. Ástæðan hugsanlega vegna rótgróinnar venju þöggunar í foreldrum um sínar erfiðu tilfinningar. Andlegu ofbeldi af ýmsu tagi sem hefur lamað hjörtun að einhverju leyti. Og fréttir eru um að slíkt sé enn að gerast hér og þar í heiminum. Einstaklingar með háskóla eða annað langtíma nám sem hefur sett þau upp með næga peninga til að skapa fallegt heimili, og oft líka fín fyrirtæki og stofnun. Það er allt yfirborð. Það voru áratugir þegar einstaklingum á Íslandi og ábyggilega víðar í heiminum var bannað að deila sárum sínum með öðrum. Og sátu þá vansæl með útkomuna. Tilgangurinn með þeirri skipun var til að halda uppi viðurkenndri hegðun í þeim með slíkar stöður. Ósorteruð sár og sögur sitja þá í líkömum. Og alla vega sumir þolendur myndu ekki geta lifað við þann innri pirring sem er að kurra og sjóða á ýmsum hitastigum þarna inni í þeim, án þess að færa það ástand inn í aðra. Sögur og reynsla frá tilfinningalegum vonbrigðum þess ofbeldis sem ýmis yfirvöld höfðu beitt þau, og þau höfðu enga leið út. Þá verða taugakerfin einskonar óþveginn þvottur sem færist áfram í því sem situr í kerfunum og ferbeint úr þeim taugakerfis ruslagámi eða kássu. Og það án neinnar skoðunar í heilabúi þeirra. Svo að það færist sjálfvirkt beint að á og í afkvæmið. Eða hvern þann annan sem viðkomandi finnur sig þurfa að hella því að og í. Hlassið setur þá líf þess einstaklings sem þær erfiðu tilfinningar eru færðar yfir á, á hliðina að einhverju leyti. Það fer þó eftir því hvort sá einstaklingur finni seinna leið og orð og hlustanda til að vinna úr því sem kom. Slíkar leifar slæmra orða sitjandi eins og grautur í kerfunum frá þöggunarkröfu geta tekið áratugi að fá upp til vinnslu. Þung orka sem á það til að skapa snúnar kringumstæður fyrir komandi kynslóðir. En rétt tjáning léttir á því hlassi. Höfundur hefur verið búsettur lengi í Ástralíu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Ég er eins og ég er – um heilbrigðisþjónustu við trans fólk Alma D. Möller Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Og sár níðs og andlegs ofbeldis eru tjáð án vitna Vegna flækju hinna fjölbreyttu tilfinninga og reynslu En fína stöðugildið er til sýnis Nú má tjá sig um slíkt og hér eru dæmi um ráðríki þessara viðhorfa Og reynsla sem væri upplifun margra í gegn um tímana. Og það ekki síst þegar einstaklingum var bannað að deila erfiðri reynslu með öðrum. Það þá séð, sem verra en það sem þau höfðu upplifað, og þeim verið gert. Hvort sem það var ætlað eða óunnin vandræði úr undirvitund geranda, sem voru og eru endalaust færð yfir í svekkelsi. Ég hef áttað mig á að slíkt hefur gerst og gerist. Og ég er að upplifa án þess að nein gagnleg svör né lausn í tungumáli eða skilningi sé til. Hver mannvera hefur greinilega sína eigin innri upplifun og tengir ekki endilega við reynslu þess næsta í röðinni. Staða sem þá sundrar æ meira í blóðtengingum. Einlægni um eigið líf í þolendum frá fyrri kynslóð er ógerleg vegna viðhorfa um að slíkt væri séð sem þjóðarsvik. Með þeim afleiðingum og útkomu að þá rúllar bolti þöggunar og yfirborðsmennsku niður línuna í næstu kynslóð og kynslóðir. Það er að segja: Ef ekki er hægt að finna gagnlegar tjáskiptaleiðir. Þá eins og Thomas Hubl og ótal aðrir fræðingar vita í dag enduðu erfiðu tilfinningarnar í kássu í taugakerfum þeirra. Þær urðu og verða að byrði sem eiga það til að skapa sérkennileg þyngsli og erfiða hegðun í einstaklingum. Þessi atriði gerðust hugsanlega meira hjá millistétt þegar óttinn um slúður var mikill sem myndi kosta tap á virðingu. Á hinn veginn heyrði ég líka. Að það voru til einstaklingar á landinu á þeim tímum sem fóru sína eigin leið, og létu hvorki þröngsýni presta né snobb hafa áhrif á ákvarðanir sínar. Afleiðing kúgunar og menguð taugakerfi eru slæm uppskrift Sem er bara eitt dæmi um grunn ástæður skorts á mögulegri einlægni um eigið sjálf og tilfinningar í einstaklingum. Það geta verið tegundir slæmrar reynslu sem gerðust ekki með að neinn væri laminn heldur með allskonar hegðun frá eigin skammti af reynslu af mismeðferð sem fer sem mengun inn í líkamann frá kröfu um þöggun inn sem virkar auðvitað á mismunandi hátt í mismunandi einstaklingum. Við sjáum þó sem betur fer í dag, að nú er yngri kynslóðin að setja þá mengun út. Og grein á Morgunblaðinu um ofbeldi barna á foreldrum 27. Ágúst 2025 er að sýna það. Ástæðan hugsanlega vegna rótgróinnar venju þöggunar í foreldrum um sínar erfiðu tilfinningar. Andlegu ofbeldi af ýmsu tagi sem hefur lamað hjörtun að einhverju leyti. Og fréttir eru um að slíkt sé enn að gerast hér og þar í heiminum. Einstaklingar með háskóla eða annað langtíma nám sem hefur sett þau upp með næga peninga til að skapa fallegt heimili, og oft líka fín fyrirtæki og stofnun. Það er allt yfirborð. Það voru áratugir þegar einstaklingum á Íslandi og ábyggilega víðar í heiminum var bannað að deila sárum sínum með öðrum. Og sátu þá vansæl með útkomuna. Tilgangurinn með þeirri skipun var til að halda uppi viðurkenndri hegðun í þeim með slíkar stöður. Ósorteruð sár og sögur sitja þá í líkömum. Og alla vega sumir þolendur myndu ekki geta lifað við þann innri pirring sem er að kurra og sjóða á ýmsum hitastigum þarna inni í þeim, án þess að færa það ástand inn í aðra. Sögur og reynsla frá tilfinningalegum vonbrigðum þess ofbeldis sem ýmis yfirvöld höfðu beitt þau, og þau höfðu enga leið út. Þá verða taugakerfin einskonar óþveginn þvottur sem færist áfram í því sem situr í kerfunum og ferbeint úr þeim taugakerfis ruslagámi eða kássu. Og það án neinnar skoðunar í heilabúi þeirra. Svo að það færist sjálfvirkt beint að á og í afkvæmið. Eða hvern þann annan sem viðkomandi finnur sig þurfa að hella því að og í. Hlassið setur þá líf þess einstaklings sem þær erfiðu tilfinningar eru færðar yfir á, á hliðina að einhverju leyti. Það fer þó eftir því hvort sá einstaklingur finni seinna leið og orð og hlustanda til að vinna úr því sem kom. Slíkar leifar slæmra orða sitjandi eins og grautur í kerfunum frá þöggunarkröfu geta tekið áratugi að fá upp til vinnslu. Þung orka sem á það til að skapa snúnar kringumstæður fyrir komandi kynslóðir. En rétt tjáning léttir á því hlassi. Höfundur hefur verið búsettur lengi í Ástralíu.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun