Ungstirni ryður sér til rúms Kjartan Kjartansson skrifar 26. ágúst 2025 15:23 Frumreikistjarnan WUSOUT 2b sést hér á mynd VLT-sjónaukans. Móðurstjarnan sjálf er hulin í miðju gas- og rykskífunnar sem er efniviðurinn í þetta nýja sólkerfi. ESO/R. F. van Capelleveen et al. Mynd sem VLT-sjónaukinn náði af reikistjörnu á frumstigum sínum er sú fyrsta sem sýnir slíka plánetu mynda belti í gas- og rykskífunni sem fóstraði hana. Uppgötvunin hjálpar stjörnufræðingum að skilja betur hvernig reikistjörnur verða til. WISPIT 2b er gasrisi með um fimmfalt meiri massa en Júpíter, stærsta reikistjarna í sólkerfinu okkar. Hún er á braut um unga stjörnu af sömu gerð og sólin okkar. Á mynd VLT-sjónaukans sést hvernig reikistjarnan hefur rutt breitt belti í ryk- og gasskífu sem umlykur móðurstjörnuna. Stjörnur og reikistjörnur verða til úr efnisskífum sem þessari. Þegar efnið í skífunum sem snúast utan um nýjar stjörnur safnast saman og þyngdarkrafturinn tekur við verða til eins konar snjóboltaáhrif þar sem frumreikistjarna sankar að sér efni og stækkar. Þá myndast belti í efnisskífunni eins og sést á myndinni þar sem frumreikistjarna hefur rutt sér til rúms. Þetta er í fyrsta skipti sem mynd hefur náðst af frumreikistjörnu í efnisskífu með beltum af þessu tagi, að því er segir í grein á vef Evrópsku stjörnustöðvarinnar á suðurhveli (ESO). Sjónaukinn, sem er staðsettur í Atacama-eyðimörkinni í Síle, greindi einnig vetnisgas sem féll í átt að reikistjörnunni sem sýnir að hún er enn að bæta við sig efni og stækka. Vísindi Geimurinn Mest lesið Lögreglumenn svekktir að sjá hversu margir hundsuðu fyrirmæli í gær Innlent Ódæði eftir fall El Fasher: Blóðið sýnilegt úr geimnum Erlent Lögreglumenn hundfúlir með bruðl ríkislögreglustjóra Innlent Íslensk stúlka í klóm 764 hvött til sjálfsskaða og ofbeldis Innlent Fundinum lokið án niðurstöðu Innlent Hálka á höfuðborgarsvæðinu og Hellisheiði Innlent Ástæða fyrir því að genaumræðan hafi ekki náð mikilli útbreiðslu Innlent Gera ekki tilkall til höfuðborgartitils þótt Akureyri verði borg Innlent Þurftu að halda peppfund á lygilegum óhappadegi Innlent Rak nefndina sem átti að taka fyrir viðhafnarsalinn og sigurbogann Erlent Fleiri fréttir Prófuðu annað kjarnorkuknúið vopn Ákærðir fyrir hryðjuverk gegn ísraelska sendiráðinu í Kaupmannahöfn Segja vopnahléið aftur í gildi eftir miklar árásir Fundu flöskuskeyti frá tímum fyrri heimsstyrjaldarinnar Ódæði eftir fall El Fasher: Blóðið sýnilegt úr geimnum Rak nefndina sem átti að taka fyrir viðhafnarsalinn og sigurbogann Fjórtán drepnir í árásum á meinta fíkniefnasmyglara Þriðju kosningarnar á fjórum árum Stærsti fellibylur í sögu Jamaíka Færeyingar marka leið fyrir risastór neðansjávargöng Ísraelsher gerir árás á Gasa Andstæðingar olíuleitar Norðmanna hrósa sigri þrátt fyrir tap Skipar hernum að gera árásir á Gasa Áfrýjar sakfellingu í þagnargreiðslumálinu Sakar Evrópu um stríðsæsingu Musk í samkeppni við Wikipedia Búast við hamförum vegna Melissu Van de Velde bannað að ferðast til Ástralíu til að keppa á heimsmeistaramótinu Segja Rússa elta almenna borgara með drónum Játar að hafa myrt Shinzo Abe Undirrituðu samkomulag um fágæta málma Hljóp út í örvæntingu „með lífið í poka“ Réttað yfir tíu sem segja frönsku forsetafrúna vera karlmann Réttað yfir konu sem sagðist vera Madeleine McCann Áfjáður í að bjóða sig fram aftur í trássi við stjórnarskrá Hafa fundið Cessna-vélina Elsti forseti heims endurkjörinn í skugga mótmæla Jamaíka býr sig undir öflugasta fellibyl sem þangað hefur ratað Friður forsenda þess að erlent lið verði sent til Gasa Milei vann stórsigur í Argentínu Sjá meira
WISPIT 2b er gasrisi með um fimmfalt meiri massa en Júpíter, stærsta reikistjarna í sólkerfinu okkar. Hún er á braut um unga stjörnu af sömu gerð og sólin okkar. Á mynd VLT-sjónaukans sést hvernig reikistjarnan hefur rutt breitt belti í ryk- og gasskífu sem umlykur móðurstjörnuna. Stjörnur og reikistjörnur verða til úr efnisskífum sem þessari. Þegar efnið í skífunum sem snúast utan um nýjar stjörnur safnast saman og þyngdarkrafturinn tekur við verða til eins konar snjóboltaáhrif þar sem frumreikistjarna sankar að sér efni og stækkar. Þá myndast belti í efnisskífunni eins og sést á myndinni þar sem frumreikistjarna hefur rutt sér til rúms. Þetta er í fyrsta skipti sem mynd hefur náðst af frumreikistjörnu í efnisskífu með beltum af þessu tagi, að því er segir í grein á vef Evrópsku stjörnustöðvarinnar á suðurhveli (ESO). Sjónaukinn, sem er staðsettur í Atacama-eyðimörkinni í Síle, greindi einnig vetnisgas sem féll í átt að reikistjörnunni sem sýnir að hún er enn að bæta við sig efni og stækka.
Vísindi Geimurinn Mest lesið Lögreglumenn svekktir að sjá hversu margir hundsuðu fyrirmæli í gær Innlent Ódæði eftir fall El Fasher: Blóðið sýnilegt úr geimnum Erlent Lögreglumenn hundfúlir með bruðl ríkislögreglustjóra Innlent Íslensk stúlka í klóm 764 hvött til sjálfsskaða og ofbeldis Innlent Fundinum lokið án niðurstöðu Innlent Hálka á höfuðborgarsvæðinu og Hellisheiði Innlent Ástæða fyrir því að genaumræðan hafi ekki náð mikilli útbreiðslu Innlent Gera ekki tilkall til höfuðborgartitils þótt Akureyri verði borg Innlent Þurftu að halda peppfund á lygilegum óhappadegi Innlent Rak nefndina sem átti að taka fyrir viðhafnarsalinn og sigurbogann Erlent Fleiri fréttir Prófuðu annað kjarnorkuknúið vopn Ákærðir fyrir hryðjuverk gegn ísraelska sendiráðinu í Kaupmannahöfn Segja vopnahléið aftur í gildi eftir miklar árásir Fundu flöskuskeyti frá tímum fyrri heimsstyrjaldarinnar Ódæði eftir fall El Fasher: Blóðið sýnilegt úr geimnum Rak nefndina sem átti að taka fyrir viðhafnarsalinn og sigurbogann Fjórtán drepnir í árásum á meinta fíkniefnasmyglara Þriðju kosningarnar á fjórum árum Stærsti fellibylur í sögu Jamaíka Færeyingar marka leið fyrir risastór neðansjávargöng Ísraelsher gerir árás á Gasa Andstæðingar olíuleitar Norðmanna hrósa sigri þrátt fyrir tap Skipar hernum að gera árásir á Gasa Áfrýjar sakfellingu í þagnargreiðslumálinu Sakar Evrópu um stríðsæsingu Musk í samkeppni við Wikipedia Búast við hamförum vegna Melissu Van de Velde bannað að ferðast til Ástralíu til að keppa á heimsmeistaramótinu Segja Rússa elta almenna borgara með drónum Játar að hafa myrt Shinzo Abe Undirrituðu samkomulag um fágæta málma Hljóp út í örvæntingu „með lífið í poka“ Réttað yfir tíu sem segja frönsku forsetafrúna vera karlmann Réttað yfir konu sem sagðist vera Madeleine McCann Áfjáður í að bjóða sig fram aftur í trássi við stjórnarskrá Hafa fundið Cessna-vélina Elsti forseti heims endurkjörinn í skugga mótmæla Jamaíka býr sig undir öflugasta fellibyl sem þangað hefur ratað Friður forsenda þess að erlent lið verði sent til Gasa Milei vann stórsigur í Argentínu Sjá meira