Stjórnarandstaða í grímulausri sérhagsmunagæzlu Ólafur Stephensen skrifar 18. júní 2025 14:30 Frá löggjafarsamkundunni við Austurvöll berast þær fregnir að stjórnarandstöðuflokkarnir þrír reyni með öllum ráðum að koma í veg fyrir samþykkt frumvarps atvinnuvegaráðherra um að afnema þær breytingar, sem gerðar voru á búvörulögum í fyrravor. Með þeirri lagasetningu var afurðastöðvum í kjötiðnaði veitt víðtæk undanþága frá samkeppnislögum, meðal annars til að sameinast hver annarri eins og þeim sýnist án nokkurs atbeina samkeppnisyfirvalda. Vond vinnubrögð við lagasetningu Full ástæða er til að rifja upp vinnubrögðin við lagasetninguna í marz 2024. Þáverandi meirihluti atvinnuveganefndar gjörbreytti upprunalegu frumvarpi matvælaráðherra, sem gekk út frá að félögum í eigu og undir stjórn bænda yrðu veittar ákveðnar undanþágur. Hið nýja frumvarp gekk miklu lengra og veitti öllum afurðastöðvum víðtæka undanþágu frá samkeppnislögunum, alveg óháð stjórn og eignarhaldi. Þeim ósannindum hefur ítrekað verið haldið fram af hálfu stuðningsmanna löggjafarinnar að með þessu hafi íslenzk lög eingöngu verið færð til samræmis við það sem gerist í nágrannalöndunum. Það er alrangt; gengið er miklu lengra og t.d. samrunaeftirlit samkeppnisyfirvalda tekið úr sambandi, sem nágrannaríkjunum hefur skiljanlega ekki dottið í hug. Fjöldi dæma - sumra nýlegra - er um að samkeppnisyfirvöld í ESB-ríkjunum og Noregi stöðvi eða setji skilyrði fyrir samrunum fyrirtækja í landbúnaði, m.a. til að vernda hagsmuni neytenda og bænda. Þáverandi stjórnarmeirihluti tók ekkert mál á andmælum Samkeppniseftirlitsins, samtaka fyrirtækja í verzlun, Neytendasamtakanna og verkalýðshreyfingannar, sem vöruðu við samþykkt frumvarpsins og töldu að afleiðingarnar fyrir samkeppni á matvörumarkaði og hagsmuni neytenda yrðu alvarlegar. Meirihlutinn hlustaði ekki heldur á starfsmenn Alþingis, sem lögðu til að lagt yrði fram nýtt frumvarp, sem færi í nýtt samráðsferli enda væri málið gjörbreytt. Eini hagsmunaaðilinn sem haft var samráð við voru Samtök fyrirtækja í landbúnaði (SAFL) en þáverandi formaður atvinnuveganefndar staðfesti opinberlega að lögmenn þeirra hefðu aðstoðað nefndarmeirihlutann við að semja nýja frumvarpstextann, sem síðan var keyrður í gegnum Alþingi á nokkrum dögum án þess að hlustað væri eftir öðrum sjónarmiðum. Hræsnisfullur og hlægilegur málflutningur stjórnarandstöðuflokka Ekkert mat var unnið á áhrifum hins nýja frumvarps. Hversu óvönduð vinnubrögðin voru má ráða af því að talsmenn þriggja af fjórum flokkum, sem studdu lagasetninguna, hafa síðan viðurkennt að möguleg áhrif hennar hafi komið þeim á óvart og mögulega hafi verið gengið of langt. Það breytir ekki því að þeir þrír af þessum flokkum sem enn eru innan þings, vilja nú endilega að löggjöfin fái að standa óbreytt og það sé „óeðlilegt“ að afgreiða frumvarp atvinnuvegaráðherra fyrir þinglok. Talsmönnum stjórnarandstöðunnar verður tíðrætt um það þessa dagana að tafaleikir þeirra í þingstörfunum séu nú bara til að tryggja að mál séu almennilega unnin, áhrif þeirra greind o.s.frv. Í samhengi þessa máls er sá málflutningur alveg sérstaklega hræsnisfullur og hlægilegur, eins og af ofangreindu má ráða. Kapphlaup um að klára sameiningar Ef löggjöfin fær að standa óbreytt um sinn mun það án nokkurs vafa þýða að afurðastöðvarnar munu leggja ofurkapp á að klára alls konar sameiningar og samstarfssamninga áður en þing getur komið saman að nýju til að loka þeim glugga. Afleiðingarnar fyrir samkeppni á matvörumarkaðnum og buddu neytenda geta orðið alvarlegar og óafturkræfar. Hvar yrði það til dæmis látið gerast - eins og er fyllilega mögulegt að óbreyttum lögum - að fyrirtæki í eigu tveggja sterkefnaðra fjölskyldna á höfuðborgarsvæðinu, sem í sameiningu eru með meirihluta bæði innlendrar svínakjötsframleiðslu og innflutnings svínakjöts, fengju að renna saman án atbeina samkeppnisyfirvalda? Ábyrgð þingmanna Erinda slíkra þröngra sérhagsmuna ganga stjórnarandstöðuflokkarnir þrír nú alveg grímulaust og neita að hlusta á sameiginleg tilmæli samtaka verzlunarfyrirtækja, verkalýðshreyfingarinnar og Neytendasamtakanna um að Alþingi samþykki frumvarp atvinnuvegaráðherra hið fyrsta. Ábyrgð stjórnarmeirihlutans í þessu máli er líka mikil. Það má ekki gerast að samþykkt þessa máls verði gefin eftir í samningum við stjórnarandstöðuna um þinglok. Með því væri almannahagsmunum unninn mikill skaði, en sérhagsmunum hampað. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Búvörusamningar Alþingi Undanþága kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Frá löggjafarsamkundunni við Austurvöll berast þær fregnir að stjórnarandstöðuflokkarnir þrír reyni með öllum ráðum að koma í veg fyrir samþykkt frumvarps atvinnuvegaráðherra um að afnema þær breytingar, sem gerðar voru á búvörulögum í fyrravor. Með þeirri lagasetningu var afurðastöðvum í kjötiðnaði veitt víðtæk undanþága frá samkeppnislögum, meðal annars til að sameinast hver annarri eins og þeim sýnist án nokkurs atbeina samkeppnisyfirvalda. Vond vinnubrögð við lagasetningu Full ástæða er til að rifja upp vinnubrögðin við lagasetninguna í marz 2024. Þáverandi meirihluti atvinnuveganefndar gjörbreytti upprunalegu frumvarpi matvælaráðherra, sem gekk út frá að félögum í eigu og undir stjórn bænda yrðu veittar ákveðnar undanþágur. Hið nýja frumvarp gekk miklu lengra og veitti öllum afurðastöðvum víðtæka undanþágu frá samkeppnislögunum, alveg óháð stjórn og eignarhaldi. Þeim ósannindum hefur ítrekað verið haldið fram af hálfu stuðningsmanna löggjafarinnar að með þessu hafi íslenzk lög eingöngu verið færð til samræmis við það sem gerist í nágrannalöndunum. Það er alrangt; gengið er miklu lengra og t.d. samrunaeftirlit samkeppnisyfirvalda tekið úr sambandi, sem nágrannaríkjunum hefur skiljanlega ekki dottið í hug. Fjöldi dæma - sumra nýlegra - er um að samkeppnisyfirvöld í ESB-ríkjunum og Noregi stöðvi eða setji skilyrði fyrir samrunum fyrirtækja í landbúnaði, m.a. til að vernda hagsmuni neytenda og bænda. Þáverandi stjórnarmeirihluti tók ekkert mál á andmælum Samkeppniseftirlitsins, samtaka fyrirtækja í verzlun, Neytendasamtakanna og verkalýðshreyfingannar, sem vöruðu við samþykkt frumvarpsins og töldu að afleiðingarnar fyrir samkeppni á matvörumarkaði og hagsmuni neytenda yrðu alvarlegar. Meirihlutinn hlustaði ekki heldur á starfsmenn Alþingis, sem lögðu til að lagt yrði fram nýtt frumvarp, sem færi í nýtt samráðsferli enda væri málið gjörbreytt. Eini hagsmunaaðilinn sem haft var samráð við voru Samtök fyrirtækja í landbúnaði (SAFL) en þáverandi formaður atvinnuveganefndar staðfesti opinberlega að lögmenn þeirra hefðu aðstoðað nefndarmeirihlutann við að semja nýja frumvarpstextann, sem síðan var keyrður í gegnum Alþingi á nokkrum dögum án þess að hlustað væri eftir öðrum sjónarmiðum. Hræsnisfullur og hlægilegur málflutningur stjórnarandstöðuflokka Ekkert mat var unnið á áhrifum hins nýja frumvarps. Hversu óvönduð vinnubrögðin voru má ráða af því að talsmenn þriggja af fjórum flokkum, sem studdu lagasetninguna, hafa síðan viðurkennt að möguleg áhrif hennar hafi komið þeim á óvart og mögulega hafi verið gengið of langt. Það breytir ekki því að þeir þrír af þessum flokkum sem enn eru innan þings, vilja nú endilega að löggjöfin fái að standa óbreytt og það sé „óeðlilegt“ að afgreiða frumvarp atvinnuvegaráðherra fyrir þinglok. Talsmönnum stjórnarandstöðunnar verður tíðrætt um það þessa dagana að tafaleikir þeirra í þingstörfunum séu nú bara til að tryggja að mál séu almennilega unnin, áhrif þeirra greind o.s.frv. Í samhengi þessa máls er sá málflutningur alveg sérstaklega hræsnisfullur og hlægilegur, eins og af ofangreindu má ráða. Kapphlaup um að klára sameiningar Ef löggjöfin fær að standa óbreytt um sinn mun það án nokkurs vafa þýða að afurðastöðvarnar munu leggja ofurkapp á að klára alls konar sameiningar og samstarfssamninga áður en þing getur komið saman að nýju til að loka þeim glugga. Afleiðingarnar fyrir samkeppni á matvörumarkaðnum og buddu neytenda geta orðið alvarlegar og óafturkræfar. Hvar yrði það til dæmis látið gerast - eins og er fyllilega mögulegt að óbreyttum lögum - að fyrirtæki í eigu tveggja sterkefnaðra fjölskyldna á höfuðborgarsvæðinu, sem í sameiningu eru með meirihluta bæði innlendrar svínakjötsframleiðslu og innflutnings svínakjöts, fengju að renna saman án atbeina samkeppnisyfirvalda? Ábyrgð þingmanna Erinda slíkra þröngra sérhagsmuna ganga stjórnarandstöðuflokkarnir þrír nú alveg grímulaust og neita að hlusta á sameiginleg tilmæli samtaka verzlunarfyrirtækja, verkalýðshreyfingarinnar og Neytendasamtakanna um að Alþingi samþykki frumvarp atvinnuvegaráðherra hið fyrsta. Ábyrgð stjórnarmeirihlutans í þessu máli er líka mikil. Það má ekki gerast að samþykkt þessa máls verði gefin eftir í samningum við stjórnarandstöðuna um þinglok. Með því væri almannahagsmunum unninn mikill skaði, en sérhagsmunum hampað. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun