Við erum komin að þolmörkum. Kerfið sem á að þjóna okkur, fólkinu í landinu, hefur brugðist. Það þjónar ekki heimilunum, fjölskyldunum eða börnunum okkar. Það þjónar ekki framtíðinni. Það þjónar aðeins fjármálakerfinu, hagsmunaaðilum og stjórnmálamönnum sem hafa snúið baki við þjóðinni og gleymt því hvers vegna þeir eru í valdastólum.
Þetta er ekki bara bilun í kerfinu. Þetta er skipulögð valdníðsla. Þetta er kerfi sem er hannað til að halda okkur niðri – gera okkur að þrælum vaxtaokurs, verðtryggingar og síhækkandi húsnæðiskostnaðar.
Kerfi sem treystir á að við sættum okkur við það.
Skelfilegar staðreyndir – þetta er Ísland í dag
Lítum á tölurnar. Þetta er raunveruleikinn sem við, fjölskyldurnar okkar og börnin okkar, þurfum að lifa við:
- 10.000 börn á Íslandi búa við fátækt. Hvernig getum við kallað okkur réttlátt samfélag þegar eitt af hverjum tíu börnum alast upp í fátækt?
- 60.000 heimili glíma við alvarleg fjárhagsvandræði. Þetta eru fjölskyldur sem eiga engan annan valkost en að berjast dag frá degi við að greiða sína reikninga.
- 10–17% vextir á húsnæðislánum. Hver á að geta byggt sér framtíð með slíku okri? Þetta er ósjálfbært, ómannúðlegt og hrein valdbeiting gegn venjulegu fólki.
- 500 milljarðar í hagnaði bankanna á þremur árum. Þetta eru blóðpeningar – teknir af þeim sem eru núna að missa heimili sín, vonir og lífsgæði.
Þetta er ekki eðlilegt. Þetta á ekki að vera eðlilegt. Og samt sitja stjórnmálamennirnir hjá – þeir sem eiga að vernda okkur – og gera ekkert, og halda því fram aðþað sé blússandi kaupmáttur og hagvöxtur og best að búa á Íslandi.
Hvar er ábyrgðin?
Við höfum treyst Alþingi og Seðlabankanum til að gæta hagsmuna okkar. En þeir hafa brugðist. Alþingi, með sínum gömlu flokkum sem hafa verið við völd árum saman, hefur ekki gert neitt til að bæta líf okkar. Þeir leyfa verðtryggingunni að halda áfram. Þeir gera ekkert í húsnæðisliðnum sem heldur verðbólgunni hárri. Þeir fylgjast með 60.000 heimilum glíma við snjóhengju húsnæðislána – og gera ekkert, ræða það ekki einu sinni.
Seðlabankinn, sem á að tryggja stöðugleika, hefur breyst í vopn fjármálastofnana. Hann hækkar vexti til að „halda verðbólgu í skefjum,“ en gleymir að það er húsnæðiskostnaðurinn sem kyndir undir verðbólgunni. Hann viðheldur kerfi sem tryggir stöðugan hagnað bankanna – á kostnað heimilanna okkar.
Og stjórnmálafólkið? Þau mæta í kosningabaráttu og segja sömu gömlu lygarnar: „Við erum á réttri leið.“ „Það þarf aðeins meiri tíma.“ En þau hafa haft áratugi til að laga þetta – og gert ekkert.
Þetta er fjárhagslegt fangelsi
Kerfið er hannað þannig að við trúum því að þetta sé „eðlilegt.“ Að þetta sé „óumflýjanlegt.“ Að þetta sé „best fyrir landið.“
En á meðan við vinnum okkur í þrot, sitja þeir sem eiga að þjóna okkur þægilega á sínum verðtryggðu reikningum og hagnast á þjáningu okkar.
Hversu lengi eigum við að þola þetta? Foreldrar eru neyddir til að vinna tvær, jafnvel þrjár vinnur, bara til að halda heimilinu gangandi. Börnin okkar sjá okkur ekki lengur. Þau búa við kvíða, þunglyndi og vonleysi. Ungt fólk hefur engan möguleika á að eignast heimili eða sjá fram á bjarta framtíð.
Þetta er ekki samfélag sem byggir á réttlæti. Þetta er samfélag sem hefur verið sniðið til að hagnast fáum útvöldum, á kostnað allra hinna.
Þetta er ekki bara efnahagslegt vandamál – þetta er siðferðilegt vandamál
Við verðum að hætta að tala um þetta eins og þetta séu bara tölur á blaði. Þetta er siðferðilegt hrun. Við erum að brjóta samfélagið okkar niður með því að leyfa þessu að halda áfram. Hvernig getum við kallað þetta réttlátt samfélag þegar við látum börnin okkar alast upp við slíkar aðstæður? Hvernig getum við sagt að við séum stolt af landinu okkar þegar 10.000 börn búa við fátækt og fjölskyldur missa heimili sín í stórum stíl?
Það sem þarf að breytast – núna
Þetta er ekki tíminn fyrir innihaldslausa umræðu. Þetta er tíminn til aðgerða. Hér eru skýrar og brýnar breytingar sem við verðum að gera:
- Vaxtaþak: Við verðum að setja lög um hámarksvaxtastig Seðlabanka og setja vexti í 4%. Það er óásættanlegt að heimilin í landinu þurfi að greiða 10–17% vexti á lánum sínum.
- Afnám verðtryggingar: Verðtryggingin er skaðvaldur sem tryggir að bankarnir græði, sama hvað. Hún á að fara.
- Fjarlægjum húsnæðisliðinn úr vísitölu neysluverðs: Húsnæðiskostnaður á ekki að vera drifkraftur verðbólgu. Þetta þjónar aðeins fjármálakerfinu.
- Endurskipulagning Seðlabankans: Bankinn á að starfa í þágu okkar – ekki í þágu fjármagnseigenda. Hann þarf að vera hluti af lausninni, ekki vandamálinu.
- Strangari reglur um hagsmunatengsl: Þeir sem taka ákvarðanir fyrir þjóðina mega ekki hagnast á því. Alþingismenn og embættismenn eiga að starfa fyrir fólkið, ekki fyrir eiginhagsmuni.
Við lofum engu – við ætlum að framkvæma
Við erum ekki stjórnmálamenn. Við erum ekki hluti af þessu kerfi. Við erum venjulegt fólk sem hefur fengið nóg og er misboðið. Við þekkjum á eigin skinni hvernig kerfið virkar – og hvernig það vinnur gegn okkur. Við vitum hvernig þetta hefur eyðilagt heimilin, fjölskyldurnar og framtíðina.
Við vitum öll hvað skiptir mestu máli og við munum berjast fyrir því.
Því við þurfum öll að muna að við erum þjóðin og ríkið og valdið kemur frá okkur.
Nú er tíminn til að breyta – og hann er núna
Þetta eru ekki venjulegar kosningar. Þetta er augnablikið þar sem við ákveðum hvort við ætlum að sætta okkur við þetta áfram – eða taka ástandið í okkar eigin hendur.
Við getum kosið gömlu flokkana, sem hafa selt sál sína til fjármálaaflanna og treysta á að við gefumst upp. En ef við kjósum gömlu flokkana aftur, þá erum við að samþykkja óbreytt ástand.
Eða við getum kosið breytingar. Kosið fyrir börnin okkar. Fyrir heimilin okkar. Fyrir framtíðina.
Við eigum ekki að lifa í samfélagi sem hagnast á vonleysi fólks. Við eigum að lifa í samfélagi sem gefur öllum mannsæmandi líf.
Þetta er ekki lengur boðlegt. Nú er nóg komið. Breytingin byrjar hjá okkur.
Gerum Ísland gott aftur.
Höfundur er í 2.sæti Lýðræðisflokksins fyrir Norðvesturkjördæmi.
