Veiðigjöldin leiðrétt Hanna Katrín Friðriksson skrifar 16. júní 2025 13:02 Það hefur sennilega ekki farið fram hjá mörgum að Alþingi hefur nú til meðferðar frumvarp mitt um breytingu á lögum um veiðigjöld þar sem markmiðið er að tryggja þjóðinni sanngjarnari hlutdeild í ágóðanum af nýtingu á fiskveiðiauðlind sinni. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar er hlynntur þessum breytingum en kunnugleg varðstaða hefur sést frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) og þeim flokkum sem nú skipa minnihluta á þingi. Mér þykir rétt að fara í nokkrum orðum yfir vinnslu málsins frá því að ég mælti fyrir því á Alþingi og bregðast við mjög alvarlegum ásökunum SFS sem dreift hefur verið víða án þess að eiga við nokkur rök að styðjast. Vönduð vinna þingsinsAtvinnuveganefnd Alþingis hefur unnið að afgreiðslu málsins síðustu vikur af fagmennsku og vandvirkni, farið yfir fjölda umsagna og fundað með tugum gesta. Á grundvelli þessarar vinnu hefur meirihluti nefndarinnar nú afgreitt málið út til annarrar umræðu í þingsal með tillögum um mikilvægar breytingar sem styrkja málið enn frekar. Við meðferð nefndarinnar kom fram að hægt væri að túlka ákvæði frumvarpsins um útreikninga veiðigjalda með mismunandi hætti. Til að eyða óvissu um það var atvinnuvegaráðuneytið beðið um að funda með Skattinum og Fiskistofu þar sem farið var vel yfir málið til þess að draga úr líkum á ólíkri túlkun á efni frumvarpsins. Niðurstaða þeirrar vinnu skilaði breytingartillögu frá atvinnuveganefnd sem skýrir betur aðferðafræði útreikninga og hvaða gagnasöfn liggja þar til grundvallar. Þá bárust nefndinni málefnaleg skilaboð frá litlum og meðalstórum fyrirtækjum um allt land sem töldu ekki gengið nægilega langt í hækkun frítekjumarks. Til að bregðast við því er frítekjumark hækkað enn frekar í breytingatillögum nefndarinnar þannig að minni aðilar njóti meiri skjóls. Þriðja breytingin snýr að makríl. Tekið var undir þau rök að íslenskar makrílafurðir væru ekki að öllu leyti af sömu gæðum og þær sem eru unnar í Noregi þótt fjárfestingar í vinnslu og tæknibúnaði hér á landi hafi aukið verðmæti íslensks makríls til muna. Atvinnuveganefnd mælir því með að miðað verði við 80% af norsku markaðsverði við útreikninga veiðigjalds. Leiðrétting í þágu almenningsHeildaráhrif frumvarpsins verða innan þeirra marka sem sett voru í upphafi, eða í kringum 8–10 milljarða króna leiðrétting til hækkunar á veiðigjöldum miðað við árið 2023. Til að setja málið í samhengi var EBITDA rekstrarhagnaður sjávarútvegsfyrirtækja það ár samtals um 110 milljarðar. Rétt er að minna á að þessi útreikningur byggist á mjög góðu rekstrarári og að álagning sveiflast eftir aðstæðum hverju sinni – bæði í verði og afla. Þessi löngu tímabæra leiðrétting á greiðslu útgerðarinnar fyrir nýtingarrétt á fiskveiðiauðlindinni hefur vakið upp mikil og sterk viðbrögð. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar fagnar því að loksins sé komin ríkisstjórn sem er samstíga í þessu mikla réttlætismáli og setur hagsmuni almennings í forgang. Stór hluti útgerðarinnar er alfarið á móti þessari leiðréttingu, einhverjir segja sjálfsagt að hækka veiðigjöldin - bara ekki nákvæmlega svona og ekki akkúrat núna. Svo heyrast þaðan raddir sem viðurkenna að þessi leiðrétting sé bæði eðlileg og tímabær. Alvarlegar ásakanir SFSHvert sem sjónarhornið er, er með miklum ólíkindum að fylgjast með framgöngu Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi sem ráðast að sérfræðingum atvinnuvegaráðuneytisins með dylgjum um vankunnáttu og ásökunum um blekkingar. Síðasta sendingin er sú versta en þar er því bókstaflega haldið fram að ráðuneytið hafi reynt að afvegaleiða Alþingi. Þær gerast varla alvarlegri ásakanirnar og þeim verður svarað á öðrum vettvangi. Af hálfu atvinnuvegaráðuneytis hefur þetta mikilvæga þjóðþrifaverkefni verið unnið af mikilli fagmennsku og í náinni samvinnu við viðkomandi stofnanir ríkisins og svo Alþingi á seinni stigum. Það er sorglegt að fylgjast með árásum SFS á starfsfólk stjórnsýslunnar sem vinnur störf sín af fagmennsku og heilindum. Frumvarpið byggir á einföldum og réttlátum grunni: Að þeir sem nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar greiði sanngjarnt gjald fyrir það. Í áraraðir hefur veiðigjaldið byggst á undirverðlagningu úr innri viðskiptum fyrirtækja sem hafa þannig sjálf ráðið þeim grunni sem gjaldið er reiknað út frá. Sú nálgun verður nú leiðrétt.Það má hafa skilning á því að hagsmunaöfl, sem hafa vanist því að skrifa leikreglurnar að miklu leyti sjálf, fagni ekki þegar ný ríkisstjórn reynist þeim ekki leiðitöm. Það er hins vegar grafalvarlegt mál þegar viðbragð þessara sömu hagsmunaafla er að ráðast að stofnunum ríkisins að því er virðist í þeim tilgangi að þvinga fram aðra niðurstöðu. Við því verður brugðist af fullum þunga. Höfundur er atvinnuvegaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hanna Katrín Friðriksson Breytingar á veiðigjöldum Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Sjá meira
Það hefur sennilega ekki farið fram hjá mörgum að Alþingi hefur nú til meðferðar frumvarp mitt um breytingu á lögum um veiðigjöld þar sem markmiðið er að tryggja þjóðinni sanngjarnari hlutdeild í ágóðanum af nýtingu á fiskveiðiauðlind sinni. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar er hlynntur þessum breytingum en kunnugleg varðstaða hefur sést frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) og þeim flokkum sem nú skipa minnihluta á þingi. Mér þykir rétt að fara í nokkrum orðum yfir vinnslu málsins frá því að ég mælti fyrir því á Alþingi og bregðast við mjög alvarlegum ásökunum SFS sem dreift hefur verið víða án þess að eiga við nokkur rök að styðjast. Vönduð vinna þingsinsAtvinnuveganefnd Alþingis hefur unnið að afgreiðslu málsins síðustu vikur af fagmennsku og vandvirkni, farið yfir fjölda umsagna og fundað með tugum gesta. Á grundvelli þessarar vinnu hefur meirihluti nefndarinnar nú afgreitt málið út til annarrar umræðu í þingsal með tillögum um mikilvægar breytingar sem styrkja málið enn frekar. Við meðferð nefndarinnar kom fram að hægt væri að túlka ákvæði frumvarpsins um útreikninga veiðigjalda með mismunandi hætti. Til að eyða óvissu um það var atvinnuvegaráðuneytið beðið um að funda með Skattinum og Fiskistofu þar sem farið var vel yfir málið til þess að draga úr líkum á ólíkri túlkun á efni frumvarpsins. Niðurstaða þeirrar vinnu skilaði breytingartillögu frá atvinnuveganefnd sem skýrir betur aðferðafræði útreikninga og hvaða gagnasöfn liggja þar til grundvallar. Þá bárust nefndinni málefnaleg skilaboð frá litlum og meðalstórum fyrirtækjum um allt land sem töldu ekki gengið nægilega langt í hækkun frítekjumarks. Til að bregðast við því er frítekjumark hækkað enn frekar í breytingatillögum nefndarinnar þannig að minni aðilar njóti meiri skjóls. Þriðja breytingin snýr að makríl. Tekið var undir þau rök að íslenskar makrílafurðir væru ekki að öllu leyti af sömu gæðum og þær sem eru unnar í Noregi þótt fjárfestingar í vinnslu og tæknibúnaði hér á landi hafi aukið verðmæti íslensks makríls til muna. Atvinnuveganefnd mælir því með að miðað verði við 80% af norsku markaðsverði við útreikninga veiðigjalds. Leiðrétting í þágu almenningsHeildaráhrif frumvarpsins verða innan þeirra marka sem sett voru í upphafi, eða í kringum 8–10 milljarða króna leiðrétting til hækkunar á veiðigjöldum miðað við árið 2023. Til að setja málið í samhengi var EBITDA rekstrarhagnaður sjávarútvegsfyrirtækja það ár samtals um 110 milljarðar. Rétt er að minna á að þessi útreikningur byggist á mjög góðu rekstrarári og að álagning sveiflast eftir aðstæðum hverju sinni – bæði í verði og afla. Þessi löngu tímabæra leiðrétting á greiðslu útgerðarinnar fyrir nýtingarrétt á fiskveiðiauðlindinni hefur vakið upp mikil og sterk viðbrögð. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar fagnar því að loksins sé komin ríkisstjórn sem er samstíga í þessu mikla réttlætismáli og setur hagsmuni almennings í forgang. Stór hluti útgerðarinnar er alfarið á móti þessari leiðréttingu, einhverjir segja sjálfsagt að hækka veiðigjöldin - bara ekki nákvæmlega svona og ekki akkúrat núna. Svo heyrast þaðan raddir sem viðurkenna að þessi leiðrétting sé bæði eðlileg og tímabær. Alvarlegar ásakanir SFSHvert sem sjónarhornið er, er með miklum ólíkindum að fylgjast með framgöngu Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi sem ráðast að sérfræðingum atvinnuvegaráðuneytisins með dylgjum um vankunnáttu og ásökunum um blekkingar. Síðasta sendingin er sú versta en þar er því bókstaflega haldið fram að ráðuneytið hafi reynt að afvegaleiða Alþingi. Þær gerast varla alvarlegri ásakanirnar og þeim verður svarað á öðrum vettvangi. Af hálfu atvinnuvegaráðuneytis hefur þetta mikilvæga þjóðþrifaverkefni verið unnið af mikilli fagmennsku og í náinni samvinnu við viðkomandi stofnanir ríkisins og svo Alþingi á seinni stigum. Það er sorglegt að fylgjast með árásum SFS á starfsfólk stjórnsýslunnar sem vinnur störf sín af fagmennsku og heilindum. Frumvarpið byggir á einföldum og réttlátum grunni: Að þeir sem nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar greiði sanngjarnt gjald fyrir það. Í áraraðir hefur veiðigjaldið byggst á undirverðlagningu úr innri viðskiptum fyrirtækja sem hafa þannig sjálf ráðið þeim grunni sem gjaldið er reiknað út frá. Sú nálgun verður nú leiðrétt.Það má hafa skilning á því að hagsmunaöfl, sem hafa vanist því að skrifa leikreglurnar að miklu leyti sjálf, fagni ekki þegar ný ríkisstjórn reynist þeim ekki leiðitöm. Það er hins vegar grafalvarlegt mál þegar viðbragð þessara sömu hagsmunaafla er að ráðast að stofnunum ríkisins að því er virðist í þeim tilgangi að þvinga fram aðra niðurstöðu. Við því verður brugðist af fullum þunga. Höfundur er atvinnuvegaráðherra.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun